Xoʻja Bogʻbon ota ziyoratgohi
 | Bu maqola vikilashtirilishi kerak. |
 | Bu maqolada manbalar <ref></ref> teglariga olinmagan yoki umuman koʻrsatilmagan. |
Xoʻja Bogʻbon ota ziyoratgohi Forish tumanida joylashgan boʻlib, Jizzax viloyatidagi 29 ta ziyoratgohdan biri hisoblanadi. Ushbu ziyoratgoh XII asrning 70-yillari yashab oʻtgan Ibn Muhammad Al Vosit (Xoʻja Bogʻbon avliyo ota) nomi bilan bogʻliq. Oʻrta Osiyo xalqlari orasida Xoʻja Bogʻbon ota Bog`dorchilik vakillarini piri[1] hisoblanadi. Ziyoratchilar va sayyohlar bu moʻtabar zotlarning qabrini ziyorat qilish bilan birga, tarixga daxldor shaxslar faoliyatidan ma’lumotga ham ega boʻladilar.
Geografik joylashuvi.[tahrir | manbasini tahrirlash]
Xо`ja Bog`bon ota ziyoratgohi Jizzax viloyati Forish tumani Qoratosh qishlog`ida joylashgan. Jizzax shahridan 53,8 km uzoqlikda joylashgan hudud. [tahrir | manbasini tahrirlash]
Lokatsiyasi: 40°21′28.55″N 67°22′34.01″E ҳттпс://гоо.гл/мапс/вДМЛХ6Вг3Ра66зсН8[sayt ishlamaydi]
Tarixi.[tahrir | manbasini tahrirlash]
Xо`ja Bog`bon ota ziyoratgohi haqida turli tadqiqotchilar turlicha ma’lumotlar keltirilgan. Zero, har qaysi tadqiqotchi о`z davrining ma’lumotlariga tayangan holda tadqiqot olib boradi va ma’lumotlar yozib qoldiradi. Garchi ushbu manzilgohni paydo bо`lishi davri va rivoyatlari bо`yicha ma’lumotlar turlicha bо`lsada, kо`plab jihatlari о`zaro bir biriga о`xshashdir. Mazkur ziyoratgohga Forish tumanining Qoratosh qishlog`idan burilib, tog` tomonga, dala yо`li bilan kirib boriladi. Xassos adiba Sa’dina Bobomurodovaning “Qoratosh” degan maqolasi “Jizzax haqiqati”da bosilib edi. Unda shunday satrlar bor:
“…Qadim ajdodlarimiz bizlarga, ya’ni hozirgining odamlariga о`xshab, hashamatli uy-joylarga ruju qо`ymagan ekan. О`zi besh kunlik dunyo bо`lsa, chin uy, chin dunyoda, deya g`orlarda, yertо`la, kapa, о`tov va chaylalarda yashayverishgan ekan. Yetti yuz ellik yillar muqaddam, о`n ikkinchi asrning yetmishinchi yillarida asl ismlari Ibn Muhammad al-Vosit bо`lgan “Xо`ja Bog`bon avliyo” otamiz fiqh va islomiy ilm-ma’rifat tarqatish uchun shu joylarga kelib, yashab qolib ketgan ekanlar. Ulug` bobokalonimiz, hazrat Mir Alisher Navoiyning “Nasoyim ul-muhabbat” kitobida yetti yuz avliyoning ism sharifi keltirilgan. Kitobdagi oltinchi о`rinda: Ibn Muhammad al-Vosit (roziyollohu anhu) avliyo keltirilib, “…О`z zamonasining benaziri erdi va tobinidin kо`pi xizmat qilubdur va suhbatiga yetibdur va kо`p mashoyixlar bilan suhbat tutibdur. Bu dunyoda zohid bо`lgan va hech kishidan ta’ma qilma, to barcha xalq senga muhtoj bо`lg`aylar…” degan fikrlar bilan boshlanadigan jumlalar bor. Men, о`sha kishining hokini chindan ham shu yerda tuyaman, ul zoti bokaramning qadamlarini his etaman shu zaminda…
