Meningioma
| Менингиома | |
|---|---|
 | |
| KXK-10 | C70, D32 |
| KXK-9 | 225.2 |
| KXK-О | Andoza:ICDO |
| OMIM | 607174 |
| eMedicine | neuro/209 radio/439 |
Meningioma (araxnoid endotelioma) — araxnoid meninges hujayralaridan, yaʼni araknoid endoteliydan, miyani oʻrab turgan toʻqimalardan oʻsadigan oʻsma . Ommabop eʼtiqoddan farqli oʻlaroq, bu dura materning shishi emas. Ushbu atamaning oʻzi va bugungi kunda ishlatiladigan anatomik tasnif 1922-yilda amerikalik neyroxirurg Kushing tomonidan kiritilgan[1].
Patologik anatomiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Makroskopik jihatdan oʻsimta koʻp hollarda yaxshi ajratilgan yumaloq yoki taqa shaklidagi tugun boʻlib hisoblanadi. Yassi shakldagi tugunlar ham bor. Ularning oʻlchamlari bir necha millimetrdan 15 sm yoki undan koʻp diametrgacha boladi. Meningiomalarning konsistensiyasi zich. Koʻp hollarda oʻsimta zich kapsula bilan oʻralgan. Boʻlimda meningioma toʻqimasi kulrang-sariq rangga ega. Rang farq qilishi mumkin[2].
Gistologik tasnifi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Markaziy asab tizimining oʻsmalarining bir nechta tasnifi mavjud. Ular vaqti-vaqti bilan yangilanadi, bu maʼlum bir terminologik chalkashliklarni keltirib chiqaradi. JSSTning asab tizimining oʻsmalarining birinchi tasnifi 1979-yilda Jenevada[3] nashr etilgan. 1993-yilda ikkinchi nashr[4], 2000 va 2007 yillarda esa mos ravishda uchinchi va toʻrtinchi paydo boʻldi.
| 2007-yil JSST oʻsmalarning gistologik tasnifi, 4-nashr | ||
|---|---|---|
| ICD-O kodi | Xatarlilik darajasi (G=1) | |
tipik meningioma
|
* 9530/0
|
G=I |
| Atipik meningioma | 9539/1 | G = II |
| xordoid meningioma | 9538/1 | G = II |
| Toza hujayrali meningioma | 9538/1 | G = II |
| Anaplastik meningioma | 9530/3 | G=III |
| rabdoid meningioma | 9538/3 | G=III |
| papiller meningioma | 9538/3 | G=III |
Meningotelioma meningioma oval yoki yumaloq yadroli mozaykali hujayralardan iborat boʻlib, oʻrtacha miqdorda kromatini oʻz ichiga oladi. Oʻsimta stromasi hujayra maydonlari bilan chegaradosh boʻlgan bir nechta tomirlar va biriktiruvchi toʻqimalarning ingichka iplari bilan ifodalanadi. Bir-birining ustiga qatlamlangan tekislangan oʻsimta hujayralarining konsentrik tuzilmalari xarakterlidir. Neoplazma markazi koʻpincha ohaklanadi[2] .
Fibroz meningioma bir-biriga parallel boʻlgan va biriktiruvchi toʻqima tolalarini oʻz ichiga olgan bir-biriga bogʻlangan toʻplamlarga boʻlingan fibroblastga oʻxshash hujayralardan iborat. Yadrolar choʻzilgan. Konsentrik tuzilmalar paydo boʻlishi mumkin[2].
Vaqtinchalik meningioma meningotelioma va tolali meningioma elementlarini oʻz ichiga oladi[2].
Psammomatoz meningioma koʻp sonli psammomani oʻz ichiga oladi[2].
Angiomatoz meningioma koʻp miqdorda tomirlangan, koʻp sonli qon tomirlarini oʻz ichiga oladi.
Mikrokistik meningioma yulduzsimon oʻsimta hujayralari bilan oʻralgan koʻp miqdordagi mikrokistlarni oʻz ichiga oladi .
Sekretor meningioma bu neoplazmaning noyob gistologik variantidir. Bu gialin inkluzyonlarini hosil qiluvchi moddalarning sekretsiyasi bilan tavsiflanadi[5].
Taʼrifi boʻyicha limfotsitlar koʻp boʻlgan meningiomalar limfotsitar massalarning koʻp sonli birikmalarini oʻz ichiga oladi.
Metaplastik meningiomalar meningotelial hujayralarning boshqa turdagi hujayralarga (masalan, adipotsitlar) metaplaziyasi (transformatsiyasi) bilan tavsiflanadi.
