Ubaydulla Uvatov

Ubaydulla Murodovich Uvatov
Tavalludi	23-fevral 1940-yil Gʻuzor tumani, Qashqadaryo viloyati, Oʻzbekiston SSR
Vafoti	3-noyabr 2020-yil(2020-11-03) (80 yoshda) Toshkent, Oʻzbekiston
Fuqaroligi	SSSR → Oʻzbekiston
Millati	Oʻzbek
Kasbi	Tarixchi, sharqshunos, filolog, manbashunos, islomshunos
Sohasi	Sharqshunoslik, islomshunoslik, manbashunoslik, hadisshunoslik
Ish joylari	Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari boʻyicha qoʻmitasi Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining Sharqshunoslik instituti „Amir Temur“ xalqaro xayriya jamgʻarmasi „Oltin meros“ xalqaro xayriya jamgʻarmasi Toshkent islom universiteti Imom Buxoriy xalqaro markazi Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi
Institutlar	Toshkent davlat universiteti (1964—1967) Toshkent islom universiteti (1999—2008)
Taʼlimi	Toshkent davlat universiteti (1958—1964) Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining Sharqshunoslik instituti (aspirantura, 1967—1970)
Ilmiy darajasi	Tarix fanlari doktori
Ilmiy unvoni	Professor
Mashhur shogirdlari	tarix fanlari boʻyicha falsafa doktori (PhD): Shukurillo Umarov, Ergash Daminov, Noʻmonjon Toʻrayev, Azizxoʻja Inoyatov
Mashhur ishlari	„Navobigʻ ul-kalim“, „Ajoib al-maqdur fi tarixi Taymur“, „Ash Shamoil an-Nabaviya“, „Tabsiratul adilla fi usulid din ala tariqatil Imom Abu Mansur Moturidiy“ (tarjima) „Buyuk yurt allomalari“, „Moturidiya taʼlimoti va Abu Muin Nasafiy ilmiy merosi“ asarlari
Mukofotlari
Dini	Islom, hanafiylik

Ubaydulla Murodovich Uvatov (1940-yil 23-fevral, Gʻuzor tumani, Qashqadaryo viloyati, Oʻzbekiston SSR, SSSR — 2020-yil 3-noyabr, Toshkent, Oʻzbekiston) — atoqli oʻzbek sharqshunos olimi, tarixchi, tarix fanlari doktori, professor. Olim temuriylar davri tarixi, shuningdek, oʻrta osiyolik allomalar ilmiy merosi, manbashunoslik va hadisshunoslik boʻyicha ilmiy tadqiqotlar olib borgan. Bundan tashqari, hujjatli filmlar va spektakllar ssenariysi muallifi hamdir.

Ubaydulla Uvatov turli yillarda tarjimon, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni konsultativ sektor boʻlimi mudiri (1991—1992), Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari boʻyicha qoʻmita raisning birinchi oʻrinbosari (1992—1995), Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining Sharqshunoslik instituti yetakchi ilmiy xodimi (1995—1997), „Amir Temur“ xalqaro xayriya jamgʻarmasi (1997—1999) va „Oltin meros“ xalqaro xayriya jamgʻarmasi raisining birinchi oʻrinbosari (1999—2000), Toshkent islom universitetining Islomshunoslik ilmiy tadqiqot markazi, keyinchalik universitetning Manbalar xazinasi boʻlimi mudiri (1999—2008), Imom Buxoriy xalqaro markazi rahbari (2008—2013) va umrining oxiriga qadar Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi direktori (2013—2020) lavozimida faoliyat yuritgan.

Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti farmonlariga asosan „Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan yoshlar murabbiysi“ faxriy unvoni, „Mehnat shuhrati“ va „Fidokorona xizmatlari uchun“ ordenlari bilan taqdirlangan.

Oʻzbekiston xalqaro islom akademiyasi tomonidan akademiya talabalari uchun olim nomidagi maxsus stipendiya taʼsis etilgan.

Ubaydulla Uvatov vafotidan soʻng oʻzi taʼlim olgan Gʻuzor tumanidagi 1-umumtaʼlim maktabi va ushbu tumandagi ikki koʻchaga olimning nomi berilgan. Oʻzbekiston xalqaro islom akademiyasida hozirga qadar olimning xotirasiga bagʻishlab ilmiy-amaliy anjumanlar, xotira va maʼrifat kechalari oʻtkazilib kelinmoqda.

Tarjimayi holi

Ubaydulla Murodovich Uvatov 1940-yil 23-fevralda Qashqadaryo viloyati, Gʻuzor tumani, Pachkamar qishloq fuqarolar yigʻini, Chuchuk ota qishlogʻida chorvador oilasida tugʻilgan. Dastlab oʻrta maʼlumotni ushbu tumandagi 1-umumtaʼlim maktabida olgan. 1958—1964-yillarda Toshkent davlat universiteti sharqshunoslik fakultetini arab filologiyasi mutaxassisligi boʻyicha tugatib, 1964-yili ushbu universitetda oʻqituvchi boʻlib ishlagan. 1967—1970-yillarida Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining Sharqshunoslik instituti aspiranturasida tahsil olgan.

