Xitoy avtomobil sanoati

Xitoy avtosanoati — yarim asrdan koʻproq tarixga ega. 90-yillarning boshidan beri u juda yuqori sur’atlarda rivojlanmoqda. Hozirgi vaqtda Xitoy avtomobil mahsulotlarining toʻliq qatorini ishlab chiqarishga qodir. 2006-yil noyabr oyining oxiriga kelib, Xitoy jami 6322 avtomobilsozlik korxonalariga ega edi . Xitoyning asosiy kompaniyalari FAW, SAIC va Dongfeng.

2009-yildan beri Xitoy dunyodagi eng katta avtomobil bozori va dunyodagi eng yirik avtomobil ishlab chiqaruvchisi boʻlib, soʻnggi-yillarda har-yili keyingi ikki avtomobil ishlab chiqaruvchisini birga olganda (AQSh va Yaponiya) yoki EK mamlakatlarini birga olganidan ham koʻproq avtomobil ishlab chiqardi. 2013 va 2014-yillarda, har qanday mamlakat uchun jahon avtomobil ishlab chiqarish tarixida birinchi marta, Xitoy 20 milliondan ortiq — mos ravishda 22,1 million va 23,7 million dona avtomobil ishlab chiqargan.

Xitoy avtomobil bozori

Xitoy Yaponiyani ortda qoldirdi va 2006-yilda dunyodagi ikkinchi avtomobil bozoriga aylandi. 2009-yilda Xitoy AQShni ortda qoldirib, dunyodagi eng yirik avtomobil bozori boʻldi^[1]^[2]. 2009-yildan beri Xitoy dunyodagi eng katta avtomobil bozori boʻlib kelgan^[3]. Ushbu oʻsish avtomobil ehtiyot qismlariga, xizmatlarga va sotishdan keyingi parvarishlarga talabni oshiradi.

Ishlab chiqarilayotgan avtomobillarning qariyb yarmi (2009-yildagi maʼlumotlarga koʻra 44,3 %) mahalliy brendlardir (BYD, Lifan, Changan, Geely, Chery, Hafei, Jianghuai, Great Wall, Roewe, FAW va boshqalar), qolgan qismi xorijiy avtomobil ishlab chiqaruvchilar (Volkswagen, Mitsubishi, General Motors, Hyundai, Nissan, Honda, Toyota va boshqalar) bilan qoʻshma korxonalarda ishlab chiqariladi. Xitoyda ishlab chiqarilgan avtomobillarning aksariyati ichki bozorda sotiladi. Shunday qilib, 2009-yilda 13,76 million avtomobildan atigi 369,6 mingtasi eksport qilingan .

2009-yilda Xitoyda roʻyxatga olingan transport vositalarining soni 62 millionga etdi va 2020-yilga kelib 200 milliondan oshishi kutilmoqda^[4]. Xitoyning jamoat xavfsizligi vazirligining maʼlumotlariga koʻra, 2011-yilda milliy avtotransport parklari 100 milliondan oshib, Yaponiyani ortda qoldirdi (2010-yil oxirida 73,6 million) va dunyoda AQShdan keyin ikkinchi oʻrinda turadi.

