Presbiopiya

Presbiopiya (qarilikka xos koʻrish, grekcha: πρεσβυωπία presbus „keksa odam“ + ōps, ōp — „koʻz“ ) — yoshga bogʻliq koʻz refraksiyasining buzilishi. Koʻproq qirq yoshdan keyin paydo boʻladi, bunda akkomodatsiyaning susayishi sodir boʻladi. Koʻzni yaqin masofadan uzoq masofaga va aksincha uzoqdan yaqinga qaraganda koʻzning oʻzi kerakli miqdordagi dioptriy uchun refraksiyani oʻzgartira olmaydi.

Etimologiya

"Presbiopiya" atamasi yunoncha „qari odam“ yoki „qarilik“ degan maʼnoni bildiruvchi „πρέσβυς“ soʻzidan va „yaqinni koʻra olmaslik“ degan maʼnoni anglatuvchi yangi lotincha „-opia“ qoʻshimchasidan kelib chiqqan boʻlib, tibbiyot terminologiyasida qoʻllaniladigan yuqoridagi nomni yaʼni presbiopiyani beradi va soʻzma-soʻz tarjimasi „qari koʻzlar“ maʼnosini anglatadi.

Kasallikning oʻziga xos xususiyatlari

Kasallikni keltirib chiqaradigan aniq mexanizm hozircha nomaʼlum, yosh oʻtgan sari ayniqsa qirq yoshdan oshganlarda koʻp kuzatilgani bois yoshga bogʻliq xastalik sifatida qaraladi. Tadqiqotlarga koʻra, eng ehtimoliy sabab koʻzning siliar muskullari yosh ulgʻaygan sayin oʻz elastikligini yoʻqotishidir. Kishi yoshi ulgʻaygan sari koʻz gavhari elastikligining kamayib borishi natijasida ilgari koʻzga eng yaqindan ham yaqqol koʻrinib turgan nuqtaning asta-sekin uzoqlashib borishi kuzatiladi. Bunda oʻqish-yozish yoki bichish-tikishdek mayda mashgʻulotlarni bajarish qiyinlashib, koʻzoynak taqishga ehtiyoj paydo boʻladi. Koʻz olmasi ekvatorial mintaqasidagi epiteliy hujayralari yuqoriroq boʻlib, linzalarning oʻsish zonasini hosil qiladi. Bu zona hayot davomida linzalarning old va orqa yuzasini yangi hujayralar bilan taʼminlaydi. Yangi tolalar oʻsib ulgʻayganida, eskilari markazga suriladi va yadro hosil qilish uchun siqiladi, bu esa asta-sekin presbiopiyaga olib keladi.

Ajinlar bilan oq sochlar singari, presbiopiya ham qarishning tabiiy mexanizmining yoshga bogʻliq belgilaridan biridir. Kasallikning xavf guruhiga 35 yoshdan oshgan barcha odamlar kiradi. .

Presbiopiyaning birinchi belgilari — bu koʻzning zoʻriqishi, xira yorugʻlikda koʻrishning buzilishi, kichik narsalarga va yoki nozik, mayda belgi yoki yozuvlarga eʼtibor berishning buzilishi — odatda birinchi alomatlar 40 yoshdan 50 yoshgacha seziladi. Koʻrishni kichik obyektlarga qaratish qobiliyati 25 yoshgacha boʻlgan bolalarda (100 mm) 10 dioptriygacha boʻlgan bolalarda taxminan 20 dioptriy (kuzatuvchidan 50 mm masofada joylashgan obyektga qaratiladi) va 0,5 dan 1 dioptriygacha boʻlgan darajani talab qiladi. Yoshi 60 yosh boʻlganda esa 1-2 metr masofadagi obyektga diqqatni jamlash qobiliyati bilan belgilanadi. Maʼlum bir yoshdagi koʻrish qobiliyati buzilgan bemorlar uchun kutilgan maksimal va minimal akkomodatsiya amplitudalarini Xofstetter formulalari yordamida aniqlash mumkin:

Bunda:

Kutilgan amplituda $(D)=18,5-0,3\cdot x$ (bu yerda x — yillardagi yosh);

Maksimal amplituda $(D)=25-0,4\cdot x$

Minimal amplituda $(D)=15-0,25\cdot x$ .

Simptomlari

Odamlar sezadigan birinchi alomatlar — nozik belgi yoki yozuvlarni oʻqishda qiyinchilik, ayniqsa kam yorugʻlik sharoitida. Uzoq vaqt davomida oʻqish paytida astenopiya, yaqin atrofdagi buyumlarga qaraganda xiralik sezish, yaqin va uzoq obyektlar oʻrtasida koʻrish paytida bir lahzada loyqalanish aks etishi. Haddan tashqari presbiopiyada koʻpchilik qoʻllari materialni qulay masofada ushlab turish uchun „juda qisqa“ boʻlib qolganidan shikoyat qiladilar .

Presbiopiya belgilari boshqa koʻrish nuqsonlari kabi, koʻz qorachigʻi diametrining pasayishi tufayli yorqin quyosh nurida kamroq aniqlanadi . Aksincha, ular tekshiriluvchilarga kengaytiruvchi moddalar kiritilgandan keyin sezilishi mumkin. Har qanday obyektivda boʻlgani kabi, bu holda f-stopni oshirish fokusdan tashqarida boʻlgan obyektlarning loyqaligini(xiraligini) kamaytirish orqali maydon chuqurligini oshiradi.

