Rim Giniyatullin
Rim Abdulovich Giniyatullin — sovet, oʻzbek va rus davlat va jamoat arbobi. Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan irrigator .
Tarjimai hol
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oʻzbekiston Respublikasi Jizzax viloyati Zomin tumani Dashtobod shahri Qoratepa qishlogʻida 1943-yil 18-sentabrda qishloq oʻqituvchilari oilasida tugʻilgan. Millati — tatar.
Ma’lumoti:
- Toshkent qurilish texnikumi, Sanoat va qurilish muhandisligi (SQM) mutaxassisligi.
- Toshkent qishloq xoʻjaligi irrigatsiya va mexanizatsiya muhandislari instituti (TQXIMMI), muhandis-gidrotexnik mutaxassisligi.
- Patentshunoslik instituti.
- Keyingi tillarni biladi - tatar, boshqird, qozoq, qoraqalpoq, qirgʻiz, rus va oʻzbek tillari.
- Sovet Armiyasidagi xizmat joylari: Saratov, Uzoq Sharq, Spassk Dalniy shahri, Chukotka, Anadir, Shmidt maydoni.
Mehnat faoliyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]- 1957—1968-yillarda — Oʻzbekiston SSR Qurilish vazirligida ishchi, prorab, muhandis, katta muhandis.
- 1968—1980-yillarda — Oʻzbekiston SSR Suv xoʻjaligi vazirligi Bosh boshqarmasi boshligʻi oʻrinbosari, 1971-yildan boshligʻi.
- 1981—1989-yillarda — Oʻzbekiston SSR vazir oʻrinbosari, Davlat plan komissiyasi raisi oʻrinbosari, Davlat agroprom raisi oʻrinbosari — vazir.
- 1989—1996-yillarda — Oʻzbekiston Respublikasi melioratsiya va suv xoʻjaligi vaziri.
- 1996—1997-yillarda — Oʻzbekiston Respublikasi Bosh vazirining oʻrinbosari.
- 1997—1999-yillarda — Orolni qutqarish xalqaro jamgʻarmasi Ijroiya qoʻmitasi raisi[1].
- 1999—2007-yillarda — Global ekologik fond (GEF), Jahon banki, BDPA xalqaro konsalting guruhi[2] va Orol dengizini qutqarish xalqaro jamgʻarmasining „Orol dengizi havzasida suv resurslari va atrof-muhitni boshqarish“ loyihasi rahbari.
Ijtimoiy faoliyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oʻzbekiston Respublikasi tatar va boshqirdlar oqsoqollari kengashi raisi[3].
Davlatlararo muvofiqlashtiruvchi suv komissiyasining (DMSK) faxriy a’zosi.
Hududlar barqarorligi va rivojlanishi uchun muhim tashabbuslar
[tahrir | manbasini tahrirlash]1989-yildagi oʻzbeklar va mesxetiyalik turklar oʻrtasidagi ziddiyat:
Fargʻona qirgʻinlari
Muzokaralarda Oʻzbekiston hukumatidan vakil boʻlib, nizolashayotgan tomonlar bilan ishonchli munosabatlar oʻrnatgan, bu esa Bogʻdot, Rishton, Parkent va Boʻka viloyatlarida qon toʻkilishini oldini olishga imkon bergan[1] [2] [3] (Wayback Machine saytida 2022-01-28 sanasida arxivlangan)
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%D0%98%D0%B7_%D0%BE%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%B0_%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%8C_%D0%BE_%D0%A3%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC_%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B5,_%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%BE%D0%BC%D1%8B_1989.jpg){kind=link}
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%D0%98%D0%B7_%D0%BE%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%B0_%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%8C_%D0%BE_%D0%A3%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC_%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B5,_%D0%BE%D1%82_%D0%B4%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%B8_%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B5%D0%B3.jpg){kind=link}
1990-yilda oʻzbeklar va qirgʻizlar oʻrtasidagi ziddiyat:
Oʻzbekiston hukumatining joyida yuborilgan vakili sifatida general-mayor Gʻ.Rahimov bilan birgalikda ruhoniylar ishtirokida ikki oy davomida ish tashkil etib, har ikki tomondan urushayotgan qirgʻiz va oʻzbeklarning vakillarini muzokaralar stoliga oʻtkazgan. Natijada Oʻzbekiston Respublikasining Qoʻrgʻontepa viloyati bilan Qirgʻiziston Respublikasining Oʻzgan viloyati chegarasida bir necha yuzdan ortiq odamni da’vo qilgan qonli qirgʻinga chek qoʻyildi.
