Kontent qismiga oʻtish

Bangladesh milliy futbol terma jamoasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Afgʻoniston milliy futbol terma jamoasi
Shirt badge/Association crest
Tahallusi
  • Bengal Tigers (বাংলার বাঘ) (Bengal yoʻlbarlari)
  • Red and Green (লাল-সবুজ) (Qizil va yashillar)
Assotsiatsiya Bangladesh Futbol Federatsiyasi (BFF)
Konfederatsiya AFC (OSIYO)
Sub-konfederatsiya SAFF (Janubiy Osiyo)
Bosh murabbiy  ESP Javier Fernández Cabrera
Sardor Jamal Bhuyan
Eng koʻp oʻynagan futbolchi Jamal Bhuyan (66)
Eng yaxshi toʻpurar Ashraf Uddin Ahmed Chunnu (17)
Uy stadioni Bangabandhu National stadioni
forma
Birinchi forma
forma
Ikkinchi forma
FIFA Reytingi
Hozirgi 192 — Iyun 2022,
Eng yuqori 110 (Aprel 1996,)
Eng past 197 (Fevral-May 2018,)
Birinchi xalqaro oʻyin
 Bangladesh 2-2  Tailand
(Kuala Lumpur, Malayziya; 26 Iyul 1973)
Eng yirik gʻalaba
 Bangladesh 8-0  Maldiv orollari
(Dakka, Bangladesh; 23 Dekabr 1985)
Eng yirik magʻlubiyat
 Janubiy Koreya 9-0  Bangladesh
(Inchxon, Janubiy Koreya; 16 Sentyabr 1979)
Osiyo Kubogi
Ishtiroki 1 (Ilk marta 1980-yili)
Eng yaxshi natijasi Guruh bosqichi (1980)
SAFF Chempionati
Ishtiroki 12 (Ilk marta 1995-yili)
Eng yaxshi natijasi Gʻolib (2003)

Bangladesh milliy futbol jamoasi Bangladeshning milliy tan olingan futbol jamoasi boʻlib, Bangladesh Federatsiyasi (BFF) tomonidan nazorat qilinadi. Osiyo Futbol Konfederatsiyasi aʼzosi va 1974-yilda FIFAga aʼzo boʻlgan, garchi Bangladesh futbol federatsiyasi ilk bor 1972-yilda tashkil etilgan boʻlsa ham. Bangladesh 1982-1986 va 1998-2002 yillarda OFK Ijroiya qoʻmitasi aʼzosi etib saylangan. Amaldagi Ijroiya qoʻmitasi OFK tomonidan tasdiqlangan konstitutsiya va FIFA va OFKning bevosita nazorati ostida 2008-yil aprel oyida demokratik tarzda saylangan.

Bangladesh terma jamoasi 1973-yilda debyut qilgan va hali Jahon chempionati final bosqichiga yo‘llanma olmagan. Ular 1980-yilga qadar Osiyo Kubogida ishtirok etishmagan va shu yili Osiyo Kubogida ishtirok etishga muvaffaq boʻlishdi. Bangladesh saralash orqali bu muvaffaqiyatga erishgan yagona ikkita Janubiy Osiyo davlatlaridan biridir. Mamlakatning eng yaxshi natijalari Janubiy Osiyo darajasida boʻldi, u yerda 2003-yilda György Kottán murabbiyligida SAFF chempionatida gʻolib chiqdi va bir marta milliy terma jamoa sifatida Janubiy Osiyo oʻyinlarida oltin medal sohibi boʻldi. Bangladesh 1980-yillar va 2000-yillarning boshlarida Janubiy Osiyoning yetakchi jamoalaridan biri edi. Biroq, asrning boshidan beri Bangladeshda yuqori darajadagi futbol mamlakat milliy kriket jamoasi soyasida oʻynaladi. Bu, asosan, byudjetning yetarli darajada taqsimlanmaganligi va texnik koʻnikmalarga moslashtirilmaganligi bilan bogʻliq. Bugungi kunga qadar futbol Bangladeshda mashhur sport turi boʻlib qolmoqda, ammo kriket mamlakatdagi eng mashhur sport turi hisoblanadi.[1]

Kelib chiqishi (1895-1971)

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Islington Corinthians FC and Dhaka XI team photo in 1937
Islington Corinthians F.C. va Dhaka XI jamoasi 1937-yil

1930-yillarning boshlarida Sharqiy Bengaliyada ko'plab turnirlar o'tkazilib, u erdagi bengallarning futbolda yaxshilanishlari kuzatildi. Bundan oldin, 1895 yilda Dakkadagi Paltan Maydandagi kichik qalay uyda Dakka sport uyushmasi yoki DSA tashkil etilgan. Oʻsha kunlarda Angliyaning Islington Korintians jamoasi butun dunyo boʻylab gastrollarda boʻlib, tashrif buyurgan har bir mamlakatga oʻz futbolini tanishtirdi. 1937-yil 21-noyabrda jamoa Dakkaga tashrif buyurdi va u yerda DSA XI bilan uchrashdi. DSA XI oʻz uchrashuvida Korintiansni 1:0 hisobida magʻlub etdi. Futbolchilarning aksariyati Dakka universiteti talabalari edi. Oʻsha kuni inglizlarning maydonda magʻlubiyatga uchraganini koʻrib, minglab odamlar xursand boʻlishdi. Ketish chog‘ida raqiblar o‘z mag‘lubiyatini tan olib, „Bengal yo‘lbarsi haqida ko‘p eshitdim! Bu safar ko‘rdim!“ deb ayrishdi.[2]

