Razzoq Hamroyev

Razzoq Hamroyev
Tavalludi	30-noyabr 1910-yil; Buxoro viloyati Shofirkon tumani,; Oʻzbekiston SSR,; SSSR
Vafoti	5-may 1981-yil ; (70 yoshda); Toshkent,; Oʻzbekiston SSR,; SSSR
Fuqaroligi	SSSR
Kasbi	Aktyor, teatr rejissori,; teatr oʻqituvchisi
Mukofotlari

Razzoq Hamroyev (1910-yil 30-noyabr; Shofirkon tumani, Tezguzar qishlogʻi — 1981-yil 5-may; Toshkent) — aktyor, rejissyor, pedagog. Oʻzbekiston xalq artisti (1951). Xalq artisti (1973). Toshkentdagi Oʻlka Erlar bilim yurtini (1930), Toshkent teatr va rassomlik sanʼati institutini tugatgan (1954). Namangan teatri asoschilaridan (1931). Namangan teatrida aktyor, rejissyor, bosh rejissyor, badiiy rahbar (1931—1945). 1946-yildan Muqimiy teatrida aktyor, rejissyor, bosh rejissyor (1959—1976), 1977-yildan rejissyor, ayni vaqtda, 1954-yildan Toshkent teatr va rassomlik sanʼati institutida dars bergan, professor (1978-yildan). „Tohir va Zuhra“ (S. Abdulla)dagi Nozim, „Rustam“ (U. Ismoilov)dagi Rustamlar Hamroyevning sahnada yaratgan ilk obrazlaridir. Hamroyev sahna va ekran navoiynomasining shakllanishiga salmoqli hissa qoʻshgan. Xurshidning Alisher Navoiy dostonlari asosida yaratilgan „Farhod va Shirin“ musiqali dramasida Xusrav, Xoqon rollarini, „Navoiy“ (Oybek) dramasida Navoiy rolini ijro etgan. Shuningdek, uning teatr sahnasida yaratgan Ferdinand (F.Shiller, „Makr va muhabbat“), Pantalone (K. Gotssi, „Malikai Turondot“), Arslon (K.Yashin, „Tor-mor“), Muqimiy (S.Abdulla, „Muqimiy“), Hamza (Komil Yashin, A. Umariy, „Hamza“), Trufaldino, Kavaler (K.Goldoni, „Ikki boyga bir malay“, „Musofirxona bekasi“), Malvolio (Uilyam Shekspir, „Oʻn ikkinchi kecha“), Melivoy (H. Gʻulom, „Toshbolta oshiq“) kabi obrazlari ham mashhur.

H. oʻzbek kinosida ham chuqur falsafiy, hajviy, mazmunli obrazlar yaratdi: Nozim („Tohir va Zuhra“), Navoiy („Alisher Navoiy“), Xoʻja Nasriddin („Nasriddinning sargu-zashtlari“), Beruniy („Abu Ali ibn Sino“), Muqimiy („Furqat“), Mirzakarim qutidor („Oʻtgan kunlar“), Togʻa („Yoryor“), Toshtemir dorboz („Dorbozlar“), Ibn Iroq („Abu Rayhon Beruniy“), Jaʼfarbek („Jay-xun“), Rahimjon mirob („Mirzachoʻl“), Usmonboy („Xorazm afsonasi“), nomozov („Komandirning qaytishi“), Gʻofir („Seni kutamiz, yigit“) va boshqa shular jumlasidan. Aktyor ekranda yaratgan Alisher Navoiy obrazi sanʼatkor ijodida alohida oʻrin tutadi. Navo-iyni mutaffakkir shoir, xalqparvar davlat arbobi, sodiq doʻst sifatida yorqin gavdalantirdi, uning ichki kechinmalarini tomoshabinga mohirona yetkazdi, davr qarama-qarshiliklarini ifodalashda katta isteʼdodini namoyish qildi. 1968-yil Muqimiy teatrida shoirning 525 yilligi munosabat bilan H. „Navoiy Astrobodda“ (I.Maxsumov; Yu.Rajabiy, S.Jalil) musiqali dramasini sahnalashtirib, oʻzi bosh rolni ijro etdi. Navoiyning baytugʻazallarini ajoyib talaffuzda maʼnoli, jarangdor, yuksak mahorat bilan va taʼsirchan oʻqish bilan obrazning taʼsir kuchini yanada oshirdi.

