Oltintoshiylar sulolasi
Oltintoshiylar sulolasi | |
|---|---|
 |
Oltintoshiylar sulolasi – 1017-yilda taxtdan agʻdarilgan Maʼmuniylar oʻrnini egallagan musulmon sulola boʻlib, Xorazmni poytaxt Gurganjdan boshqargan va eski „Xorazmshoh“ unvonini olgan uchinchi turk hukmdori edi. Sulola asoschisi Oltintosh kuchli Gʻaznaviylarning shohi sifatida rasman hukmronlik qilgandan soʻng, ikki vorislari uning hukmronligiga qarshi ochiqdan-ochiq isyon koʻtargan. Bu vaziyatdan soʻng Xorazmga tobe boʻlgan saljuqiylar mustaqillikka erishgan. Ammo 1041-yildayoq Xorazm oʻgʻuzlar hukmdori Shoh-Malik (Shah-Malik) tomonidan bosib olingan va Oltinshohiylar hukmronligi bartaraf etilgan.
Abu Said Oltintosh (1017—1032-yillar hukmronligi)
[tahrir | manbasini tahrirlash]Gʻaznaviylik Sulton Mahmud (998—1030-yillar hukmronligi) Xorazmni 1017-yil iyulida nihoyat oʻz imperiyasi tarkibiga qoʻshib, boy vohadagi soʻnggi hukmron sulola boʻlmish Maʼmuniylar sulolasini agʻdarib tashlagach, Xorazmga oʻzining noibini vaqtinchalik boshqaruvchi etib tayinlagan[1]. Abu Said Oltintosh Gurganjda hokim etib tayinlangan va shuning uchun unga Xorazmshoh unvonidan foydalanishga ruxsat berilgan. Sebuk-Tiginning sobiq gʻulomi boʻlgan Oltintosh Xorazmni zabt etishdan oldin ham Hirot hokimi va isteʼdodli sarkarda sifatida alohida obroʻga ega boʻlgan. Shu bilan birga Balx jangida (1008-yil) qoraxoniylarga qarshi kurashgan. Xorazm kabi boyliklarga boy chekka viloyatning qobiliyatli hukmdori boʻlish unga butun maʼmuriy va strategik mahoratini ochib berishdan iborat boʻlib, tez orada uni mintaqada kuchli shoh boʻlib yetishishiga omil boʻlgan.
Mahmud va Mas’ud oʻz noiblarining faoliyatiga shubha bilan qarashgan. Biroq, Oltintosh oʻzining boy qudrati va amalda mustaqilligiga suyangan holda oʻn besh yillik hukmronligi davrida hech qachon ochiqdan-ochiq isyon koʻtarmagan va Gʻaznaviylar hukmronligini hamisha tan olgan. U sodiq noib sifatida Mahmudni Balx yaqinidagi navbatdagi jangda (1019-yil) qoraxoniylar ustidan qozongan gʻalabasi bilan darhol tabriklagan[2]. U bilan (ikkinchi hukmdor sifatida) Qoraxoniy Ali-Teginga qarshi yurishda qatnashgan. Keyinchalik Tegin Transoksoniyaga joʻnab ketgan va oʻsha paytda Gʻaznaviylar sultoni va uning qoraxoniy ittifoqchisi Qodirxon Yusuf oldiga elchi sifatida (1025-yil) ham borgan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Hadschib: Wächter, Leibwächter, Türsteher, auch eine Art Kammerherr
- ↑ Angeblich erfuhr Altun-Tasch vom Triumph des Sultans dadurch, dass der Amudarja die Mützen der zahlreichen gefallenen Türken bis nach Choresm trug.