Roald Mandelshtam
| Roald Mandelshtam | |
|---|---|
| Tavalludi |
1932-yil 16-sentyabr |
| Vafoti |
1961-yil 26-fevral Leningrad |
| Fuqaroligi |
 SSSR |
| Kasbi | Shoir, yozuvchi |
Roald Charlsovich Mandelshtam (1932-yil 16-sentyabr, Leningrad – 1961-yil 26-fevral, Leningrad) – rus shoiri[1].
Biografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Roald Mandelshtam 1932-yil 16-sentyabrda Leningradda tugʻilgan. Otasi Charls Yakovlevich Gorovich (1907, Nyu-York – ?) Leningrad texnologiya institutini tugatgan; Murmansk dengiz savdo portining ishchi taʼminoti boʻlimida iqtisodchi boʻlib ishlagan. Shoirning ota-onasi juda badavlat oiladan boʻlgan. Otasi Amerikada voyaga yetmagan, inqilobchi boʻlmagan va baʼzi tadqiqotchilar notoʻgʻri yozganidek, oʻttizinchi yillarda SSSRga „sotsializm qurilishiga yordam berish“ uchun qaytib kelmagan. 1936-yilda qatagʻon qilingan, ozod etilgandan soʻng Qozog‘istonda surgun qilingan. Onasi Yelena Iosifovna Mandelshtam (ikkinchi nikohida Toming, keyin Tomina; 1906-yil 6-iyun – ?) advokat Iosif Vladimirovich Mandelshtamning qizi boʻlib, Leningrad texnologiya institutini tugatgan. Ularning nikohini rasmiy qayd ettirilmagan va Roald tugʻilgandan koʻp oʻtmay ajrashgan[2][3].
Roald Mandelshtam 1941-yilda onasi tomonidan buvisi Vera Ionovna bilan birga qamal qilingan va Leningraddan koʻchirilgan. Shoir dastlab surgun qilingan otasi bilan Qozog‘istonda, keyin esa Sibirda yashagan. 1946-yilda Leningradga qaytib kelgan[4].
1947-yildan boshlab onasi va oʻgay singlisi Yelena Dmitriyevna Tomina (turmushga chiqqandan soʻng Petrova) bilan Sadovaya ko‘chasi, 107-uy, 19-xonadonda istiqomat qilgan.
Roald avval Politexnika institutida, keyinchalik Leningrad universitetining Sharq fakultetida taʼlim olgan. Ammo oʻqishni tugatmagan; suyak silining ogʻir shakli tufayli hech qayerda ishlay olmagan, soʻnggi yillarda esa uydan deyarli chiqmay qolgan. 1954-yilda shoira Nina Vladimirovna Markevich (1931-1992?) bilan turmush qurgan.
Roald Charlsovich 1940-yillarning oxiridan boshlab kichik rassomlar guruhining markaziy shaxsiga aylandi. Badiiy maktabning sobiq oʻquvchilaridan Aleksandr Arefyev, Aleksandr Traugot, Vadim Prelovskiy, Rixard Vasmi, Sholom Shvarts, Valentin Gromov, Vladimir Shagin va boshqalar bu guruhga mansub edilar[5].
Shoir bir necha bor oʻz she’rlarini nashr ettirmoqchi boʻlgan, ammo hayotligida birorta ham nashri chiqmagan.
1950-yillarning oxiridan boshlab kasalligining doimiy ravishda kuchayishini boshdan kechirdi va bir necha bor kasalxonaga yotqizildi. 1961-yil 26-yanvarda qon quyilishi oqibatida kasalxonada vafot etdi va Leningraddagi Krasnenkoye qabristoniga dafn etildi. Bu yoʻqotishni ogʻir qabul qilgan Arefyev bir necha oy davomida qabristonning daxmalarida tunab, V. Shagin bilan birga ongli ravishda qabristonda sayoq hayot kechirdi[6]. 1990-yillarda Mandelshtamning qabriga Fransiyada vafot etgan rassom A. D. Arefyevning xoki, 1998-yil sentyabr oyida esa rassom R. R. Vasmining xoki dafn etilgan. 2012-yil may oyida umumiy qabr ustiga yodgorlik oʻrnatildi[7].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Roald Mandelshtam. Sobranie sochineniy. Predislovie Borisa Roginskogo: Zdes ukazivaetsya, chto v zapisi o rojdenii i smerti otchestvo zapisano kak Charlsovich; na nadgrobnom pamyatnike – Charlzovich.
- ↑ „Из рассказа художника Арефьева“. 2019-yil 7-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 6-fevral.
- ↑ Sm. o nyom ( at arcada-nourjahad.blogspot.ru Error: unknown archive URL 20171201041634 sanasida arxivlangan)
- ↑ Роальд Мандельштам. Собрание стихотворений. Litres, 2022-05-15. ISBN 978-5-04-015579-8.
- ↑ „ВРЕМЯ ИСКУССТВА | Vistavka G. A. V. Traugot – Roald Mandelshtam“. 2014-yil 16-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 27-dekabr.
- ↑ „АРЕ́ФЬЕВ АЛЕКСА́НДР ДМИ́ТРИЕВИЧ“. 2023-yil 21-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 1-may.
- ↑ Fotografiya nadgrobnogo pamyatnika ( at gostinaya.net Error: unknown archive URL 20230606203500 sanasida arxivlangan): Otchestvo na pamyatnike „Charlzovich“.