Sulton Uvays bobo maqbarasi
| Sulton Uvays bobo maqbarasi | |
|---|---|
| Umumiy maʼlumot | |
| Maqomi | Tarixiy yodgorlik |
| Turi | Maqbara |
| Manzili | „Doʻstlik“ ovuli |
| Shahar | Beruniy tumani |
| Mamlakat | Qoraqalpogʻiston |
| Koordinatalar | 42°01′15″N 60°39′18″E / 42.02092710737525°N 60.65507035772007°E |
| Qurilishi boshlangan | XII—XIV asr |
| Qurilishi tugagan | XVI—XIX asr |
| Egasi | Davlat mulkiga tegishli |
 Sulton Uvays bobo maqbarasi xaritada | |
Sulton Uvays Qaraniy bobo maqbarasi — Qoraqalpogʻiston Respublikasining Beruniy tumani „Doʻstlik“ ovulida joylashgan tarixiy yodgorlik. Maqbara XII—XIV va XVI—XIX asrlarga tegishli. Sulton Uvays Qaraniy bobo maqbarasi Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan 2019-yil 4-oktyabrda Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan[1]. Hozirda Qoraqalpogʻiston Respublikasi madaniy meros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida davlat mulki hisoblanadi va „Vaqf“ xayriya jamoat fondiga tekin foydalanish shartnomasi asosida biriktirilgan[2]. Togʻ yonbagʻrida Sulton Uvays Qaraniy bobo maqbarasi qad koʻtarib turganligi uchun ham hozirgi kunda Qoraqalpogʻistondagi bu togʻ tizmasiga avliyo Sulton Uvays nomi berilgan[3].
Qurilish tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Dastlab Xorazmshohlar davlati hukmdori Alovuddin Muhammad Xorazmshoh buyrugʻi bilan Sulton Uvays dafn etilgan joyda maqbara qurilgan boʻlib, u Chingizxon tomonidan Xorazmga amalga oshirilgan harbiy yurishlar vaqti — 1221-yilda buzib tashlangan. Xorazmshoh tomonidan qurdirilgan maqbara Chingizxon davridan keyin ancha asrlar mobaynida yarim vayrona holatda saqlanib qolgan[4]. Shu voqealar sababli Sulton Uvays bobo maqbarasida uning jasadi yoʻq. Keyinchalik avliyoning izdoshlari oʻsha davr odati boʻyicha ramziy qabr yasattirishgan (XVII asrda). Ushbu ramziy qabr esa ziyoratgohga aylangan. Keyingi asrlarda hukmronlik qilgan Xiva xoni Olloqulixon shahzodalik davrida Peterburgga qilgan safaridan qaytib kelayotgan vaqtda ziyoratgoh yaqinida tunab qolgani rivoyat qilinadi. Shunda Uvays Qaraniy boʻlajak xonning tushiga kirib, yaqinda uning xon boʻlishi haqida bashorat qilgan. Bu bashorat roʻyobga chiqqach esa Olloqulixon uning sharafiga masjid va alohida oʻnta chillaxona qurdirgan[5]. Sulton Uvays bobo maqbarasi asosan, gumbazli qilib bunyod etilgan boʻlib, atrofi gʻishtin devor bilan oʻralgan hovlining shimoliy qismida joylashgan[6].
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Тарихий, бадиий ёки ўзга маданий қимматлилиги туфайли гаров ва ипотека қўлланилиши мумкин бўлмаган объектлар рўйхати (ЎзР ВМ 05.12.2014 й. 335-сон қарорига илова) | Majburiyatlar va shartnomalar toʻgʻrisidagi umumiy qoidalar | Oʻz kuchini yoʻqotgan hujjatlar | Fuqarolik va oila qonunchiligi | OʻzR KonunchiligiMaʼlumotlar tizimi „Tarixiy, badiiy yoki oʻzga madaniy qimmatliligi tufayli garov va ipoteka qoʻllanishi mumkin boʻlmagan obʼektlar roʻyxati (OʻzR VM 05.12.2014 y. 335-son qaroriga ilova)“ | NRM.uz“. nrm.uz. Qaraldi: 2023-yil 28-oktyabr.
- ↑ „MODDIY MADANIY MEROSNING KO‘CHMAS MULK OBYEKTLARI MILLIY RO‘YXATINI TASDIQLASH TO‘G‘RISIDA“. 2023-yil 13-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 28-oktyabr.
- ↑ „International Engineering Journal for Research & Development“. 2023-yil 29-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 29-oktyabr.
- ↑ „Qoraqalpogʻiston Respublikasi | Uzbekistan Travel“ (uz). uzbekistan.travel. Qaraldi: 2023-yil 28-oktyabr.
- ↑ „www.fikr.uz“. www.fikr-uz.narod.ru. Qaraldi: 2023-yil 28-oktyabr.
- ↑ „Sulton Uvays bobo majmui Karakalpak da“ (uz). Advisor.Travel. Qaraldi: 2023-yil 28-oktyabr.