Qori Yoʻldosh Poʻlatov

Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi	1890-yil Karki, Buxoro amirligi
Vafoti	1-aprel 1965-yil Toshkent, OʻzSSR
Siyosiy partiyasi	Buxoro Kommunistik partiyasi (1919—1923) KPSS (1925—1937)
Taʼlim	Buxoro Mir Arab madrasasi
Kasbi	oʻqituvchi
Dini	Islom sunniylik mazhabi
Mukofotlari
Dafn etilgan joyi	Toshkent, Oʻzbekiston

Qori Yoʻldosh Poʻlatovich Poʻlatov ham Abdulajan Yuldash-Qariyev (oʻzbekcha: Qori Yoʻldosh Poʻlatovich Poʻlatov; 1890-yil, Karki, Buxoro amirligi — 1965-yil 1-aprel Toshkent) — oʻzbek va sovet davlat, siyosiy va jamoat arbobi. Buxoro jadidchiligining taniqli namoyandasi, Buxoro inqilobi ishtirokchisi, Buxoro Xalq Sovet Respublikasining asoschilaridan biri. BNSR 2-darajali Qizil Yulduz ordeni bilan taqdirlangan. U BNSRning yuqori lavozimlarida ishlagan.

Biografiyasi

Qori Yoʻldosh Poʻlatov 1890-yilda Buxoro amirligi janubidagi Karki shahrida tugʻilgan. Buxorodagi Miri Arab madrasasida tahsil olgan. Buxoroda jadidchilik namoyandalari bilan yaqindan tanisha boshladi, Buxoro jadidchilik harakatining faol ishtirokchilaridan biriga aylandi. U oʻzining yangi uslubidagi jadid maktablarini ochdi va dars berdi. Kerkida jadidlar jamiyatining vujudga kelishida uning xizmati katta. U aholi oʻrtasida jadid varaqalari, gazetalar tarqatdi, oʻzbek tilida mahalliy teatrlashtirilgan tomoshalar uyushtirdi, tushgan mablagʻga bir qancha bepul qiroatxona va kutubxonalar ochdi. U „Tarbiyai atfol“ tashkiloti ishida faol ishtirok etib, Buxoro amirligidan jami 40 nafar iqtidorli yoshlarning Istanbul va Berlinga oʻqishga borishiga yordam berdi.

Yosh buxoriylar safiga qoʻshildi, 1912-yilda Kerkidagi „Yosh buxoriyaliklar“ boʻlimi boshligʻi boʻldi. Bir muncha vaqt oʻtgach, Buxoro amiri Seyid Olimxon tomonidan jadidlarning koʻpchiligini taʼqib qilishi sababli Samarqandga qochib ketadi. Baʼzi maʼlumotlarga koʻra, u 1917-yilgacha surgunda boʻlgan.

1917-yil oxiri yoki 1918-yil boshida 2-sonli roʻyxat (butun Fargʻona musulmon tashkilotlari roʻyxati) boʻyicha Fargʻona saylov okrugi boʻyicha Butunrossiya Taʼsis majlisiga deputat etib saylandi. 1918-yildan beri RCP (b). 1920-yildan Buxoro Kommunistik partiyasi aʼzosi. 1919—1920-yillarda RSFSR Turkiston viloyati Samarqand viloyati xalq maorifi mudiri.

Buxoro amirligida monarxiyani agʻdarishda va Buxoro inqilobida faol qatnashgan. Buxoro amirligi tugatilgandan keyin Buxoro Xalq Sovet Respublikasini tashkil etishda qatnashdi. BNSR tashkil etilgandan soʻng darhol u taʼlim vaziri etib tayinlandi. 1922-yilda BNSR ichki ishlar vaziri, 1922—1923-yillarda esa Moliya vaziri, BNSR Iqtisodiy kengashining raisi boʻlgan . BNSR (BSSR) tugatilib, Oʻrta Osiyoning milliy-hududiy chegaralanishi va Oʻzbekiston SSR tuzilganidan soʻng 1925—1929-yillarda Samarqandda (u oʻsha paytdagi respublika poytaxti edi), Oʻzbekiston SSR moliya xalq komissari, 1932-yilgacha Oʻrta Osiyo davlat banki boʻlimi mudiri boʻlgan. Keyingi yillarda, yaʼni 1937-yilning iyuligacha O‘zbekiston SSR Yer masalalari xalq komissarligida, shuningdek, ushbu respublikaning Andijon va Xorazm tumanlarida turli lavozimlarda ishladi.

1937-yil 11-iyulda NKVD tomonidan Stalinist qatagʻonlarning bir qismi sifatida uydirma ish boʻyicha hibsga olingan. U oʻn yillik qamoq jazosiga hukm qilingan, jazoni Gulag lagerlarida oʻtagan. Jazoni toʻliq oʻtab boʻlgach, 1947-yilda ozodlikka chiqdi. 1949-yilda qayta hibsga olinib, yana qamoqqa tashlangan. U 1956-yilda, Iosif Stalin oʻlimidan uch yil oʻtib ozodlikka chiqdi. 1957-yil 1-iyulda siyosiy qatagʻon qurboni sifatida reabilitatsiya qilingan.

Oʻlimi

1965-yil 1-aprelda Toshkent shahrida 75 yoshida vafot etdi. U oʻzbek, turkman, arab, fors va rus tillarini bilardi.

Adabiyotlar

• Ayniy S. Buxoro inqilobi tarixi uchun materiallar, M., 1926; Xoʻjayev F., Buxoro inqilobiningtarixiga materiallar, T., 1997.
  • Qori Yoʻldosh Poʻlatov. — OʻzME
  • Sadriddin Ayniy, Buxoro inqilobi tarixi uchun materiallar, Moskva, 1926.
  • Fayzulla Xoʻjaev, Buxoro inqilobining tarixiga materiallar, Toshkent, 1997.