Tarixi

1928—1980-yillar

Zang Xueliang 1931-yilda Ming Sheng deb nomlangan yuk mashinasi arsenalini yaratdi.
1953-yil 15-iyun butun Xitoy avtomobilsozlik sanoatining tavallud kuni hisoblanadi. Oʻshanda Pekinda FAW oʻz ishini boshladi.
1958 10 martda — Nankinda GAZ-51 asosida yuk hajmi 2,5 ming tonna ega birinchi yuk mashinasi (NJ130) ishlab chiqarildi. U birinchi Xitoy sanoat uskunalari vazirligi tomonidan Yuejin (Yuejin, „oldinga qadam“ degan maʼnoni anglatadi) deb nomlandi.
1958-yil iyun: yuk mashinalari ishlab chiqaruvchi Nanjing Automobile Works kompaniyasi tashkil etildi, oxirgisi 1987-yil 9-iyulda konveyrdan chiqdi. Jami 161 988 ta transport vositasi ishlab chiqarildi (shuningdek, NJ130, NJ230, NJ135 va NJ134 modellari).
1950-yillarning oxiri — 1960-yillarning boshlarida: Nanjing (bugungi kunda Nanjing Avtomobil (Guruhi) korporatsiyasi), Shanxay (bugungi kunda Shanxay Avtomobil Sanoat Korporatsiyasi), Jinan (Xitoy Duty milliy yuk mashinalari guruhiga aylanmoqda) va Pekin (bugun Pekin avtomobilsozlik sanoat holding korporatsiyasi) shaharlarida bir nechta avtomobil zavodlari tashkil etildi.
1968-yil: „The Second Automobile Works“ (keyinchalik Dongfeng Motor Corporation) zavodiga asos solindi.

1980—1992-yillar

Xitoydagi avtomobilsozlik sanoatining rivojlanishi 1978-yilda Deng Syaoping tomonidan qishloq xoʻjaligining „xalq jamoalari“ oʻrniga oilaviy safga oʻtishi uchun boshlangan iqtisodiy islohotlar siyosati doirasida istiqbolli deb tan olindi. Umuman olganda, mamlakatda „sotsialistik bozor iqtisodiyoti“ strategiyasi ustuvor yoʻnalish sifatida tanlandi, bundan tashqari, Xitoy islohotlar va ochiqlik siyosatiga oʻtdi. 1980-yillarning oʻrtalarida, dunyo ommaviy axborot vositalarida avtomobilga ega boʻlgan birinchi xitoylik dehqon haqida yangiliklar paydo boʻldi, garchi ushbu avtomobilga xususiy mulkka faqat 2000-yilda XXRda rasmiy ravishda ruxsat berilgan edi va bundan oldin avtomobillar va boshqa mashinalarni faqat „danveylar“ (kooperativlar) olish mumkin edi . Oʻsha vaqtdan boshlab, qimmatbaho shaxsiy narsalarga, avtomobilgacha boʻlgan narsalar, XXRda jinoyat deb hisoblash toʻxtalildi. 90-yillarda shahar va qishloq aholisining shaxsiy daromadlarining jadal oʻsishi avtomobillar va yengil tijorat transportlariga boʻlgan talabni yaratdi.

Mahalliy ishlab chiqarish oʻta cheklanganligi sababli, chet el avtomobillariga 260 foizlik import bojiga qaramay, avtomobil importi keskin oʻsdi. 1984-yilgacha Sovet Ittifoqi Xitoyga deyarli monopol avtomobillar eksportchisi boʻlgan. 1984-yilda yapon avtomobillarining Xitoyga importi yetti baravar koʻpaydi (10,8 ming donadan 85000 donaga) va 1985-yil oʻrtalariga kelib, Xitoy bozor hajmi boʻyicha Yaponiya uchun AQShdan keyin ikkinchi oʻrinni egalladi. 1985-yilda Xitoy 350 mingdan ortiq avtomobil (shu jumladan 106 000 yengil avtomobillar va 111 000 yuk mashinalari) importiga 3 milliard dollar sarfladi. Uch yirik xususiy taksi kompaniyalari Toyota Crown va Nissan Bluebird kabi nufuzli yapon modellarini sotib olishdi.

Import qilinadigan transport vositalarining harajati jiddiy savdo tanqisligiga olib kelganligi sababli, Xitoy rahbariyati bu jarayonni targʻibot ishlari bilan ham, valyuta operatsiyalarini cheklash bilan ham sekinlashtira boshladi. 1985-yil mart oyida import qilinadigan avtoulovlarga bojxona toʻlovlari oshirildi, bundan tashqari, biroz vaqt oʻtgach „himoya“ aksiz soligʻi qoʻshildi. 1985-yil sentyabr oyida, umuman, deyarli barcha avtomobillarni import qilishga ikki yillik moratoriy joriy etildi.

