Kontent qismiga oʻtish

Toʻrtkoʻl-soribiy shevasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Toʻrtkoʻl-soribiy shevasi
Mamlakatlar Oʻzbekiston
Mintaqalar Toʻrtkoʻl tumani va qoʻshni mintaqalar.
Turkumlanishi
Turkum Yevroosiyo tillari
Til oilasi

Oltoy tillari

Turkiy tarmoq
Oʻgʻuz guruhi
Oʻzbek (oʻgʻuz) ostguruhi
Til kodlari
ISO 639-1 -
ISO 639-2 -
ISO 639-3 -

Toʻrtkoʻl shevasi (toʻrtkoʻl shevasi) turkiy tillari sharqiy oʻgʻuz ostguruhining oʻgʻuz (janubi-gʻarbiy) guruhiga kiradi. Oʻzbek tili oʻgʻuz lahjasining shevasi hisoblanadi[1].

Toʻrtkoʻl-soribiy shevasida boshqa Xorazm shevalariga oʻxshab choʻziq va qisqa unlilarni qarama-qarshi qoʻyish va choʻziqlardan keyin undoshlarni jarangdor talaffuz etish belgilari saqlangan. Bir paytning oʻzida Xorazm va Toʻrtkoʻl shevalarining boshqa oʻgʻuz shevalaridan farqli jihatlari quyidagilar:

  • quyidagi soʻzlarda d' oʻrniga t ishlatiladi: Do'rt o'rniga, - to'rt;
  • quyidagi soʻzlarda l tushirib qoldiriladi: gal oʻrniga - ga;

O'zbek tilining Xorazm shevasi va Toʻrtkoʻl shevalari oʻrtasidagi soʻzlarda ham farq boʻlib ular quyidagi soʻzlar: Xorazm - Toʻrtkoʻl. Apka - Oyopa, al - qoʻl, bono gal - byona gal, botirman - boryatirman, borjakman - borojakman va hokazo.

Toʻrtkoʻl-soribiy shevasini xorazmchaning adabiylashgan varianti deb atashadi.