Uning rejissyor sifatida ayniqsa, musiqali drama janri taraqqiyotida xizmatlari alohida. „Farhod va Shirin“, „Layli va Majnun“, „Oltin koʻl“, „Nurxon“, „Makr va muhabbat“, „Mu-qimiy“, „Guli siyoh“, „Fargʻona tong otguncha“, „Toshbolta oshiq“ kabi H. rejissyorlik qilgan drama, komediya, musiqali drama kabi turli janrdagi spektakllar chuqur hayotiyligi, yuksak ijro saviyasi va teran gʻoyaviy mazmuni bilan ajralib turadi. U nafaqat Muqimiy teatrida balki respublikamizning viloyat teatrlarida ham koʻpgina spektakllar sahnalashtirgan.

Davlat mukofoti (1948), Hamza nomidagi Oʻzbekiston Davlat mukofotlari (1970)^[1] laureati. Vafotidan soʻng "Buyuk xizmatlari uchun" ordeni bilan mukofotlangan (2003).^[2]

Biografiyasi

Razzoq Hamroev 1910-yil 30-noyabr Shofirkon tumani, Tezguzar qishlogʻida tugʻilgan. U aktyor, rejissor va pedagog sifatida oʻz faoliyatini olib borgan.

Oʻrta maktabni Tezguzarda tamomlab, 1930-yilda Toshkent erkaklar ta’lim institutida oʻqigan. Soʻngra Namanganga ilm tarqatish maqsadida joʻnab ketgan va u yerda oʻzbek tili va adabiyotidan dars bera boshlagan. Maktabda u drama toʻgaragini tashkil qildi, u yerda bir vaqtning oʻzida rejissyor va aktyorlik bilan ham shugʻullangan.

1931 yildan - Alisher Navoiy nomidagi Namangan musiqali drama va komediya teatrining tashkilotchilaridan biri, aktyori, rejissori, bosh rejissyori (1934-yildan), badiiy rahbari.

1940-yilda Moskvadagi Moskva badiiy teatri qoshidagi rejissorlik kurslarida tahsil oldi.

1946-yildan umrining oxirigacha - Muqumiy nomidagi Oʻzbek musiqali drama va komediya teatrida aktyor, rejissor, bosh rejissyor (1959—1976-yillarda).

Oʻzbekiston SSRning boshqa teatrlarida spektakllarni sahnalashtirgan.

1945-yildan boshlab u filmlarda ham rol oʻynay boshlagan. Oʻzbekiston SSR Kinematografchilar uyushmasi aʼzosi.

1954-yilda A. N. Ostrovskiy nomidagi Toshkent davlat teatr san’ati institutining rejissorlik fakultetini tamomlagan. (hozirgi Oʻzbekiston Davlat sanʼat va madaniyat instituti).

1954-yildan A. N. Ostrovskiy nomidagi Toshkent teatr va rassomlik institutida rejissyorlik kursidan dars bergan (1978 yildan professor).

1945-yildan KPSS aʼzosi. Oʻzbekiston SSR Oliy Kengashining 7-chaqiriq deputati.

Razzoq Hamroev 1981-yil 5-mayda Toshkent shahrida vafot etdi. U Chigʻatoy memorial qabristoniga dafn etilgan.

Oilasi

Oʻgʻli — Javlon Hamroyev (1934-1997), aktyor. O‘zbekiston SSR xalq artisti (1975)
Qizi - Guli Hamroyeva (1946-2023), balet artisti, oʻqituvchi. O‘zbekiston SSR xalq artisti (1983)
Nevarasi - Begzod Hamroyev (1960-yil tugʻilgan), “Oʻzbekfilm” kinostudiyasi aktyori. O‘zbekistonda xizmat koʻrsatgan artist (2012)
Nevarasi - Ulug‘bek Hamroyev (1970-yil tugʻilgan) operator, klipmeyker
Nevarasi - Nadira Hamraoyva (1985-yil tugʻilgan), balerina. O‘zbekistonda xizmat koʻrsatgan artist (2010).