Avtomobil importini cheklab, Xitoy shunga qaramay, avtomobillarni birgalikda ishlab chiqarish boʻyicha mavjud shartnomalarni kengaytirish, shuningdek, yangilarini tuzish orqali mahalliy ishlab chiqarishni koʻpaytirishga harakat qildi. 1983-yilda American Motors Corporation (AMC nomi bilan tanilgan va keyinchalik Chrysler Corporation tomonidan sotib olingan) Pekinda (BAIC Group) Jeep Cherokee XJ uchun 20 yillik ishlab chiqarish shartnomasini imzoladi. Keyingi-yili nemis konserni Volkswagen AG Shanxayda (SAIC Group) Volkswagen Santana (Typ B2) sedanini ishlab chiqarish boʻyicha 25 yillik shartnomani imzoladi va Fransiyaning PSA konserni Xitoyning gullab-yashnayotgan janubidagi Guangjou shahrida Peugeot 504 yoʻlovchi avtomobilini ishlab chiqarish boʻyicha yana bir loyihani amalga oshirishni boshladi. Ushbu dastlabki qoʻshma korxonalar xitoyliklarga eng muhim xorijiy texnologiyalarni jalb qilishga imkon bermadi, chunki yigʻish import qilingan avtomobil toʻplamlaridan edi va ishlab chiqarish uskunalarini etkazib berish qatʼiy nazorat qilinardi.

Bularning barchasi Xitoyda zamonaviy avtomobilsozlik sanoatining asosini tashkil etdi va avtomobillar ishlab chiqarishni bir necha mingdan (masalan, 1985-yilda atigi 5,2 mingta mashina ishlab chiqargan) millionlarga koʻpaytirishga imkon berdi. Biroq, baʼzi bir eskirgan modellar 90-yillarning boshlariga qadar ishlab chiqarildi (masalan, Hongqi CA770 limo va DongFeng CA10 yuk mashinasi), ammo keyinchalik ular xorijiy nou-xau asosida ishlab chiqilgan zamonaviyroq modellarga yoʻl berishdi.

1992—2000-yillar

1992-yilda Xitoyda yillik avtomobil ishlab chiqarish hajmi birinchi marta milliondan oshdi.

2000-yil

2000-yilga kelib, Xitoy ikki milliondan ortiq avtomobil ishlab chiqardi. 2001-yilda Xitoy JSTga kirgandan keyin avtomobil bozorining rivojlanishi yanada tezlashdi.

2002-yildan 2007-yilgacha, Xitoy Xalq Respublikasi milliy avtomobil bozorining oʻsishi-yiliga oʻrtacha 21 foizni yoki 1 million avtomobilni tashkil qildi.

2003-yil Xitoy avtomobilsozlik sanoatining rivojlanishida burilish nuqtasi boʻldi. „BYD“ kompaniyasi (Oʻz orzularingni yarating) ichki va tashqi bozorlarga chiqdi , tarjimasida -" Orzularingni quramiz ". „BYD“ kompaniyasining yangi konsepsiyasi asosida quyidagi tamoyillar oʻz aksini topdi: "Oʻzingizning ishlab chiqarishingiz, oʻz dizayningiz.

2004-yilda avtomobil ishlab chiqarish 5 milliondan oshdi va 2009-yilda Xitoy 13,76 million avtomobil ishlab chiqardi, Yaponiyani chetlab oʻtib, dunyodagi eng yirik avtomobil ishlab chiqaruvchisiga aylandi^[5].