Xullasi, avliyo bobomiz shu joylarga kelibdilar. Har doim, to dunyo yaralibdiki yaxshilik bilan yomonlik kurashib kelgan. Shu g`orga yaqin kelganida orqasidan uni о`ldirish uchun quvib kelayotgan johil yovlar juda yaqinlashib qolibdi. Avliyo ota shu g`orga kiribdi-larda Yaratgandan najot sо`rab, iltijolar qilibdilar. Shunda g`or og`zida qalin о`rgimchak tо`ri hosil bо`libdi. Tо`r ichkarisida esa bir musicha paydo bо`libdi…
Haligi yovlar yetib kelib qarashsa, g`or og`zida qalin о`rgimchak tо`ri, tо`r orqasida bir musicha qunishibgina turganmish. Ular “Qochgan kishi agar shu yerga kirib ketgan bо`lganida, bu о`rgimchak tо`ri albatta buzilib ketgan va musicha ham uchib ketgan bо`lar edi”, deya о`ylashib, orqalariga qaytib ketgan ekanlar…
Avliyo otamiz qirq ikki yoshlarida uzlatga chekinibdilar. Uzoq toat-ibodatdan sо`ng, bir kuni jam’i aziz-anbiyolarni huzurlariga chorlab, suhbati arjumand qilmoqchi bо`libdilar. Mashoyixlar, avliyo-anbiyolar ruhi kо`pi bilan ikki soniyaga qolmay yetib kelishibdi.
– YO Alloh! – debdi avliyo otamiz. – Endi bu aziz mehmonlarni qanday ziyofat qilaman?…
Shunda g`oyibdan ilohiy payg`om bо`libdi:
– Girdo-girdingga mevali daraxtlarning quruq chо`plaridan bо`lsa ham suqib qо`y!
Otamiz chо`plarni yerga suqqan zahotiyoq, ular mevalari hil-hil pishib turgan daraxtlarga aylanaveribdi. Turli tarafda qirmizi gullar, binafshalar ochilib, ravochlar, tatranlar bosh kо`taribdi. Qoratoshni yorib tosh lolalar chiqibdi.
Keyin Qoratoshdan buloq sizib chiqibdi. Suvining tiniqligini qarang, ichidagi toshlarining rangi ham aniq kо`rinadi. Yilning tо`rt faslida ham birday iliq, birday yoqimli…
Mehmonlar mezbon haqqiga duolar qilishibdi. “Bul ma’volar, behishtdan nur yog`ilgan, nur oqqan – “Nurak” joylar ekan! Siz esa asl piri bog`bon ekansiz. Emdi, voqe’an Siz Xо`ja Bog`bon avliyo ota bо`ldingiz”, deya fatvo berishibdi[1].
Xо`ja Bog`bon avliyo otaning antiqa bulog`i bor, yozda ham qishda ham iliqqina. Keksa tut daraxtlarining yoshi ming yildan kam emas… Qurilgan masjid binosiga ham ikki yuz yilning yuzi bо`lgan bо`lsa ajab emas…
Bugun bu yerda anchagina obodonchilik ishlari bajarilgan. Ulug` avliyo otamizning manzili obod va kо`rkam, yо`laklar, zinalar, gullar, hovuzlar ziyoratgohga fayz kiritib turibdi.
Ziyoratgoh ajib osudalik, yashillik, kishi ruhiyatiga orom berib, yaxshi niyatga undaydi.
Hazrat Mir Alisher Navoiyning “Majolis un nafois” asarida 700 dan ziyod avliyo va piri komil ulug`lar qatorida Xо`ja Bog`bon otani xam tilga olgani tarixdan ma’lum[2].
Manba va adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
[1] S.Bobomurodova. “Qoratosh”. Yig'ma materiallar. 2007 yil.