Yangiqoʻrgʻonsoy

Yangiqoʻrgʻonsoy
	; Gulkamsoyning quyi oqimi
Tavsif
Uzunligi	12
Havzasi	Chorboq suv ombori/Chirchiq daryosi/Sirdaryo/; Kichik Orol dengizi/Katta Orol dengizi
Suv sarfi	0,691 m³/s
Suv oqimi
Boshlanishi
· Boshlanish joyi	Mozorsoy va Gulkamsoy ; soylarining qoʻshilish joyi
· Balandligi	1 166 m
Quyilishi	Chorboq suv ombori
· Balandligi	900 m
Joylashuvi
Davlat	Oʻzbekiston
Mintaqa	Toshkent viloyati
Tuman	Boʻstonliq tumani

Yangiqoʻrgʻonsoy – Toshkent viloyatining Boʻstonliq tumanidagi daryo, Katta Chimyon togʻi atrofida joylashgan. Mozorsoy va Gulkamsoy soylarining qoʻshilishidan hosil boʻlib, Chorboq suv omboriga quyiladi va Ugom-chatqol davlat tabiat milliy bogʻi hududidan oqib oʻtadi. Chorboq suv omboriga quyilishidan oldin 4P12 Yusufxona, Burchmulla yoʻlini kesib oʻtadi^[1]. Soy boʻyida Yangiqoʻrgʻon qishlogʻi joylashgan.

Chorboq suv ombori toʻlguncha Chatqolning irmogʻi boʻlgan, hozir qishda baʼzan Chatqolga quyiladi.

Daryoning uzunligi 12 km^[2]. Oʻrtacha suv oqimi 0,691 m³/s^[3].

Yangiqoʻrgʻonsoy manbasi dengiz sathidan 1166 m yuqorida joylashgan^[4]. Ogʻizning balandligi dengiz sathidan 900 m balandlikda.

Irmoqlari

Mozorsoy va Gulkamsoy Chatqol tizmasining shimoliy yon bagʻiridan quyilib, asosan tor vodiylarda, devorlari toshloq joylarda oqib oʻtadi. Bahorda daryo oʻzanlari boʻylab sel oqimlari tez-tez uchrab turadi^[1], bu esa baʼzan odamlarning qurbon boʻlishiga olib keladi.

Gulkamsoy Gulkamsoy (shuningdek, Gulikamsoy boʻlishi mumkin^[5]) Yangiqoʻrgʻonsoyning chap irmogʻi. Manbalar Gulikam dovoni (Sayyohlar „Qumli dovon“ ruscha: Песочный deb ham atashadi) ostida, Kichik Chimyon togʻi etagida joylashgan. U sharqqa qarab, qayin va ignabargli daraxtlar bilan zich oʻsgan dara boʻylab oqadi. Kichik Koʻksoy bilan qoʻshilgach, shimolga buriladi. Relefi oʻzgaradi, Gulkamsoy qoyalar orasidan oqib oʻtadi („Gulkam daralari“). Daralar uchta sharsharadan (eng balandi 6 metr) iborat boʻlib, ular qattiq qoyalar bilan siqilgan. Daralardan oʻtish uchun hayot sugʻurtalangan boʻlishi yoki alpinizm mahorati talab qilinadi^[6]. Daradan pastda Qoʻyliqsoyning oʻng irmogʻi suv oladi, soʻngra oqim keng vodiyning tubi boʻylab oqadi.

Mozorsoy

Sipuchiy dovoni ostidan, Aukashka togʻi (Chatqol tizmasi) etagidan, asosan shimoli-sharqiy yoʻnalishda oqadi. Yirik oʻng irmogʻi Semizozsoyni qoʻshib olib, soʻngra tor, qoyali vodiydan oqib oʻtadi. Gulkamsoyga quyilishi yaqinida Yangiqoʻrgʻon qishlogʻi va yaqin atrofdagi dam olish maskanlarini suv bilan taʼminlaydigan suv olish inshooti mavjud.