-yil uchun avtomobil mahsulotlari
-yil	Mahsulot (mln.)
1992-yil	1,0
1999-yil	1,2
2000-yil	2.07
2001-yil	2,33
2002-yil	3.25
2003-yil	4.44
2004-yil	5.07
2005-yil	5.71
2006-yil	7.28
2007-yil	8.88
2008-yil	9.35
2009-yil	13.79
2010-yil	18.06
2011-yil	18,42
2012-yil	19.27
2013-yil	22.12
2014-yil	23.72
2015-yil	24.5
2016-yil	28.12
2017-yil	29.02

2010-yil

2010-yilda savdo kabi ishlab chiqarish ham uchdan bir qismga oʻsdi va 18 million donadan oshdi. Dunyo miqyosida birinchi marta har qanday mamlakat uchun avtomobillarni ishlab chiqarish 15 million donadan oshdi. Ishlab chiqarish 18,26 million avtomobilga yetdi, shu jumladan 11,6 million dona yengil avtomobil, bu dunyoda birinchi oʻrinni saqlab qolish va mustahkamlashga imkon berdi (avtomobillar sotilishini ham qoʻshib hisoblaganda), oʻtgan 40-yil ichida bir-birlari bilan oʻrin almashgan nafaqat ikki peshqadamni (AQSh va Yaponiya) sezilarli darajada ortda qoldirmoqda, shuningdek, Yevropa Ittifoqining barcha mamlakatlarini qoʻshibam ortda qoldirdi^[6].

2011-yilda Xitoyning avtosanoati bir necha foizga oʻsdi. 19,27 million donadan 14,89 million donasi yengil avtomobillar (2010-yilga nisbatan + 4,23 %), tijorat avtomobillari — 3,93 mln (-9,93 %) dona ishlab chiqarilgan.^[7] 2011-yilda Xitoyning avtomobil bozorida sotuvlar 18,51 millionni tashkil etdi, bu 2010-yilga nisbatan atigi 2,45 foizga koʻpdir. Bu avtomobillar bozorini ragʻbatlantirish boʻyicha davlat dasturlarining bekor qilinishi bilan bogʻliq (kichik avtomobillar uchun soliq soligʻining 10 foizgacha oshirilishi, dehqonlar uchun savdo dasturining qisqartirilishi va Shanxay va Pekinning eng koʻp yigʻilgan shaharlarida avtoparkning koʻpayishiga qatʼiy miqdordagi cheklovlarning kiritilishi).

2011-yilda yengil avtomobillari savdosi 6.31 % ga 4,03 milliongacha, tijorat transport vositalari esa 5.19 % ga 14.47 milliongacha oʻsdi.^[8] Hatto, 2011-yilda tubdan ishlab chiqarish va savdo pastlagandayam Xitoy dunyodagi eng yirik avtomobil ishlab chiqaruvchi va dunyodagi eng yirik avtomobil bozorida shubhasiz etakchi mavqeini saqlab qoldi va yana AQSh koʻrsatgichlari boʻyicha ancha ortda qoldirdi (mos ravishda 8,61 million va 12,9 million). 2010-yilda Xitoyning avtomobil kompaniyalarining mavqei shu qadar mustahkamlanganki, ular bankrot boʻlgan Yevropa markalarini, masalan, Rover, Saab, Volvo Avtomobillari, LTI va LDVlarni sotib olishni boshladilar.

2010-yil oʻrtalarida bir qator segmentlarda baʼzi muammolar mavjud boʻlsa ham, Xitoyning avtosanoati muvaffaqiyatli oʻsishda davom etdi. Shunday qilib, Xitoyning eng yirik shaharlari (Pekin va Shanxaydan boshlanadigan 11 megapolis), ulkan tirbandliklardan aziyat chekayotganlar, roʻyxatdan oʻtish raqamlarini olish uchun „Singapur“ kim oshdi savdosi tizimini joriy etish orqali yoʻlovchi avtomobillarining oʻsishini cheklay boshladilar. Masalan, Pekinda-yiliga 62 ming raqam oʻynalmaydi, bu ularning bozordagi narxining keskin oshishiga olib keladi. Sekin-asta ushbu tizimga mahalliy ahamiyatga ega boshqa yirik shaharlar ulanmoqda. Shu bilan birga, 2016-yilda yengil avtomobillar uchun keskin talabni ragʻbatlantirish uchun dvigatellari 1,6 litrgacha boʻlgan modellar uchun sotishdan soliq imtiyozlari yana kiritildi, bu 2017-yilga qadar uzaytirildi. Krossover segmentining jadal oʻsishi, mahalliy brendlarning paydo boʻlishi boshlandi, bu mustaqil xitoylik ishlab chiqaruvchilarga milliy bozorda oʻz pozitsiyalarini sezilarli darajada mustahkamlashga imkon berdi.

