Avaneshxon
Avaneshxon (vafoti 1539/1540) - Xorazm davlatidagi Shayboniylar sulolasidan chiqqan oltinchi oʻzbek hukmdori, u 1526-1538-yillarda hukmronlik qilgan.
Avaneshxon Aminek Xonning oʻgʻli va oʻzbek xoni Yodgorxonning avlodi edi. U Xorazmda hokimiyatga 1526-yilda akasi Bujuaqaxon vafotidan keyin kelgan. U 1538-yilgacha hukmronlik qildi.
Avaneshxon davrida Buxoro shayboniysi Ubaydullaxon (1533-1539) tomonidan Xorazmni bosib olishga urinish qilingan. Buxoro hukmdori nutqining rasmiy sababi taʼsirchan Xorazm sultonlaridan biri Avaneshxonning toʻngʻich oʻgʻli Din-Muhammadning Safaviylar hukmdori Shoh Taxmasp I (1524-1576) bilan, xususan, Eron bilan chegaradosh hududlarda taʼsir doiralarini taqsimlash masalasi bo'yicha alohida muzokaralari boʻlgan.
Ubaydullaxonning yuborilgan qoʻshini Biyat-qiri mavzesida dushmanni quvib oʻtdi, u yerda jang boʻlib oʻtdi, bu jangda Avaneshxon oʻldirildi. Ushbu voqea 1539-1540-yillarda sodir boʻlgan.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Yoʻldoshev M., Xiva xonligida feodal yer egaligi va davlat tuzilishi, T., 1959;
- Gulyamov Ya. G., Pamyatniki goroda Xivi, T., 1941;
- Xudoyberganov K., Xiva — 2500. Xiva xonlari shajarasi, Xiva, 1996.
- Gulyamov Y.G., Istoriya orosheniya Xorezma s drevneyshikh vremen do nashikh dney. Tashkent. 1957
- Istoriya Uzbekistana. T.3. T.,1993.
- Istoriya Xorezma. Pod redaktsiyey I. M. Muminova. Tashkent, 1976
- OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