-
Meningoteliomatoz ependimoma -
Fibroz meningioma -
Oʻtish davri meningioma -
Angiomatoz meningioma -
Sekretor meningioma -
papiller meningioma -
Anaplastik meningioma -
Atipik meningioma -
xordoid meningioma -
Mikrokistik meningioma
_transitional_type.jpg)
Aksariyat hollarda meningioma yaxshi xulqli neoplazma hisoblanadi, ammo malign variantlar ham mumkin. JSSTning mavjud tasnifiga koʻra, gistologik rasmga qarab, meningiomalarning uch turi mavjud.
- 1-darajali (1-darajali malignanlik): yaxshi xulqli, sekin oʻsadigan, atipiyasiz, atrofdagi toʻqimalarga infiltratsiya qilinmagan. Ular qulay prognoz va past takrorlanish darajasi bilan ajralib turadi. 9 ta kichik turni oʻz ichiga oladi. Bu meningiomalarning 94,5 % ni tashkil qiladi.
- 2-darajali (xatarlilikning 2-darajasi): atipik, tajovuzkor, tezroq oʻsish, yuqori takrorlanish darajasi va kamroq qulay prognoz bilan tavsiflanadi. 3 ta kichik turni oʻz ichiga oladi. U barcha meningiomalarning 4,7 % ni tashkil qiladi.
- 3-darajali (xatarlilikning 3-darajasi): yomon prognozli, yuqori takrorlanish darajasi, agressiv oʻsib borayotgan va jarayonga atrofdagi toʻqimalarni jalb qiladigan xavfli oʻsmalar. 3 ta kichik turni oʻz ichiga oladi. Oʻrtacha, barcha meningiomalarning 1 %. Koʻproq erkaklarda uchraydi.
Epidemiologiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]Barcha birlamchi intrakranial neoplazmalarning 1%[6]. Simptomatik meningiomalarning (klinik ko'rinishga ega) aholi orasida o'rtacha tarqalishi 2,0/100 000 aholini tashkil qiladi. Shu bilan birga, asemptomatik (asemptomatik) meningiomalarning tarqalishi aholining 5,7 / 100 000 ni tashkil qiladi[7]. Asemptomatik meningioma 1-2,3 topilma hisoblanadi.
Meningioma ayollarda koʻproq uchraydi. Meningioma bilan ogʻrigan bemorlarda erkak va ayol nisbati 1:1,4 dan 1:2,6 gacha[8][9].
Joylasdhuv
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Koʻpincha intrakranial meningiomalar parasagittal va falxda (25 %) joylashgan. 19 % hollarda konveksital. Asosiy suyak qanotlarida — 17 %. Suprasellar — 9 %. Orqa kranial chuqurchalar — 8 %. Xushboʻy chuqur — 8 %. Oʻrta kranial chuqurchalar — 4 %. Serebellar okklyuziyasi — 3 %. Lateral qorinchalarda, foramen magnum va optik asabda — har biri 2 % dan[10]. Araxnoid membrana orqa miyani ham qoplaganligi sababli, oʻmurtqa meningioma deb ataladigan narsalarning rivojlanishi ham mumkin. Ushbu turdagi neoplazma odamlarda orqa miyaning eng keng tarqalgan intradural ekstramedullar oʻsmasi hisoblanadi[11].
Klinik koʻrinishlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Meningiomalarda oʻziga xos nevrologik belgilar mavjud emas. Koʻpincha, kasallik yillar davomida rivojlanadi va bu kasallik asemptomatik boʻlishi mumkin.Kasallikni birinchi belgilari bolib bosh ogʻrigʻi bilan kechadi. Shuningdek, u oʻziga xos xususiyatga ega emas va koʻpincha bemorga kechasi va ertalab har ikki tomonning frontotemporal mintaqasida ogʻriqli, kamon oʻzgarishlar bilan diffuz ogʻriq sifatida koʻrinadi.
Kasallikning belgilari oʻsimtaning joylashish joyiga bogʻliq bolib oyoq-qoʻllarda zaiflik holsizlik koʻrish keskinligining pasayishi va koʻrish maydonlarining yoʻqolishi ikki tomonlama koʻrish va koʻz qovoqlarining tushishi, tananing turli qismlarida oʻzgarishlar va epileptik tutilishlar ni olib keladi psixo-emotsional buzilishlarning paydo boʻlishi va kupincha bosh ogʻrigʻi bilan kechadi. Kasallikning ilgʻor bosqichlari, meningioma katta hajmga etganida, miya toʻqimalarining shishishi va siqilishiga olib keladi, bu esa intrakranial bosimning keskin oshishiga olib keladi, odatda koʻngil aynishi, qusish, ongning tushkunligi va haqiqiy siqilish bilan birga kuchli bosh ogʻrigʻi bilan namoyon boʻladi. bemorning hayotiga tahdid soladi.