2012-yilda, XXR t-da transport vositalarini „alternativ“ yoki „yangi energiya manbalari“ (NEV), yaʼni elektr transport vositalari (BEV) va gibrid transport vositalari (HEV va PHEV) ishlab chiqarishga oʻtish boʻyicha davlat dasturini amalga oshirishni boshladi. 2013-yildagi turgʻunlikdan soʻng, elektr transport vositalarini sotib olishda imtiyozlar koʻrinishida qoʻshimcha ragʻbatlantirish choralari koʻrildi, bu esa avtomobillar bozorida ushbu segmentning tez oʻsishiga olib keldi. Bundan tashqari, 2010-yillarning oʻrtalarida elektr avtobuslari, asosan, shahar avtobuslari segmentida faol oʻsish boshlandi. Shunday qilib, 2016-yilda barcha sinflardagi elektr avtobuslarning ishlab chiqarish hajmi 90,5 mingtaga yetdi yoki ishlab chiqarilgan barcha avtobuslarning 18,4 % (491,7 mingta). Elektr mashinalari va qayta zaryadlanadigan gibridlar bozori 2016-yilda 0,5 milliondan oshdi va 2017-yilda 777 ming donani tashkil etdi. (2016-yilga nisbatan oʻsish 53,3 %). NEV bozori umumiy bozorning 2,7 % tashkil etdi, bu 2016-yilga nisbatan 0,9 % ga koʻpdir^[9]. 2017-yilda Xitoyda avtomobil ishlab chiqarish 29 milliondan oshdi, bu dunyo umumiy hajmining 30 foizini (96,4 million) tashkil etadi. 2017-yilda Xitoyning yengil avtomobillar bozorida milliy brendlarning ulushi 43,9 % ga, SUV — bozorning 60,6 % ga yetdi^[10].

NEV bozorini yanada rivojlantirish uchun, XXR hukumati 2019-yildan boshlab barcha mahalliy va xorijiy avtomobil ishlab chiqaruvchilari tomonidan elektr transport vositalarini sotish uchun majburiy kvotalar joriy etdi, ular keyinchalik har-yili 2019-yildagi 8,5 % dan 2021-yilda 12,5 % ga koʻtarilishi kerak. Shu bilan birga, BEV va PHEVni olish uchun imtiyozlar 2020-yilgacha saqlanib qoldi, faqat Xitoyda ishlab chiqarilgan mahsulotlar uchun. Bu bir qator xorijiy avtomobil ishlab chiqaruvchilarni tezda mahalliy ishlab chiqaruvchilar bilan elektr transport vositalari ishlab chiqarish boʻyicha qoʻshma korxona yaratishga majbur qildi.

2020-yilda yangi koronavirusning tarqalishi Xitoyning avtomobil zavodlari ishiga taʼsir koʻrsatdi^[11].

Avtomobilsozlik kompaniyalari

First Automotive Works (FAW)
SAIC Motor — katta avtomobil ishlab chiqaruvchi
Beijing Automobile Works (BAW)
Beijing Automotive Group Co. (BAIC)^[12] — госпредприятие
Chery Automobile

Xitoy avtomobillari va avtobuslarining markalari

Mudan
Ankai

Muqobil energiyada harakatlanuvchi avtomobillar

Xitoy hukumati milliy avtomobil ishlab chiqaruvchilarni global avtomobilsozlik sanoatida birinchi oʻringa chiqarish uchun strategik vazifa qilib, ekologik toza va tejamkor avtomobillarni rivojlantirishga faol chorlamoqda. Bugungi kunga qadar, Xitoy avtosanoati Evro-5 standartiga javob beradigan avtomobillar ishlab chiqarishni allaqachon oʻzlashtirgan. 2017-yildan boshlab siqilgan tabiiy gazda (metan) harakatlanuvchi tijorat transport vositalarini ishlab chiqarish sezilarli darajada kengaydi va suyultirilgan tabiiy gazdan foydalanishni kengaytirish boʻyicha ishlar olib borilmoqda.

