Tallimarjon suv ombori
| Tallimarjon suv ombori | |
|---|---|
| Morfometriya | |
| Uzunligi | 14 km |
| Maydoni | 77,4 km² |
| Sigʻimi | 1,53 km³ |
| Xarakteristikasi | |
| Toʻldirilgan yili | 1985 |
| Joylashuvi | |
| Mamlakat | Oʻzbekiston |
Tallimarjon suv ombori (ruscha:Talimardjánskoe vodoxraníliщe) — Oʻzbekiston Respublikasi Qashqadaryo viloyati Nishon tumanidagi sunʼiy suv ombori, yirik gidrotexnika inshooti. Qarshi magistral kanali etagida barpo etilgan. Tallimarjon temir yoʻl stansiyasi yaqinida, Amudaryo va Qashqadaryo oʻrtasida suvayirgʻich vazifasini bajaruvchi tekislikda joylashgan[1][2].
Tavsif
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tallimarjon suv ombori Tolimarjon shahri yaqinida Turkmaniston-Oʻzbekiston chegarasidan dengiz sathidan 391 metr balandlikda joylashgan. Suv ombori joylashgan tekislik Amudaryo va Qashqadaryo oraligʻidagi suv havzasidir. Suv ombori Qarshi magistral kanalidan suv bilan toʻldiriladi[2].
Gidrotexnika inshootlari qurilishi 1965-yildan 1973-yilgacha davom etdi. 1977-yilda suv ombori qisman toʻldirilgan, 1985-yilda esa toʻliq ishga tushirilgan[2].
Suv omborining maydoni 77,4 km kvadrat. Suv omborining uzunligi 14 km, kengligi 5,5 km. Sohil chizigʻining uzunligi 36 km. Oʻrtacha chuqurligi 19,8 metr . Suvning umumiy hajmi 1,53 milliard metr kub, foydalanish hududi 1,4 milliard metr kub. Gidrotexnika inshootlari majmuasiga ikkita sopol toʻgʻon, nasos stansiyasi, suv olish va chiqarish kanali, drenaj tizimi va nasos stansiyasi kiradi. Suv ombori kuzda toʻldiriladi. Elektr nasoslari yordamida 26,6 m balandlikda suv koʻtariladi. Suv omborida ikkita toʻgʻon inshooti mavjud. Sugʻorish mavsumida suv omboridan suv drenaj tizimi orqali Qarshi magistral kanaliga qaytariladi. Suv oqimi 360 m/s³[2].
Tallimarjon suv ombori dengiz sathidan 389 metr balandlikda joylashgan. Suv ombor 57 kvadrat kilometr maydonni egallaydi. Tallimarjon suv ombori deyarli chakalakzor bilan qoplangan[3]. Shimoldan janubga 10,6 km, sharqdan gʻarbga 10,4 km.
Iqlimi quruq. Oʻrtacha harorat 19 °C. Eng issiq oy iyul 34 °C , eng sovuq oy esa yanvar 0 °C[4]. Oʻrtacha yogʻingarchilik yiliga 389 millimetrni tashkil qiladi. Eng yomgʻirli oy — mart, yomgʻir 87 millimetr, eng quruq oy — iyul 1 millimetr tashkil etadi[5].
Suv ombori Tolimarjon issiqlik elektr stansiyasiga ham xizmat qiladi, u bilan uzunligi 18 km va diametri 800-1020 mm boʻlgan ikki liniyali oʻtkazgich ulangan. Tallimarjon suv ombori 1973-yildan buyon Qashqadaryo viloyatining 7 ta, jumladan, Nishon, Qarshi, Gʻuzor, Koson, Mirishkor, Muborak va Kasbi tumanlaridagi sugʻoriladigan qishloq xoʻjaligi maydonlarini yiliga 4-4,5 milliard metr kub miqdoridagi suv bilan taʼminlab kelmoqda. 2023-yil 17-martda Qashqadaryo viloyati hokimi Murodjon Azimov Qarshi, Koson, Mirishkor, Kasbi, Gʻuzor hamda Nishon tumani hokimlari bilan birgalikda Tallimarjon suv omboriga tashrif buyurishdi[6].
Suv ombori Tolimarjon issiqlik elektr stansiyasiga ham xizmat qiladi, u bilan uzunligi 18 km va diametri 800-1020 mm boʻlgan ikki liniyali oʻtkazgich tutashgan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Tallimarjon suv ombori haqida“.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 "Tallimarjon suv ombori",Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi[sayt ishlamaydi]. T harfi.Toshkent: Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi, 2000 — 67 bet.
- ↑ „NASA Earth Observations: Land Cover Classification“. NASA/MODIS. 2016-yil 28-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30 enero 2016.
- ↑ „NASA Earth Observations Data Set Index“. NASA. 2020-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30 enero 2016.
- ↑ „NASA Earth Observations: Rainfall (1 month - TRMM)“. NASA/Tropical Rainfall Monitoring Mission. 2020-yil 11-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30 enero 2016.
- ↑ „Viloyat hokimi "Talimarjon" suv omborida bo'ldi“.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]„Tallimarjon suv ombori“, Oʻzbekiston milliy entsiklopediyasi[sayt ishlamaydi]. T harfi. Toshkent: Oʻzbekiston milliy entsiklopediyasi, 2000 — 67 bet.
 | Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |