30-shaxmat Olimpiadasi

FIDE tomonidan tashkil etilgan va ochiq^[1] hamda ayollar orasida shaxmat oʻyinini ommalashtirishga qaratilgan bir qancha boshqa tadbirlarni oʻz ichiga olgan 30- shaxmat Olimpiadasi 1992-yil 7-iyun va 25-iyun kunlari Filippin markazi Manila shahrida boʻlib oʻtgan^[2].

Sobiq ittifoq qulagandan soʻng, raqobatchilar oldingi olimpiadalardan tubdan farq qilgan. 15 ta sobiq Sovet respublikalaridan 12 tasi mustaqil davlat sifatida raqobatlashgan va ularning barchasi oʻyinni birinchi yarmida yakunlagan. Shu bilan birga, Ikkinchi jahon urushidan beri birinchi marta butun nemis jamoasi ishtirok etgan. Sobiq Yugoslaviya respublikalaridan Xorvatiya, Bosniya va Sloveniya mustaqil ravishda ishtirok etgan. Serbiya-Chernogoriya va Makedoniya esa oldingi yillardagidek ittifoq harakat qilishgan. Ushbu olimpiada shuningdek, Chexoslovakiyaning yakuniy ishtirokini va Janubiy Afrikaning qayta paydo boʻlishini belgilab bergan^[3].

Sovet terma jamoasi oʻtmishda boʻlganligi sababli, uchta medalning barchasi sobiq Sovet Ittifoqining turli jamoalariga nasib etgan. Jahon chempioni Kasparov sardorlik qilgan Rossiya SSSRning yorqin merosini oʻz zimmasiga olgan va toʻrt ochko bilan gʻalaba qozongan. O‘zbekiston kumush medallarga egalik qilishi kutilmagan sovg‘a bo‘lgan. Kuchli uchlikni Armaniston yakunlab bergan.

Ochiq musobaqa

100 ta turli millatdan 102 jamoa 14 turdan iborat Shveysariya tizimidagi turnirda ishtirok etishdgan. Bir yuz toʻrtta jamoa roʻyxatdan oʻtgan, ammo Yaman va Keniya olimpiadaga yetib kelmagan, ikkalasi ham dastlabki ikkita oʻyinda magʻlubiyatga uchragan va keyinchalik chiqrib yuborilgan. Yana bir bor mezbon davlat ikkita qoʻshimcha jamoani maydonga tushirish huquqiga ega boʻlgan.

Ochiq turnir
#	Davlat	Shaxmatchilar	Reyting	Ochko
1	RussiaRossiya	Kasparov, Khalifman, Dolmatov, Dreev, Kramnik, Vyzmanavin	2648	39
2	Oʻzbekiston	Loginov, Serper, Nenashev, Zagrebelny, Saltaev, Iuldachev	2514	35
3	Armaniston	Vaganian, Akopian, Lputian, Minasian, Petrosian, Anastasian	2575	34½

