Muhammad al-Avsat ibn Ali

Muhammad al-Avsat ibn Ali
Tavalludi	Muhammad al-Avsat ibn Ali; milodiy 632-yil ; (hijriy 12-yil); Madina, Hijoz, Arabiston yarim oroli
Vafoti	milodiy 684-yil (hijriy 19-may) ; (hijriy 64-yil Ramazon oyi); Aran, Isfahon ustoni, Eron
Otasi	Ali
Onasi	Umoma binti Abu al-Os

Muhammad al-Avsat ibn Ali (arabcha: محمد الأوسط بن علي) – xalifa Alining oʻgʻli. Onasi Umoma binti Abu al-Os Zaynab binti Muhammadning qizi, Islom paygʻambari Muhammad va Xadicha binti Xuvaylidning nabirasi boʻlgan. Maqbarasi Eronning Isfahon ustoni Aran shahrida joylashgan^[1].

Tarixiyligi

Muhammad al-Avsat shia olimlari tomonidan koʻp marta zikr qilingan. U haqida al-Voqidiydan rivoyat qiluvchi at-Tabariy tomonidan bir qancha maʼlumotlar keltirilgan boʻlib, xalifa Ali ibn Abu Tolib paygʻambar Muhammadning nabirasi Umomaga uylangani, ulardan Muhammad al-Avsat dunyoga kelgani aytiladi^[2]^[3]. Biroq al-Voqidiy tomonidan rivoyat qilingan hadislar sunniy muhaddislar tomonidan ishonchsiz deb hisoblaniladi. Shu sababdan Muhammad al-Avsatning tarixda mavjud boʻlgani ham shubhalidir. Shia olimi al-Mufid Ali ibn Abu Tolibning oʻgʻillarini sanab oʻtganida Muhammad haqida zikr qilmagan^[4].

Biroq Muhammad al-Avsat haqida maʼlumot bergan olimlar ham yetarlicha^[5]. Uning nomi bir qancha tarixchilar, jumladan, Ibn Shahrashub, al-Majlisiy, Nuriddin bin as-Sabbogʻ al-Molikiy, Abu al-Faraj bin al-Javziy, Sibt ibn al-Javziy, al-Hofiz al-Kanjiy ash-Shofeʼiy, ash-Shablaji ash-Shofeʼiy, Kamoliddin ibn Talha, al-Muhib at-Tabariy va Ibn Hojar al-Asqaloniy kabi olimlar tomonidan ham tilga olingan^[6].

Biografiyasi

Muhammad al-Avsat haqida tarixchilar uning mavjudligini tan olishdan tashqari hech qanday maʼlumot bermagan^[7]. Muhammad Rizo ash-Sheroziyning oʻgʻli Abdulmajid oʻzining „Zaxirat ad-Darayn“ kitobida Muhammad al-Avsat Karbalo jangida qatnashganligi va oʻsha jangda shahid boʻlgunga qadar Husayn ibn Alining oldida turib jang qilgani haqida zikr qilgan^[8]. Garchi uning ushbu jangda shahid boʻlganligi ehtimoli katta boʻlsa-da, koʻpchilik zamonaviy va eski manbalarda Muhammad al-Avsatning shahid boʻlganligi haqida soʻz yuritilmaydi^[9]^[10]. Aranlik mulla Gʻulomrizo Araniy muallifligida hijriy 1242-yilda (milodiy 1826-yil) yozilgan „Risola Hiloliya“ nomli qoʻlyozma mavjud boʻlib, ushbu qoʻlyozmada Eronning Aran va Bidgol shahrida Muhammad al-Avsatning ziyoratgohi va taxminiy qabri joylashganligi haqida maʼlumotlar bergan.

Manbalar

[Helal-1] „Mohammad Hilal Ibn Ali“. www.helal.ir. 2011-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan.

[2] „Family Features“.

[3] „Tarikh Al-Tabari“.

[4] „Family Features“.

[5] „Encyclopedia of Husayn's Supporters (The Hashemites) (Volume Three)“.

[6] „Family Features“.

[7] „Encyclopedia of Husayn's Supporters (The Hashemites) (Volume Three)“.

[8] „Encyclopedia of Husayn's Supporters (The Hashemites) (Volume Three)“.

[9] „Family Features“.

[10] „Encyclopedia of Husayn's Supporters (The Hashemites) (Volume Three)“.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]