Mozorsoyning yuqori oqimida Oqbuloq va Qoraarcha irmoqlari vodiysiga olib boradigan Boʻsh, Tumanniy, Yosh oʻlkashunoslik dovonlari joylashgan. Bu dovonlardan oʻtish yuqori darajada jismoniy tayyorgarlikni talab qiladi va 2-5 kun davom etishi mumkin^[7]. Mahalliy aholi „Mozorsoy“ nomini bosqinchilar (Amir Temur va hatto Iskandar Zulqarnayn bosqinchilar sifatida koʻrsatilgan) bosqinchilik davrida mahalliy aholi Mozorsoy daralarida yashirinib, xiyonatga uchraganligi bilan bogʻlaydi. Relyefning murakkabligi tufayli mahalliy aholi dushmandan qochib qutula olmadi va barchasi halok boʻladi.

Tabiati

Yangiqoʻrgʻonsoy va uning qismlari yon bagʻirlarida archa, olxoʻri, olma, qayin oʻsadi^[6].

Mozorsoyning yuqori oqimida aholi punktlaridan uzoqda joylashganligi sababli yirik sutemizuvchilar – ayiq va togʻ echkilari uchraydi.

Adabiyotlar

Чуб В. Е.. Изменение климата и его влияние на гидрометеорологические процессы, агроклиматические и водные ресурсы Республики Узбекистан. Ташкент: «VORIS NASHRIYOT» MChJ, 2007. ISBN 978-9943-304-23-9.
Попов В. Н.. Западный Тянь-Шань. Москва: Физкультура и спорт, 1978.
Шабанова Н. С., Салихов А. Ф.. Маршруты выходного дня. Ташкент: Медицина, 1988. ISBN 5-638-0070-4.
Колбинцев А. П.. По дорогам Узбекистана. Ташкент: Узбекистан, 1977.

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 Колбинцев А. П.. По дорогам Узбекистана, Toshkent, 1977-yil — 39 --bet.
↑ Google Earth yordamida hisoblangan. Uzunligi Yangiqoʻrgʻonsoyning tarkibiy qismlaridan biri boʻlgan Mozorsoyning manbasidan hisoblangan
↑ Чуб В. Е.. Изменение климата и его влияние на гидрометеорологические процессы, агроклиматические и водные ресурсы Республики Узбекистан. Toshkent: «VORIS NASHRIYOT» MChJ, 2007-yil — 92 --bet. ISBN 9789943304239.
↑ Google Earth yordamida hisoblangan. Balandlik Mozorsoy va Gulkamsoy qoʻshilish joyida hisoblangan
↑ „Топонимы Угам-Чаткальского Национального Парка“ (ru). 2017-yil 10-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 26-iyul.
↑ ^6,0 ^6,1 Шабанова Н. С., Салихов А. Ф.. Маршруты выходного дня. Toshkent: Медицина, 1988-yil — 14 --bet. ISBN 5-638-0070-4.
↑ Шабанова Н. С., Салихов А. Ф.. Маршруты выходного дня. Toshkent: Медицина, 1988-yil — 15 --bet. ISBN 5-638-0070-4.

[Колбинцев-1] 1,0 ^1,1 Колбинцев А. П.. По дорогам Узбекистана, Toshkent, 1977-yil — 39 --bet.

[2] Google Earth yordamida hisoblangan. Uzunligi Yangiqoʻrgʻonsoyning tarkibiy qismlaridan biri boʻlgan Mozorsoyning manbasidan hisoblangan

[3] Чуб В. Е.. Изменение климата и его влияние на гидрометеорологические процессы, агроклиматические и водные ресурсы Республики Узбекистан. Toshkent: «VORIS NASHRIYOT» MChJ, 2007-yil — 92 --bet. ISBN 9789943304239.

[4] Google Earth yordamida hisoblangan. Balandlik Mozorsoy va Gulkamsoy qoʻshilish joyida hisoblangan

[5] „Топонимы Угам-Чаткальского Национального Парка“ (ru). 2017-yil 10-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 26-iyul.

[Шабанова-6] 6,0 ^6,1 Шабанова Н. С., Салихов А. Ф.. Маршруты выходного дня. Toshkent: Медицина, 1988-yil — 14 --bet. ISBN 5-638-0070-4.

[7] Шабанова Н. С., Салихов А. Ф.. Маршруты выходного дня. Toshkent: Медицина, 1988-yil — 15 --bet. ISBN 5-638-0070-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]