(Andijon viloyati komendanti, general-mayor Rahimov Gʻofur Raximovichning xotiralari arxividan)[4]
![[4]](https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%A1%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0_%D0%B8%D0%B7_%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D0%B2%D0%B0_%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D0%A0%D0%B0%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%BE_%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D1%81%D0%BE%D0%B1%D1%8B%D1%82%D0%B8%D1%8F%D1%85_1990_%D0%B3.jpg){kind=link}
Birinchi Butunjahon tatarlar kongressi:
Butunjahon tatarlar kongressi
Birinchi Chechen urushidan ancha oldin Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Kengashi delegatsiyasiga boshchilik qilib, tatarlarning birinchi qurultoyi ishtirokchilarini hech qachon xalqlar oʻrtasidagi munosabatlarni qon toʻkilishiga olib kelmaslikka chaqirgan [5] [6] [7] [8] (Wayback Machine saytida 2022-01-28 sanasida arxivlangan)
![[6]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%D0%98%D0%B7_%D0%BE%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%B0_%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%8C_%D0%BE_%D0%A3%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC_%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B5,_1%D0%B9_%D0%92%D1%81%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%81_%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80.jpg){kind=link}
Markaziy Osiyoda suv resurslarini taqsimlash strategiyasini shakllantirish:
Shaxsiy tashabbus bilan 1991 va 1992-yillarda 5 ta Markaziy Osiyo respublikalari (Oʻzbekiston, Qozogʻiston, Tojikiston, Turkmaniston, Qirgʻiziston) hukumatlari ishtirokida yigʻilishlar oʻtkazilgan, natijada barcha 5 ta davlatning havzaning suv resurslari ishtirokchilari teng huquqliligi toʻgʻrisida hukumatlararo bitimlar imzolangan va tamoyillarini ta’minlash maqsadida Davlatlararo muvofiqlashtiruvchi suv komissiyasi (DMSK) tuzilgan, bu oʻsha anarxiya davrida aholining 95% sugʻoriladigan dehqonchilik chegaralarida yashaydigan mintaqada suv mojarolarini oldini olishga imkon bergan. [9] [10]
Kichrayib borayotgan Orol dengizining ekologik fojiasi
U birinchilardan boʻlib Markaziy Osiyoning yangi davlatlari shakllanishi va Orol dengizini qayta tiklash maqsadida „Sibir daryolarini koʻchirish“ xayoliy loyihalarini amalga oshirish uchun mablagʻ yetishmasligi sharoitida haqiqiy emasligini tan olishga va Orolboʻyi mintaqasi aholisiga yordam berish va suvdan oqilona foydalanishni kamaytirish boʻyicha samarali chora-tadbirlarga oʻtishga chaqirgan. Orol xalqaro qutqaruv jamgʻarmasi Ijroiya qoʻmitasini yaratishda bevosita ishtirok etgan va uning raisi boʻlgan.[4]
Amudaryo va Sirdaryo deltalarida kichik suv resurslari bilan mahalliy suv havzalarini yaratish [11], shoʻr suv olish uchun dengiz tubining qurigan qismida quduqlarni burgʻilash, tuz va qurgʻoqchilikka chidamli butalarni ekish kontseptsiyasini kiritish va tasdiqlashga muvaffaq boʻlgan. Ushbu chora-tadbirlar tuz chiqishini toʻxtatish [12], ekologik muvozanatni tiklash, oʻsimlik va hayvonot dunyosini saqlab qolish va eng muhimi, baliq va ovchilik faoliyati uchun hayotni ta’minlash uchun yetarli resurslar yaratish orqali aholining yashash sharoitlarini yaxshilashga erishgan[5].