Mukofotlar va unvonlar

O‘zbekiston SSR xalq artisti (1951)
SSSR xalq artisti (1969)
Ikkinchi darajali Stalin mukofoti (1948) - „Alisher Navoiy“ filmidagi bosh roli uchun (1947)
Hamza nomidagi Oʻzbekiston SSR Davlat mukofoti (1964, 1969 — „Oʻtgan kunlar“ filmidagi Mirza Karim Qutidora rolini ijro etgani uchun)
Ikki marotaba Mehnat Qizil Bayroq ordeni (1959-yil)
Xalqlar doʻstligi ordeni (1980-yil)
Ikki marotaba „Shon-sharaf belgisi“ ordeni (1950-yil)
„Buyuk xizmatlari uchun“ ordeni (200–yil vafotidan keyin)^[3]
O‘zbekiston SSR Oliy Soveti Prezidiumining faxriy yorliqlari.

Ijodiy faoliyati

Rejissorlik ishlari

1932-yil — „Ikki kommunist“ K. Yashen
1934-yil — „Halima“ G. Zafariy
1939-yil — „Mayyorlik va sevgi“ F. Shiller
1952-yil — Uygʻunning „Oltinkoʻl“
1954-yil — „Muqimiy“ S. Abdulloh
1957-yil — „Vatanga muhabbat“ Z. R.Fatxullina va Sh.Sagʻdulla
1961-yil — „Toshboltga oshiq“ G‘afur G‘ulom
1961-yil — „Burqa sirlari“ Hamza Hakimzoda Niyoziy
1963-yil — „Sevimli qizlar“ K. Shangitboeva va K. Baiseitova
1963-yil — X. Razzoqov va S. Xaitboyevning „Nodira“
„Ikki boyga bir malay“ K. Goldoni
„Malikai Turandot“ C. Gozzi
„Tohir va Zuhra“ S. Abdulloh
S. Jamolning „Guli sieh“
„Nurxon“ K. Yashen
K. Yashenning „Oftobxon“ asari
Xurshidning „Layli va Majnun“
„Fargʻona tong otguncha“ M. Ismoiliy
„Oltin koʻl“

Teatrdagi rollari

1954-yil — „Muqimiy“ S. Abdulloh - Muqimiy
1961-yil - „Toshboltga oshiq“ Gʻofur Gʻulom — Melibay
1968-yil - „Navoiy Asrobodda“ I.Maqsumov, Yunus Rajabiy, S. Jalila - Navoiy
„Mayyorlik va sevgi“ F. Shiller - Ferdinand
„Qo'y bahori“ L. de Vega - Komandir
„Oʻn ikkinchi kecha“ V. Shekspir — Malvolio
„Nurxon“ K. Yashen — Vasiliy Ivanovich
„Sevgingiz bilan“ Umarov - Kenja
„Tohir va Zuhra“ S. Abdulloh - Nozim
U. Ismoilovning „Rustam“ - Rustam
Xurshidning „Farhod va Shirin“ A. Navoiy — Xosrov
„Navoiy“ muallifi Oybek - Navoiy
„Malikai Turandot“ C. Gozzi - Pantalone
„Mag'lubiyat“ K. Yashen - Arslon
K. Yashen va A. Umariyning „Hamza“ - Hamza
„Ikki boyga bir malay“ K. Goldoni — Truffaldino
„Mehmonxonachi“ C. Goldoni - kavaler