#	Davlatlar	Reyting	Ochko	Buchholz	MP
4	AQSh	2611	34
5	Latviya	2566	33½	450.0
6	Islandiya	2544	33½	443.0
7	Xorvatiya	2523	33½	440.0
8	Gruziya	2560	33	450.0
9	Ukraina	2629	33	449.5
10	Angliya	2638	33	444.5
11	Isroil	2544	32½	450.0
12	Bosniya va Gersegovina	2599	32½	443.5
13	Olmoniya	2580	32½	433.5
14	Chexiya	2536	32½	432.0
15	Shveysariya	2488	32½	425.5
16	Xitoy	2523	32½	408.5
17	Vengriya	2588	32	447.0
18	Shvetsiya	2551	32	440.0
19	Bolgariya	2541	32	430.5
20	Kolumbiya	2448	32	420.5
21	Sloveniya	2439	32	409.5
22	Hindiston	2531	31½
23	Niderlandiya	2584	31	457.5
24	Lithuania	2530	31	439.0
25	Estoniya	2525	31	426.5
26	Peru	2584	31	422.5
27	Fransiya	2521	31	419.0
28	Braziliya	2476	31	414.0
29	Italiya	2430	30½	423.5
30	Turkmenistan	2284	30½	405.5
31	Filippin	2478	30½	404.5
32	Polsha	2480	30	425.5	16
33	Norvegiya	2429	30	425.5	14
34	Argentina	2483	30	423.0
35	Moldova	2490	30	421.5
36	Ruminiya	2485	30	414.5
37	Turkiya	2363	30	396.5
38	Qirgʻiziston	2429	29½	428.0
39	Gretsiya	2490	29½	420.5
40	Indoneziya	2424	29½	414.5
41	Ispaniya	2483	29½	411.0
42	Filippin „C“	2355	29½	407.5
43	Portugaliya	2440	29½	404.5
44	Filippin „B“	2399	29½	401.0
45	Qozogʻiston	2376	29	416.5
46	Avstraliya	2473	29	416.0
47	Avstriya	2355	29	407.0
48	Daniya	2436	28½	411.0
49	Finlandiya	2440	28½	410.5
50	Belgiya	2454	28½	401.0
51	Meksika	2465	28½	395.5
52	Singapur	2391	28½	395.0
53	Vyetnam	2243	28½	390.5
54	Kanada	2435	28½	385.0
55	Shotlandiya	2424	28	404.0
56	Tunisia	2331	28	387.0
57	Chili	2399	27½	402.5
58	Mongoliya	2316	27½	398.0
59	Andorra	2260	27½	363.0
60	Bangladesh	2183	27½	350.0
61	Yangi Zelandiya	2341	27	390.5
62	Puerto Riko	2249	27	369.0
63	Janubiy Afrika	2064	27	349.0
64	Misr	2388	26½	397.5
65	Farer orollari	2266	26½	384.5
66	Jazoir	2304	26½	374.0
67	Birlashgan Arab Amirliklari	2060	26½	373.0
68	Shri-Lanka	2136	26½	359.0
69	Livan	2111	26½	355.5
70	Pokiston	2106	26	388.0
71	Lyuksemburg	2263	26	379.5
72	Yaponiya	2121	26	366.0	15
73	Tailand	2136	26	366.0	12
74	Angola	2263	26	361.0
75	Uels	2298	25½	384.5
76	Niger	2051	25½	372.0
77	Marokash	2285	25½	366.5	13
78	Malayziya	2171	25½	366.5	11
79	Qatar	2073	25½	358.0
80	Nikaragua	2065	25½	349.0
81	San Marino	2103	25½	334.5
82	Irlandiya	2311	25	381.5
83	Uganda	2280	25	346.0
84	Mavritanya	2051	25	318.5
85	Gonkong	2274	24½	365.0
86	Botsvana	2161	24½	349.5
87	Gollandiya	2000	24½	310.0
88	Kipr Respublikasi	2104	24
89	Zimbabve	2051	23½	371.0
90	Lixtenshteyn	2053	23½	311.5
91	Papua Yangi Gvineya	2103	23	335.0
92	Malta	2000	23	327.0
93	Yamayka	2110	22½	367.0
94	Gernsi and Jersi	2000	22½	317.5
95	Mali	2051	22	317.0
96	Bruney	2000	22	306.5
97	Amerika Virgin Orollari	2054	21½
98	Falastin	2000	21
99	Fiji	2051	20½
100	Bermuda orollari	2138	18
101	El-Salvador	2123	16
102	Seyshell orollari	2000	14