2012-yilda XXR alternativ yonilgʻi transport vositalari yoki „yangi energiya manbalari“ (NEV), shu jumladan elektr avtomobillari (BEV) va gibrid avtomobillarni (HEV va PHEV) ishlab chiqarishga oʻtish boʻyicha hukumat dasturini amalga oshirdi. 2012—2013-yillarda NEV chiqishi sababli turgʻunlikdan keyin elektr transport vositalarini sotib olishda imtiyozlar koʻrinishida qoʻshimcha ragʻbatlantirish choralari koʻrildi, bu esa 2014-yildan boshlab avtomobil bozorining ushbu segmentining jadal oʻsishiga olib keldi. Bundan tashqari, 2010-yillarning oʻrtalarida elektrobuslari, asosan, shahar avtobuslari segmentida faol oʻsish boshlandi. Shunday qilib, 2016-yilda barcha sinflardagi elektr avtobuslarning ishlab chiqarish hajmi 90,5 mingtaga yetdi yoki ishlab chiqarilgan barcha avtobuslarning 18,4 % (491,7 mingta). Elektr mashinalari va qayta zaryadlanadigan gibridlar bozori 2016-yilda 0,5 milliondan oshdi va 2017-yilda 777 ming donani tashkil etdi. (2016-yilga nisbatan oʻsish 53,3 %). NEV bozori umumiy bozorning 2,7 % ini tashkil etdi, bu 2016-yilga nisbatan 0,9 % ga yuqoridir^[9].

NEV bozorini yanada rivojlantirish uchun, 2019-yildan boshlab, Xitoy hukumati barcha mahalliy va xorijiy avtomobil ishlab chiqaruvchilari tomonidan elektr transport vositalarini sotish uchun majburiy kvotalarni joriy etdi, keyinchalik ular har-yili 2019-yildagi 8,5 % dan 2021-yilda 12,5 % ga koʻtarilishi kerak. Shu bilan birga, BEV va PHEVni olish uchun imtiyozlar 2020-yilgacha saqlanib qoldi, faqat Xitoyda ishlab chiqarilgan mahsulotlar uchun. Bu bir qator chet el avtomobil ishlab chiqaruvchilarini kerakli miqdordagi elektr transport vositalarini ishlab chiqarish uchun mahalliy ishlab chiqaruvchilar bilan qoʻshma korxona yaratishga majbur qildi. 2020-yilga kelib, Xitoyda elektr transport vositalari parklari kamida 1 million boʻlishi kerak.