Gidroenergetikani rivojlantirish:
Qayta tiklanmaydigan uglevodorod resurslarini „yoqish“ natijasida hosil boʻladigan elektr energiyasi iste’molini kamaytirish maqsadida u Oʻzbekistonda ikkita yirik (Andijon va Tuyamuyun) elektr stansiyalarini va 300 ta kichik GES Gidroelektrostantsiyalarini qurish gʻoyasini faol ilgari surdi va ularni qurilishida ishtirok etgan.
Qora yerdan tashqari hududning rivojlanishi:
Oʻn yil davomida uning ishtiroki bilan Novgorod viloyatida, RSFSRda ikkita sovxoz — „Toshkent“ va „Drujba“ qurilgan, ularda oʻn ming kvadrat metrdan ortiq uy-joy, maktablar, bolalar bogʻchalari, madaniy ob’yektlar va yoʻllar qurilgan. [13] [14] (Wayback Machine saytida 2022-10-28 sanasida arxivlangan)
Tanqid
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tergovchi jurnalist Ivan Golunov 2013-yil 22-noyabrdagi „Qozon osmonidagi Oltin yoshlar“[6] maqolasida 2005-yilda oʻzining birinchi kitobi „Iblis va yoʻqolib borayotgan dengiz“ni oʻquvchilarga taqdim etgan sobiq xodimi Rim Giniyatullin — kanadalik ekolog Rob Fergyusonning soʻzlarini keltiradi. Kitob avtobiografik boʻlib[7]. 2000-yillarning boshlarida Giniyatullin jamoasida sodir boʻlgan haqiqiy voqealar haqida hikoya qiladi. Kanadalik uni shunday ta’riflaydi: „u Orol dengizini saqlashga qiziqmaydi. U bolalarini Amerika universitetlarida oʻqitish uchun pul istaydi“[8].
Oilasi va shaxsiy hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ikki oʻgʻli bor: katta oʻgʻli - Aksan Rimovich Giniyatullin, 1977-yilda tugʻilgan, TQXIMMI va Fordem universiteti bitiruvchisi[9] ; kenja oʻgʻli — Iskander Rimovich Giniyatullin, TQXIMMI, Fordem universiteti va Arizona shtati universitetidagi „Thunderbird“ global boshqaruv maktabi (Thunderbird) bitiruvchisi[10].
Mukofotlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- “Mexnat shuxrati” ordeni (2003)[11].
- "Doʻstlik" ordeni .
- Lenin ordeni .
- Mehnat Qizil Bayroq ordeni .
- "Shon-sharaf belgisi" ordeni .
- Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan irrigator .
- Qoraqalpogʻiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan irrigator.
- Butunjahon Boshqirdlar Qurultoyi „Ал да нур сәс халҡыңа!“ medali (2010-yil).
- Oʻzbekiston Respublikasi Faxriy diplomi .
- „Mustaqillik“ medali.
- “Duslik” ordeni (2018)[12].
- I-darajali „Mehnat faxriysi“ koʻkrak nishoni (2021-yil)[13].
- Xorijdagi vatandoshlar ishlari boʻyicha hukumat komissiyasining Faxriy diplomi (2008-yil)[14].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Международный Фонд спасения Арала“. 2022-yil 28-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 28-oktyabr.
- ↑ Бюро развития сельскохозяйственного производства (BDPA)
- ↑ Мария Горожанинова. „Рим Гиниятуллин: «К Исламу Каримову все привыкли, он был как отец нации»“. Реальное время (2016-yil 19-oktyabr). 6-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-mart 2019-yil.
- ↑ „Даты МФСА — Агентство МФСА“. 19-sentabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-mart 2019-yil.
- ↑ „Организация социального содействия населению Приаралья — Агентство МФСА“. 20-yanvar 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-mart 2019-yil.
- ↑ „Золотая молодежь в небе над Казанью“. Издание Republic («Репаблик») (22-noyabr 2013-yil).
- ↑ „The Devil and the Disappearing Sea: A True Story About the Aral Sea Catastrophe“. Amazon.com, Inc.».
- ↑ Robert W. Ferguson 2005.