Olim 2020-yil 3-noyabr kuni 80 yoshida vafot etgan va Toshkentdagi Said Vaqqos ota qabristoniga dafn qilingan.

Faoliyati

Ubaydulla Uvatov dastlab 1962—1963-yillari Misr Arab respublikasida arab tili boʻyicha tarjimon, 1964—1966-yillari Toshkent davlat universiteti oʻqituvchisi, 1966—1967-yillari va 1975—1978-yillarda Iroq davlatida tarjimon,1982—1985-yillarda Liviya Xalq respublikasida tarjimon vazifasida faoliyat yuritgan. 1991—1992-yillari Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti devoni konsultativ sektor boʻlimi mudiri, 1992—1995-yillarda Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari boʻyicha qoʻmitasi raisining birinchi oʻrinbosari lavozimida ishlagan.

1995—1997-yillari Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining Sharqshunoslik institutida yetakchi ilmiy xodim, 1997—1999-yillari „Amir Temur“ xalqaro xayriya jamgʻarmasi va 1999—2000-yillarda „Oltin meros“ xalqaro xayriya jamgʻarmasi raisining birinchi oʻrinbosari, 1999—2008-yillari Toshkent islom universitetining Islomshunoslik ilmiy tadqiqot markazi, keyinchalik universitetning Manbalar xazinasi boʻlimi mudiri, 2008—2013-yillarda Imom Buxoriy xalqaro markazi rahbari, 2014—2020-yillari Oʻzbekiston maʼrifatparvarlar jamiyati raisi, 2017—2020-yillari Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi direktori hamda oʻrindoshlik asosida Oʻzbekiston xalqaro islom akademiyasining „Islom sivilizatsiyani oʻrganish ICESCO“ kafedrasi professori vazifasida faoliyat olib borgan.

Shuningdek, olim Oʻzbekiston xalqaro islom akademiyasi Ixtisoslashgan kengashining doimiy aʼzosi, „Islom nuri“ gazetasi, „Imom Buxoriy saboqlari“ jurnalining tahrir hayʼati aʼzosi boʻlgan.

Ilmiy faoliyati

Olimning ilmiy-tadqiqiy faoliyati asosan temuriylar davri tarixi, oʻrta osiyolik allomalar ilmiy merosi, manbashunoslik va hadisshunoslikka oiddir. Ubaydulla Uvatov arab, fors, rus, fransuz tillarini mukammal bilgan. 1974-yil 12-aprelda Ibn Arabshohning „„Ajoib al-maqdur fi tarixi Taymur“ (tarjimasi „Temur tarixida taqdir ajoyibotlari“) asarining tarjimasi va ilmiy tahlili“ mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilib, filologiya fanlari nomzodi ilmiy darajasini oladi. 2002-yil 16-iyun kuni Toshkent islom universitetida „Movarounnahr va Xuroson olimlarining hadis ilmi rivojida tutgan oʻrni (Buxoriy, Muslim, Termiziy)“ mavzusida doktorlik ilmiy ishini himoya qilib, tarix fanlari doktori ilmiy darajasi olgan. 2008-yilda professor ilmiy unvoni berilgan.

Ubaydulla Uvatov oʻz ilmiy faoliyati davomida 300 dan ortiq maqola, 50 ga yaqin kitob va risolalar muallifi hisoblanadi. Ilmiy asarlarning aksariyati rus, arab, turk tillarida Misr, Rossiya, Turkiya, Saudiya Arabistoni, Qozogʻiston va Qirgʻizistonda nashr etilgan.

Arab tilidan tarjima qilingan asarlar

• Mahmud az-Zamaxshariy. Navobigʻ ul-kalim (Nozik iboralar), tarjimon Ubaydulla Uvatov, Toshkent: „Kamalak“ nashriyoti, 1992 — 80-bet. ISBN 5-633-00845-6. 
• Ibn Arabshoh. Ajoib al-maqdur fi tarixi Taymur (Temur tarixida taqdir ajoyibotlari), tarjimon Ubaydulla Uvatov, 1-kitob, Toshkent: „Mehnat“ nashriyoti, 1992 — 328-bet. ISBN 5-8244-0896-3, 5-8244-0897-1. 
• Ibn Arabshoh. Ajoib al-maqdur fi tarixi Taymur (Temur tarixida taqdir ajoyibotlari), tarjimon Ubaydulla Uvatov, 2-kitob, Toshkent: „Mehnat“ nashriyoti, 1992 — 192-bet. ISBN 5-8244-0896-3, 5-8244-0874-2. 
• Abu Iso at-Termiziy. Ash Shamoil an-Nabaviya, tarjimon Ubaydulla Uvatov, Toshkent: „Choʻlpon“ nashriyoti, 1993 — 112-bet. ISBN 5-8250-0307-X. 
• Abu Muin Nasafiy. Tabsiratul adilla fi usulid din ala tariqatil Imom Abu Mansur Moturidiy, tarjimon Ubaydulla Uvatov va boshqalar, 4 jild, Toshkent: „Movarounnahr“ nashriyoti, 2018. ISBN 978-9943-12-493-6. 