Shaxsiy medallar

Ishlash reytingi :Andoza:Bayroqikon/RUS Vladimir Kramnik 2958
1-taxta :Andoza:Bayroqikon/RUS Garri Kasparov 8½ / 10 = 85,0 %
2-taxta :Andoza:Bayroqikon/BRAXayme Sunye Neto 8/10 = 80,0 %
3-taxta :Andoza:Bayroqikon/UZBAleksandr Nenashev 9½ / 12 = 79,2 %
4-taxta :Andoza:Bayroqikon/ESA Gustavo Zelaya 9/10 = 90,0 %
1-zaxira:Andoza:Bayroqikon/RUS Vladimir Kramnik 8½ / 9 = 94,4 %
2-zaxira:Andoza:Bayroqikon/CRO Ognjen Cvitan 8/10 = 80,0 %

Eng yaxshi oʻyin

Brilliancy sovrini (taxminan 4000 dollar bilan birga) 12-turda Garri Kasparov (Rossiya) — Predrag Nikolichga (Bosniya va Gertsegovina) nasib etgan.

Ayollar ishtiroki

61 mamlakatdan 62 ta jamoa (shu jumladan Filippin „B“) Shveysariya tizimi boʻyicha 14 raundlik turnir oʻtkazgan. Marokash va Zimbabve terma jamoalari ro‘yxatga olingan, biroq birinchi tur o‘yinlariga kelmagan va diskvalifikatsiya qilingan. Ularning dastlabki uchta oʻyinida magʻlubiyat yozilgan, shundan soʻng ular rasman bekor qilingan.

Ochiq musobaqa singari, Sovet Ittifoqi parchalanganidan keyin ayollar oʻrtasidagi birinchi turnirda sobiq Sovet respublikalari ustunlik qilgan. Ikki sobiq jahon chempioni Chiburdanidze va Gaprindashvilidan iborat Gruziya terma jamoasi oltin medalni qoʻlga kiritib, Ukraina va Xitoyni ortda qoldirgan. Amaldagi chempion Vengriya yana bir bor mashhur Polgar opa-singillarisiz toʻrtinchi oʻrin bilan kifoyalanishga majbur boʻlgan.

#	Davlat	Shaxmatchilar	Reyting	Ochko
1	Gruziya	Chiburdanidze, Gaprindashvili, Ioseliani, Gurieli	2460	30½
2	Ukraina	Galliamova-Ivanchuk, Litinskaya, Chelushkina, Semenova	2373	29
3	Xitoy	Xie Jun, Peng Zhaoqin, Wang Pin, Qin Kanying	2398	28½

#	Davlat	Reyting	Ochko	Buchholz
4	Vengriya	2343	26½
5	Rossiya	2347	26
6	Ruminiya	2317	25	350.0
7	Ozarbayjon	2293	25	342.0
8	Qozogʻiston	2277	24½	347.0
9	AQSh	2353	24½	346.5
10	Chexiya	2247	24	338.0
11	Estoniya	2232	24	324.5
12	Latviya	2220	24	304.0
13	Polsha	2308	23½	322.5
14	Bolgariya	2280	23½	313.5
15	Qirgʻiziston	2215	23	328.5
16	Lithuania	2187	23	312.0
17	Moldova	2158	23	310.5
18	Indoneziya	2047	22½	310.0
19	Shveysariya	2245	22½	309.0
20	Gretsiya	2285	22½	303.5
21	Turkmenistan	2000	22½	295.5
22	Angliya	2263	22	312.5
23	Mongoliya	2078	22	305.5
24	Hindiston	2148	22	302.5
25	Isroil	2175	22	302.0
26	Sloveniya	2065	22	299.5
27	Bangladesh	2002	22	264.0
28	Niderlandiya	2208	21½	320.0
29	Argentina	2240	21½	306.0
30	Xorvatiya	2223	21½	301.0
31	Bosniya va Gersegovina	2135	21½	294.5
32	Shvetsiya	2102	21½	292.5
33	Armaniston	2175	21½	292.0
34	Vyetnam	2082	21½	288.5
35	Braziliya	2088	21½	277.0
36	Olmoniya	2252	21	326.5
37	Norvegiya	2083	21	298.0
38	Avstraliya	2050	21	289.5
39	Filippin	2012	21	262.5
40	Avstriya	2062	20	302.5
41	Ispaniya	2225	20	294.5
42	Shotlandiya	2013	20	289.0
43	Venezuela	2018	20	274.0
44	Finlandiya	2095	19½	302.0
45	Kanada	2072	19½	286.0
46	Fransiya	2112	19½	284.5
47	Malayziya	2008	19½	279.0
48	Turkiya	2048	19½	267.5
49	Portugaliya	2012	19½	250.0
50	Italiya	2000	19½	241.0
51	Filippin „B“	2000	19½	238.5
52	Meksika	2033	19	275.0
53	Uels	2060	19	246.5
54	Jazoir	2002	18½	250.5
55	Singapur	2000	18½	237.5
56	Shri-Lanka	2000	17½	249.0
57	Irlandiya	2033	17½	233.5
58	Nikaragua	2000	14½
59	Angola}	2002	11½	237.0
60	Birlashgan Arab Amirliklari	2000	11½	235.5
61	Yangi Zelandiya	2012	11
62	Seyshell orollari	2000	5