Korreksiyalash

Shox pardada jarrohlik amaliyoti

Eksimerli lazer nomli davolash metodi presbiopiyani (yoshga bogʻliq uzoqni koʻra olmaslik) eksimer lazer bilan tuzatish usuli hisoblanadi. Ikkita eng keng tarqalgan lazerli tuzatish texnologiyasi (Supracor va Presbylasik):

Operatsiya paytida shox pardaning markaziy qismida toʻqimalarning ablyatsiyasi tufayli qoʻshimcha „musbatga ishlovchi“ linzalari hosil boʻladi, bu shox pardaning multifokal xususiyatini hosil qiladi va shu bilan bir nechta oʻchoqlarni hosil qiladi. Shox pardaning multifokal yuzasi uzoqni ham, yaqinni ham koʻzoynaksiz koʻrish imkonini beradi. Operatsiya odatda ikkala koʻzda bir vaqtning oʻzida amalga oshiriladi .Presbiyopiyani eksimerli lazer bilan tuzatish uchun asosiy koʻrsatmalar:

• 44 yoshdan 65 yoshgacha boʻlgan odamlar;
  
• +0,25 dan +5,0 dioptergacha boʻlgan gipermetropiya ;
  
• −2,0 dan −5,0 dioptrigacha boʻlgan miopiya ;
  
• 2,0 dioptergacha boʻlgan astigmatizm ;
  
• 0,8 dan 1,0 gacha korreksiyalangan koʻrish oʻtkirligi;
  
• 0,75 dioptriygacha yoki undan kam boʻlgan sikloplegiyadan keyin subyektiv refraksiya oʻrtasidagi farq;
  
• +1,5 dioptriy yoki undan koʻp miqdordagi addidatsiya ;
  
• Fotopik sharoitda oʻqish diametri 2,9 mm dan oshmaydi;
  
• Mezopik sharoitda oʻqish diametri 6,5 mm dan oshmaydi

Linzalarni almashtirish usuli

Intraokulyar korreksiya — bu koʻz jarrohligi yordamida davolash usuli. Uning yordamida mahalliy linzalar koʻz ichi linzalari (IOL) deb ataladigan sunʼiy turi bilan almashtiriladi.

Kataraktalar mavjud boʻlganda agar linzalarning ligamentli apparati yaxlitligi saqlanib qolgan boʻlsa, multifokal linzalar bilan koʻz ichi korreksiyasini qoʻllash mumkin . IOL odatda kapsulali xaltasiga joylashtiriladi. Ushbu operatsiyadan soʻng, agar operatsiya davomida IOL optimal markazlashtirilgan boʻlsa, toʻr parda funksiyasi oldingidek tiklanishi mumkin.

Eng tabiiy variant — moslashtiruvchi IOLni implantatsiya qilish. Bunday linzalar hali keng tarqalmagan va faqat bitta kompaniya, Bausch va Lomb tomonidan ishlab chiqariladi. IOLlarni joylashtirish oʻrniga, odatda, multifokal linzalar oʻrnatiladi. Ushbu usul qulay va hamyonbop, eng muhimi operativ yoʻl bilan davolangandagi chandiq va asoratlardan holi hisoblanadi.

Qattiq monofokaldan farqli oʻlaroq, koʻpchilik bemorlarga koʻzoynak yoki kontakt linzalari kerak emas, lekin monofokal bilan solishtirganda tasvir sifatining baʼzi kamchiliklari bor va baʼzi kasblarda koʻrsatilmagan multifokal linzalar. Bu monofokal va moslashtiruvchi IOL boʻlib, ular koʻrishning maksimal sifatini taʼminlaydi, ammo joylashtirish imkoniyatiga ega emas.

Multifokal linzalar bilan intraokulyar davolashdan keyingi asoratlar

Multifokal linzalar bilan bogʻliq keng tarqalgan muammolar — bu qoldiq ametropiya, katta koʻz qorachigʻi oʻlchami, toʻlqin frontining anomaliyalari, quruq koʻzlar va IOL desentratsiyasi (markazdan siljish — koʻzning optik oʻqi — koʻzning ligamentli apparati zaifligi bilan) bilan bogʻliq boʻlgan loyqa koʻrish va yorugʻlik hodisalari. ob’ektiv) . Multifokal IOLlarni oʻrnatishdan keyin bemorning noroziligining asosiy sabablari neyroadaptatsiyaga moslasha olmaslik, linzalarning siljishi va qoldiq sinishi xatosi. Multifokal IOL implantatsiyasidan keyin asoratlarni oldini olish uchun operatsiyadan oldin bemorning turmush tarzi hisobga olinadi (bifokal, trifokal yoki chuqur fokusli IOLni tanlash mumkin); keng qamrovli oftalmologik tekshiruvdan oʻting va mumkin boʻlgan vizual effektlar haqida maʼlumot bering.

2021 yil oktabr oyining oxirida Vuity (pilokarpin) Qoʻshma Shtatlarda kattalardagi presbiopiyani davolash uchun tasdiqlangan . Pilokarpin (pilokarpin, AGN-190584), koʻz tomchilarida ishlab chiqarilgan, muskarinli xolinergik agonist boʻlib, silliq mushaklarda joylashgan muskarin retseptorlarini faollashtiradi, masalan, orbicularis ìrís muskuli (oʻquvchi sfinkteri) va siliar (siliar) muskullari. Birinchisining qisqarishi koʻz qorachigʻining qisqarishiga olib keladi, bu esa yaqin va oʻrta masofadagi koʻrish keskinligini yaxshilaydi va koʻz qorachigʻining yorugʻlikka qandaydir taʼsirini saqlaydi. Ikkinchisining qisqarishi koʻzni koʻproq miopik holat yaʼni yaqindan koʻrishga keltiradi.

Manbalar

• Uzoqni koʻra olmaslik
• Miopiya
• Astigmatizm