Filmografiyasi

1945-yil — Tohir va Zuhra — yilnomachi Nozim
1946-yil — Nasriddin sarguzashtlari — Afandi
1947-yil — Alisher Navoiy — Alisher Navoiy
1948 yil - Fargʻona qizi
1954-yil - Opa-singil Raxmonovlar - Orifov
1955 yil - Amirlik parchalanishi - Jafar
1956-yil — Avitsenna — Beruniy
1956 yil - Muqaddas qon - Shakif ota
1958 yil - Maftuningman - Zamiraning otasi
1958-yil - Olovli yillar
1958 yil - Oʻgʻillar oldinga - usto Safar
1959 yil - Ikkinchi gullash - Ahmedov
1959-yil - Furqat - Muqimiy
1960-yil - Mahallada duv-duv gap - usto Sharif
1960-yil - Hamza - Nazariy
1961 yil - Bolalar haqida kichik hikoyalar ... - Said
1963-yil — Qoʻnmagan samalyot — Ismoli
1964-yil - Yor-yor (film) - Qurbonov
1964 yil - Ulugʻbek yulduzi - Farmonshoh
1964 yil - Arqonda yuruvchilar - Toshtemir
1965 yil - Momaqaldiroq - "etakchi aktyor"'
1966 yil - Oq, oq laylaklar - Malikining akasi
1966 yil - Sayyod qo‘ng‘irog‘i - Mansur
1966 yil - Kanyuta g'orining siri - Ildar Zakirovich
1967 yil - Plyus birligi - kamerachi
1968 yil - Komandirning qaytishi - Namazov
1968 yil - Dilorom - Nug'man
1969-yil — Buning nomi — Bahor - Xalil
1969 yil - Keksa ustaning vasiyatnomasi - Usmonboy
1969-yil - Oʻtgan kunlar - Mirza Karim Qutidor
1971 yil - Sevgi dramasi
[1971-yil - Chegara shu yerda o'tadi - Jafarbek
1971-yil - Rustam va Suxrab - Inson
1971 yil - Rustam afsonasi - Inson
|1971-yil — Jang
1972-yil — Qora qumlarda — epizod
1972-yil - Biz sizni kutamiz, yigit - Maqsud G'ofurovich G'ofurov
1972 yil - Semurg' - sayyor
1973-yil — Salom, yaxshi odam - epizod
1973 yil - Olovli qirg'oq - Ishan
1973 yil - Zulmatdan qochish - Toir-aga
1974-yil — Abu Rayhon Beruniy — Ibn Iroq
1975 yil - Mejhiryada edi
1976 yil - Katta akam - Vohidov
1976 yil - Boshqalar uchun - Nurmatov
1977-yil - 1984-yil - Olovli yoʻllar - Shayx Hazrati
1978 yil - Toʻylar muborak - Yunusning otasi
1978 yil - Kulrang ajdaho nafasi - Lo Ven
1978 yil - Xorazm afsonasi - choyxona egasi Nosir
1978 yil - Birovning baxti - epizod
1979 yil - Ota ordeni - Abdulloh
1979 yil - Havo piyodalari - shifokor
1980 yil - Afsonaviy qiz - Murod Mirzo

Manbalar

↑ „Адабиёт, санъат ва архитектура соҳасида Ҳамза номли Ўзбекистон ССР давлат мукофотларини бериш тўғрисида“ (uz). Sovet Oʻzbekistoni (1970-yil 17-aprel), s. 1.
↑ OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
↑ Указ Президента Республики Узбекистан от 25 avgust 2003 года № УП-3298 «О награждении посмертно деятелей науки, литературы и искусства, внесших огромный вклад в развитие науки и культуры Узбекистана // Ведомости Олий Мажлиса Республики Узбекистан. — 2003. — Avgust (вып. 1328, № 8). — С. 102. — ISSN 0206-6637.

Havolalar

Nekrolog

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

[1] „Адабиёт, санъат ва архитектура соҳасида Ҳамза номли Ўзбекистон ССР давлат мукофотларини бериш тўғрисида“ (uz). Sovet Oʻzbekistoni (1970-yil 17-aprel), s. 1.

[2] OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

[3] Указ Президента Республики Узбекистан от 25 avgust 2003 года № УП-3298 «О награждении посмертно деятелей науки, литературы и искусства, внесших огромный вклад в развитие науки и культуры Узбекистана // Ведомости Олий Мажлиса Республики Узбекистан. — 2003. — Avgust (вып. 1328, № 8). — С. 102. — ISSN 0206-6637.

[1]

[2]

[3]