- ↑ „Гиниятуллин Аксан Римович, экс-генеральный директор ОАО «Авиакомпания «Татарстан»“. Деловая электронная газета «Бизнес Online».
- ↑ „Спикер Искандер Гиниятуллин“. Электронное периодическое издание «Ведомости» (Vedomosti).
- ↑ Указ Президента Республики Узбекистан от 17 sentyabr 2003 года № УП-3318 «О награждении Гиниятуллина Р.А. орденом «Мехнат шухрати»
- ↑ Президент Татарстана Минниханов Р. Н. награждает Орденом Дуслык Республики Татарстан Председателя Совета Старейшин Татар и Башкир Республики Узбекистан Гиниятуллина Р. А.https://president.tatarstan.ru/index.htm/news/1307689.htm
- ↑ Рим Гиниятуллин стал обладателем почетного знака «Мехнат фахрийси» I степени.https://tatar-congress.org/ru/blog/rim-giniyatullin-stal-obladatelem-pochetnogo-znaka-mehnat-fahriysi-i-stepeni/
- ↑ Список соотечественников, награжденных почётной грамотой правительственной комиссии по делам соотечественников за рубежом в 2008 году
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Robert W. Ferguson. The Devil and the Disappearing Sea: A True Story About the Aral Sea Catastrophe, First Edition (February 14, 2005), Vancouver, British Columbia: Raincoast Books, 2005. ISBN 1551925990.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Rossiya Federatsiyasi Tashqi ishlar vazirligining buyrugʻi bilan nashr etilgan maʼlumotnoma " Chet eldagi rus diasporasida kim kim”, 139-bet. -ISBN −978-5-9900812-2-2 https://search.rsl.ru/en/record/01008065484
- EXHT hisoboti (Evropada Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkiloti) — Orolni qutqarish xalqaro jamgʻarmasi https://www.osce.org/ru/uzbekistan/75577?download=true
- Medina nashriyoti, Evrosiyo oʻzini oʻzi bilish. -ISBN - 978-5-9756-0038-7 http://www.idmedina.ru/books/encyclopedia/?1181
- Butunjahon tatarlar kongressi, Toshkent Sabantuy 2014 http://tatar-congress.org/ru/yanalyklar/tashkentskiy-sabantuy/
- Rim Giniyatullin: Sviyajskni qayta qurish ruslar va tatarlar oʻrtasida hech qanday qarama-qarshilik yoʻqligini koʻrsatdi https://www.tatar-inform.ru/news/2018/09/07/625586/
- Yevroosiyo oʻz-oʻzini bilish /Rim Giniyatullin/ — Muallif haqida. -ISBN - 978-5-9756-0038-7 http://www.idmedina.ru/books/encyclopedia/?1179
- V. A. Duxovniy „25 yil oldinga nazar tashlab“ http://www.cawater-info.net/library/rus/icwc_story_behind.pdf
- Qirgʻiziston bosh vaziri oʻrinbosari Zulpueva M. va vazir V. Melnichenkoning qayd va xatlaridagi hujjatlar asosida “Oʻzbek tatar ertagi yoki oʻz-oʻzini bilishga qoʻllanma” biografik ocherki; Ilamanov A. Vazirlar Kengashi Raisining oʻrinbosari va Avezov A. Vazir oʻrinbosari, Turkmaniston; Nurov A. Tojikiston vaziri; Kipshakbaeva N. Qoʻmita raisi, Qozogʻiston [15] [16] [17] (Wayback Machine saytida 2022-01-28 sanasida arxivlangan)
- Qozogʻistonning Doʻstlik ordeni sohiblari
- Oʻzbekiston maqtov yorligʻi sohiblari
- Hurmat Belgisi ordeni sohiblari
- Mehnat Qizil Bayroq ordeni sohiblari
- Lenin ordeni sohiblari
- Doʻstlik ordeni sohiblari
- Mehnat shuhrati ordeni sohiblari
- Jizzax viloyatida tugʻilganlar
- Yashayotgan insonlar
- 1943-yilda tugʻilganlar
- 18-sentabrda tugʻilganlar
- Toshkent irrigatsiya va qishloq xoʻjaligini mexanizatsiyalash muxandislari instituti bitiruvchilari