Diagnostika
[tahrir | manbasini tahrirlash]Meningioma diagnostikasida asosan quyidagi tekshiruv usullari qoʻllanadi. MRT, KT, PET, selektiv va selektiv boʻlmagan miya angiografiyasi, sintigrafiya .
MRT
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hozirgi vaqtda kontrastli MRT deyarli har qanday lokalizatsiya meningiomalarini tashxislashning etakchi usuli hisoblanadi. MRI oʻsimta tomirlarini, arteriyalar va venoz sinuslarni jalb qilish darajasini, shuningdek, oʻsimta va uning atrofidagi tuzilmalar oʻrtasidagi munosabatlarni vizualizatsiya qilish imkonini beradi. Mahalliy T1 vaznli MRTda koʻpchilik meningiomalar intensivligi boʻyicha miya yarim korteksidan farq qilmaydi. Fibromatoz meningiomalar intensivlikda va korteks ostida boʻlishi mumkin. T2 oʻlchovli MRIda meningiomalar odatda kuchayadi, shish T2 ogʻirlikdagi MRTda ham aniq koʻrinadi. Meningiomalarning 85 % da intensiv kontrast kuchayishi aniqlanadi. Meningiomalarda tez-tez „dural dum“ deb ataladigan qoʻshni dura materning maydoni topiladi, CA intensiv ravishda toʻplanadi. Ushbu DM oʻsimtadan kelib chiqqan yoki reaktiv boʻlishi mumkin. „Dural quyruq“ meningiomalarning 65 % va boshqa oʻsmalarning atigi 15 % da uchraydi. Shuning uchun, meningiomaga xos boʻlmasa-da, bu bizga uning foydasiga aniqroq gapirish imkonini beradi. Ushbu usulning kamchiliklari orasida kalsifikatsiya va qon ketish oʻchoqlarining mavjudligi tashxisiga nisbatan notoʻgʻri-salbiy natijalarning yuqori chastotasini taʼkidlash kerak.
KT
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kontrastli KT koʻp hollarda oʻrtacha va aniq bir hil kuchayish bilan birga keladi. Meningiomalarning 90 % ga KT aparati orqali tashxis qoʻyiladi. KTning asosiy roli oʻsimtadagi suyak va kalsifikatsiya dagi ozgarishlarni koʻrsatadi.
PAT
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bu usulning narxi judayam qimmatligi sababli u meningioma diagnostikasida keng qoʻllanilmaydi.
Angiografiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oʻsimtaning qon bilan taʼminlanishini tasavvur qilish imkonini beradi. Invazivlik va radiatsiya taʼsirini hisobga olgan holda, qiymat asosan yordamchi hisoblanadi. Shu bilan birga, oʻsimta tomirlarining selektiv embolizatsiyasi bilan birgalikda operatsiyadan oldingi tayyorgarlik usuli, ayrim hollarda esa mustaqil davolash usuli sifatida foydalanish mumkin.
Davolash
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Koʻpgina meningiomalar asosiy davolash usuli jarrohlik yoʻli bilan olib tashlashdir.
Jarrohlik operatsiyasining ogʻirligi va uning natijasi asosan oʻsimtaning joylashuvi — miyaning funktsional jihatdan muhim qismlariga yaqinligi va anatomik tuzilmalar — tomirlar va nervlar bilan aloqasi bilan belgilanadi.
Koʻpgina hollarda meningiomani radikal tarzda olib tashlash oʻsmaning qaytalanish xavfini deyarli kamaytiradi. Xatarli boʻlmagan meningiomalarning kichik qismi tez qaytalanishga moyil boʻlib, takroriy operatsiyalarni talab qiladi.
Jarrohlikdan tashqari, meningiomalarni davolashda boshqa usullar nisbatan kam qoʻllanadi.
Anʼanaviy, rotasion gamma terapiyasi (radiatsiya terapiyasi, nurlanish) meningiomalarning koʻp turlarini davolashda samarasiz hisoblanadi. Stereotaktik nurlanish usullari, birinchi navbatda, jarrohlik yoʻli bilan olib tashlash uchun kirish qiyin boʻlgan yoki funktsional ahamiyatga ega boʻlgan joylarda joylashgan oʻsmalarni davolash uchun ishlatiladi. Stereotaktik radiojarrohlik nisbatan kichik oʻsmalarni (diametri 3,5 sm gacha) davolash uchun qoʻllanadi. Stereotaktik radiatsiya terapiyasi kattaroq oʻsmalar uchun ham qoʻllanadi. Koʻpincha stereotaktik nurlanish jarrohlik davolash bilan birgalikda qoʻllanadi (asosan operatsiyadan keyin takrorlanish xavfini kamaytirish, jarrohlik paytida olib tashlanishi mumkin boʻlmagan oʻsimta qismini nurlantirish).