Kitoblari

• Ubaydulla Uvatov. Donolardan saboqlar. Toshkent: Abdulla Qodiriy nomidagi Xalq merosi nashriyoti, 1994 — 96-bet. ISBN 5-86484-113-7. 
• Ubaydulla Uvatov. Muslim ibn al-Hajjoj. Toshkent: Abdulla Qodiriy nomidagi Xalq merosi nashriyoti, 1995 — 64-bet. ISBN Б-86484-007-6. 
• Ubaydulla Uvatov. Sohibqiron arab muarrixlari nigohida. Toshkent: Sharq nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi, 1997 — 160-bet. 
• Ubaydulla Uvatov. Al-Hakim at-Termiziy (hayoti va merosi). Toshkent: „Maʼnaviyat“ nashriyoti, 2001 — 40-bet. ISBN 5-635-01732-0. 
• Ubaydulla Uvatov. Abul Muʼiyn an-Nasafiy (hayoti va merosi). Toshkent: „Maʼnaviyat“ nashriyoti, 2003 — 40-bet. 
• Ubaydulla Uvatov. Xorazmlik buyuk alloma. Toshkent: „Yangi asr avlodi“ nashriyoti, 2006 — 100-bet. ISBN 5-633-01927-Х. 
• Ubaydulla Uvatov. Mahmud Zamaxshariy. Toshkent: „Oʻzbekiston“ nashriyoti, 2011 — 48-bet. ISBN 978-99431-01-677-4. 
• Ubaydulla Uvatov. Ikki ulugʻ donishmand (Abu Iso at-Termiziy, Al-Hakim at-Termiziy). Toshkent: Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2016 — 112-bet. ISBN 978-9943-03-738-0. 
• Ubaydulla Uvatov. Buyuk yurt allomalari. Toshkent: Oʻzbekiston nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2016 — 424-bet. ISBN 978-9943-28-702-0. 
• Ubaydulla Uvatov, Ibrohim Usmonov. Termizlik ikki alloma. Toshkent: „Toshkent islom universiteti“ nashriyot-matbaa birlashmasi, 2017 — 144-bet. ISBN 978-9943-4828-3-8. 
• Ubaydulla Uvatov, Saidmuxtor Oqilov, Ergash Daminov. Moturidiya taʼlimoti va Abu Muin Nasafiy ilmiy merosi. Toshkent: „Movarounnahr“ nashriyoti, 2018 — 304-bet. ISBN 978-99431-12-462-2. 

Ssenariylari

Ubaydulla Uvatov Mahmud az-Zamaxshariy haqidagi „Fasohat ilmining sultoni“ hujjatli filmi (2014-yil), „Hakim Termiziy“ hujjatli filmi (2017-yil), „Allomai zamon“ spektakli (2019-yil) ssenariysi muallifidir.

Unvon va mukofotlari

• „Mehnat shuhrati“ ordeni (2009-yil 25-avgust);
• „Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan yoshlar murabbiysi“ faxriy unvoni (2017-yil 27-sentyabr);
• „Fidokorona xizmatlari uchun“ ordeni (2020-yil 22-fevral).

Xotira

2021-yil fevral oyida Ubaydulla Uvatov tavalludining 81 yilligi munosabati bilan Gʻuzor tumanidagi 1-umumtaʼlim maktabida „Inson xotira bilan tirik, qadr bilan barhayot“ nomi ostida xotira kechasi va maʼnaviy-maʼrifiy tadbir oʻtkazildi. Tadbirda olim oʻzi taʼlim olgan 1-umumtaʼlim maktabiga hamda tumandagi Elhaqi va Chorvadorlar koʻchalariga Ubaydulla Uvatov nomi berilganligi eʼlon qilindi. 2021-yil 23-fevral kuni Oʻzbekiston xalqaro islom akademiyasida „Ubaydulla Uvatov — manbashunoslik va hadisshunoslik dargʻasi“ mavzusida ilmiy-amaliy anjuman oʻtkazildi. Oʻzbekiston xalqaro islom akademiyasi tomonidan akademiya talabalari uchun Ubaydulla Uvatov nomidagi maxsus stipendiya taʼsis etilgan.

Havolalar

•  „Umr daftari“. Taniqli sharqshunoslik olim, professor Ubaydulla Uvatov („Madaniyat va maʼrifat“ telekanali, 10.03.2021) YouTubeda
•  Ibratga yoʻgʻrilgan umr. 80 yoshni qarshilagan sharqshunos olim, professor Ubaydulla Uvatov („Oʻzbekiston“ telekanali,14.03.2020) YouTubeda
•  Ubaydulla Uvatov — Buyuk ajdodlar targʻibotchisi YouTubeda