Manbalar

↑ — Kitay stal krupneyshim avtomobilnim rinkom mira // AvtoAvto.ru, 11-yanvarya 2010
↑ Kitay stal krupneyshim po obʼyomam prodaj avtomobilnim rinkom mira^{[sayt ishlamaydi]}Andoza:Недоступная ссылка // PRAYM-TASS. Press Association, 9.03.2010
↑ Kitay stal krupneyshim avtomobilnim rinkom mira // AvtoAvto.ru, 11-yanvarya 2010
↑ How Many Cars are There in China? (Wayback Machine saytida 2010-09-23 sanasida arxivlangan) // ChinaAutoWeb.com, 5-sentabr 2010-yil
↑ po itogam 2009 goda Kitay stal krupneyshim avtoproizvoditelem mira, obognav po etomu pokazatelyu Yaponiyu (Wayback Machine saytida 2018-04-21 sanasida arxivlangan) // spbdrive.ru
↑ Kitayskiy avtorinok snova stal krupneyshim v mire^{[sayt ishlamaydi]}Andoza:Недоступная ссылка // autostat.ru
↑ China automobile sales increase 1,38 % in December 2011 (Wayback Machine saytida 2019-09-22 sanasida arxivlangan) // caam.org.cn, 13-dekabr 2012-yil
↑ China automobile production decrease 9,26 % in December 2011 (Wayback Machine saytida 2016-12-27 sanasida arxivlangan) // caam.org.cn. 13-dekabr 2012-yil
↑ ^9,0 ^9,1 NEV enjoyed strong development // caam.org.cn, 23-yanvar 2018-yil, 2020-09-18da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2020-04-08
↑ The market share of Chinese brand PCs up yearly / caam.org.cn, 23-yanvar 2018-yil, 2020-01-15da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2020-04-08
↑ Vspishka koronavirusa prodoljaet razrushitelno vliyat na industriyu po vsemu miru — Uxan ojivaet // Известия, 20 marta 2020
↑ Oʻn-yildan ortiq vaqt mobaynida BAIC xitoylik hamkor sanaladi Daimler; yaqinda tomonlar 2015-yilga kelib ishlab chiqarish hajmini ikki barobarga oshirish uchun Xitoyning qo'shma korxonasiga 4 milliard evro sarmoya kiritishga kelishib oldilar. Shuningdek, 2009-yildan beri BAIC General Motors dan sotib olingan Saab texnologiyasini oʻzlashtirmoqda.

Havolalar

Dunyodagi eng yirik avtomobil bozorlari // vedomosti.ru

[1] — Kitay stal krupneyshim avtomobilnim rinkom mira // AvtoAvto.ru, 11-yanvarya 2010

[2] Kitay stal krupneyshim po obʼyomam prodaj avtomobilnim rinkom mira^{[sayt ishlamaydi]}Andoza:Недоступная ссылка // PRAYM-TASS. Press Association, 9.03.2010

[3] Kitay stal krupneyshim avtomobilnim rinkom mira // AvtoAvto.ru, 11-yanvarya 2010

[4] How Many Cars are There in China? (Wayback Machine saytida 2010-09-23 sanasida arxivlangan) // ChinaAutoWeb.com, 5-sentabr 2010-yil

[5] togam 2009 goda Kitay stal krupneyshim avtoproizvoditelem mira, obognav po etomu pokazatelyu Yaponiyu (Wayback Machine saytida 2018-04-21 sanasida arxivlangan) // spbdrive.ru

[6] Kitayskiy avtorinok snova stal krupneyshim v mire^{[sayt ishlamaydi]}Andoza:Недоступная ссылка // autostat.ru

[7] China automobile sales increase 1,38 % in December 2011 (Wayback Machine saytida 2019-09-22 sanasida arxivlangan) // caam.org.cn, 13-dekabr 2012-yil

[8] China automobile production decrease 9,26 % in December 2011 (Wayback Machine saytida 2016-12-27 sanasida arxivlangan) // caam.org.cn. 13-dekabr 2012-yil

[автоссылка1-9] 9,0 ^9,1 NEV enjoyed strong development // caam.org.cn, 23-yanvar 2018-yil, 2020-09-18da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2020-04-08

[10] The market share of Chinese brand PCs up yearly / caam.org.cn, 23-yanvar 2018-yil, 2020-01-15da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2020-04-08

[11] Vspishka koronavirusa prodoljaet razrushitelno vliyat na industriyu po vsemu miru — Uxan ojivaet // Известия, 20 marta 2020

[12] Oʻn-yildan ortiq vaqt mobaynida BAIC xitoylik hamkor sanaladi Daimler; yaqinda tomonlar 2015-yilga kelib ishlab chiqarish hajmini ikki barobarga oshirish uchun Xitoyning qo'shma korxonasiga 4 milliard evro sarmoya kiritishga kelishib oldilar. Shuningdek, 2009-yildan beri BAIC General Motors dan sotib olingan Saab texnologiyasini oʻzlashtirmoqda.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]