Xafsiz oʻsmalarni davolashda kimyoterapiya qoʻllanilmaydi.
Prognoz
[tahrir | manbasini tahrirlash]Menenjiyomaning joylashuvi, tarqalishi va gistologik turiga bogʻliq. Xafsiz meningiomalar (atipisiz, 1-darajali), jarrohlik yoʻli bilan toʻliq olib tashlanganda, takrorlanmaydi va keyingi davolanishni talab qilmaydi. Biroq, baʼzi hollarda hatto xafsiz meningiomalarni (falks-tentorial burchak, petroklival, kavernöz sinus, bosh suyagi asosi, koʻp qirrali meningiomalar) butunlay olib tashlash qiyin.
Shunday qilib, tadqiqotlarga koʻra, konveksital meningiomalar (kalvariya) toʻliq olib tashlanganidan keyin keyingi besh yil ichida takrorlanish ehtimoli 3 % ga etadi. Parasellar suyaklar uchun bu koʻrsatkich yuqori — 19 %, sfenoid suyak tanasi uchun — 34 %[12] eng yuqori 5 yillik takrorlash indeksi kavernöz sinus jalb sfenoid suyak qanotlari meningiomas kuzatiladi[13].
gistologiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Prognozga nisbatan gistologik tur muhim ahamiyatga ega. Yaxshi (1-darajali) meningiomalar toʻliq rezektsiya qilinganidan keyin 5 yil ichida 3 % takrorlanish indeksiga ega. Atipik va malign (2-darajali va 3-darajali) uchun u mos ravishda 38 % va 78 % ni tashkil qiladi[14].
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Grinberg M.S. Neyroxirurgiya. — Moskva: MEDpress-inform, 2010. — 1008 p. — ISBN 978-5-98322-550-3 .
- Joung H. Li . meningiomalar. — Springer, 2008. — 639 p. — ISBN 978-1-84628-526-4 .
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Cushing H. The meningiomas (dural endotheliomas): their source and favored seats of origin (Cavendish Lecture). Brain. 1922;45:282-316.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Архангельский В. В., Бродская И. А. „Менингиома“, . Большая медицинская энциклопедия, 3-е издание 150000 экз, М.: «Советская энциклопедия», 1981 — 26—27-bet.
- ↑ Zülch K. J.. Histological typing of the tumors of the central nervous system. International classification of tumors, World Health Organization, Geneva, 1979.
- ↑ Kleihues P., Burger P. C., Scheithauer B. W.. Histological typing of the tumors of the central nervous system. International classification of tumors. 2nd ed., World Health Organization, Berlin, 1993.
- ↑ {{{заглавие}}}(ingl.).
- ↑ Bondy M, Ligon BL. Epidemiology and etiology of intracranial meningiomas: A review. J Neurooncol 1996;29:197–205.
- ↑ Longstreth WT Jr, Dennis LK, McGuire VM, et al. Epidemiology of intracranial meningioma. Cancer 1993;72:639–48.
- ↑ Alessandro GD, Giovanni MD, Iannizzi L, et al. Epidemiology of primary intracranial tumors in the Valle d’Aosta (Italy) during the 6-year period 1986-1991. Neuroepidemiology 1995;14: 139-46.
- ↑ Rohringer M, Sutherland GR, Louw DF, et al. Incidence and clinicopathological features of meningioma. J Neurosurg 1989;71:665-72.
- ↑ Christensen HC, Kosteljanetz M, Johansen C. Incidence of gliomas and meningiomas in Denmark, 1943 to 1997. Neurosurgery 2003;52:1327-34.
- ↑ Bret P, Lecuire J, Lapras C, et al. [Intraspinal meningiomas. A series of 60 cases]. Neurochirurgie 1976; 22:5-22.
- ↑ Mirimanoff RO, Dosoretz DE, Linggood RM, et al. Meningioma: analysis of recurrence and progression following neurosurgical resection. J Neurosurg 1985;62:18-24.
- ↑ Mathiesen T, Lindquist C, Kihlström L, et al. Recurrence of cranial base meningiomas. Neurosurgery 1996;39:2-9.
- ↑ Palma L, Celli P, Franco C, et al. Long-term prognosis for atypical and malignant meningiomas: a study of 71 surgical cases. J Neurosurg 1997;86:793-800.