Shaxsiy medallar

Reytingi :Andoza:Bayroqikon/GEO Mayya Chiburdanidze 2692
1-taxta :Andoza:Bayroqikon/GEO Maia Chiburdanidze 11½ / 13 = 88,5 %
2-taxta :Andoza:Bayroqikon/RUSSvetlana Prudnikova 8½ / 11 = 77,3 %
3-taxta :Andoza:Bayroqikon/GEONana Ioseliani 10/12 = 83,3 %
Zaxira:Andoza:Bayroqikon/SRI Suneeta Wijesuriya 6½ / 8 = 81,3 %

Manbalar

↑ Although commonly referred to as the menʼs division, this section is open to both male and female players.
↑ https://www.olimpbase.org/1992/1992id01.html
↑ https://www.carousell.ph/p/30th-chess-olympiad-rare-with-literature-1076237621/

[1] Although commonly referred to as the menʼs division, this section is open to both male and female players.

[2] ttps://www.olimpbase.org/1992/1992id01.html

[3] ttps://www.carousell.ph/p/30th-chess-olympiad-rare-with-literature-1076237621/

[1]

[2]

[3]

k m t Shaxmat Olimpiadalari
Ayollar Shaxmat Olimpiadasi
Rasmiy	London 1927 Gaaga 1928 Gamburg 1930 Praga 1931 Folkston 1933 Varshava 1935 Stokgolm 1937 Buenos Ayres 1939 Dubrovnik 1950 Helsinki 1952 Amsterdam 1954 Moskva 1956 Myunxen 1958 Leypzig 1960 Varna 1962 Tel Aviv 1964 Gavana 1966 Lugano 1968 Syegen 1970 Skopye 1972 Nise 1974 Hayfa 1976 Buenos Ayres 1978 Valletta 1980 Lyuserne 1982 Saloniki 1984 Dubay 1986 Saloniki 1988 Noviy-Sad 1990 Manila 1992 Moskva 1994 Yerevan 1996 Elista 1998 Istanbul 2000 Bled 2002 Kalviya 2004 Turin 2006 Drezden 2008 Xanti-Mansiysk 2010 Istanbul 2012 Tromso 2014 Boku 2016 Batumi 2018 Chennay 2022 Budapesht 2024 Toshkent 2026
Norasmiy	Parij 1924 Budapesht 1926 Myunxen 1936
Faqat ayollar	Emmen 1957 Split 1963 Obergauzen 1966 Lyublyana 1969 Medelin 1974
Paralimpiada	Chennay 2022
Onlayn	2020 2021
Blits-shaxmat Olimpiadasi Korrespondentlar shaxmat Olimpiadasi