Bangladesh milliy futbol jamoasining birinchi namunasi 1971-yildagi ozodlik urushi paytida Shadhin Bangla futbol jamoasining paydo boʻlishi bilan vujudga kelgan edi. Ular xalqaro darajada mavqesini oshirish va ozodlik urushini iqtisodiy qoʻllab-quvvatlash maqsadida butun Hindiston boʻylab gastrol qilishdi, jamoa Hindistonning turli shtatlari va shaharlarida 16 ta koʻrgazmali oʻyin oʻtkazdi va Bangladesh hukumatiga safari davomida qoʻlga kiritilgan barcha mukofot pullarini topshirish orqali moliyalashtirishda yordam berdi.[3]

Rivojlanish (1972-1984)

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1971-yilda Pokistondan mustaqillikka erishgandan soʻng, Bangladesh Futbol Federatsiyasi 1972-yil 15-iyulda mamlakatning sobiq taʼlim va madaniyat vaziri Md. Yousuf Ali tomidan asos solindi.[4] BFF 1973-yilda OFKga, 1976-yilda FIFAga aʼzo boʻldi.[5] Yangi tashkil etilgan federatsiya Shayx Saheb Alini mamlakatning birinchi bosh murabbiyi etib tayinladi va ozodlikdan oldin Shadhin Football Bangla Teamni boshqargan Zakaria Pintooni esa sardor etib tayinladi.[6] 1973-yilda Malayziyada boʻlib oʻtgan Merdeka kubogi Bangladesh uchun birinchi marotaba ishtirok etgan turnir boʻlib, Pintoo bilan bir qatorda Shoxidur Shantoo, Motaleb, Nannu, Nazir, Dilip Barua, Ashraf, Farukh, Shorif, Md.Kaikobod, Enayetur Rahman, Salohiddin, Pratap, Sunil Krishna, Firoj va Nousher ham tarkibda bor edi.[7]

1973-yil 26-iyulda Bangladesh futbol jamoasi ilk rasmiy oʻyinini oʻtkazdi, 1973-yil Merdeka kubogi doirasida Tailandga qarshi 2:2 hisobida durang oʻynadi. Enayetur Rahman terma jamoasi tarixidagi ilk golini kiritgan boʻlsa, ikkinchi golni hamshahari Kazi Salahuddin kiritdi. Durgundan keyin oʻyin penaltilar seriyasiga qadar davom etdi va Bangladesh 2:1 hisobida magʻlub boʻldi.[8] 1973-yil 27-iyuldan 1975-yil 14-avgustgacha boʻlgan davrda jamoa jami 15 ta oʻrtoqlik oʻyini oʻtkazgan boʻlib, ularning barchasi Osiyo terma jamoalariga qarshi boʻlgan, 14 ta oʻyin Malayziyaning Kuala-Lumpur shahrida oʻtkazilgan, natija 3 ta durang, 10 ta magʻlubiyat va 1 gʻalaba. 1973-yil 13-avgustda Malayziyada oʻtkazilmagan yagona oʻrtoqlik uchrashuvida Bangladesh terma jamoasi mezbon Singapurni Kazi Salahuddinning goli evaziga 1:0 hisobida magʻlub etib, oʻzining ilk gʻalabasini qoʻlga kiritdi. Bir yil oʻtib, 1976-yil 18-dekabrda jamoa kuchli Malayziya jamoasiga qarshi oʻrtoqlik oʻyinida maydonga tushdi va 6:0 hisobida magʻlub boʻldi.

1980 yil OFK Osiyo kubogi A guruhi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Jamoa Pld G' D M GF GA GD B
 Eron 4 2 2 0 12 4 +8 6
 Shimoliy Koreya 4 3 0 1 9 7 +2 6
 Suriya 4 2 1 1 3 2 +1 5
 Xitoy 4 1 1 2 9 5 +4 3
 Bangladesh 4 0 0 4 2 17 −15 0

1980-yilgi Osiyo kubogi 1980-yil sentyabr oyida Quvaytda boʻlib oʻtdi va Bangladesh amaldagi chempion Eron, shuningdek, Shimoliy Koreya, Suriya va Xitoy bilan bir guruhda ishtirok etdi. Abdur Rahim bosh murabbiyligidagi jamoa KXDRga qarshi o‘yinda 3:2 hisobida mag‘lubiyatga uchragan holda turnirni boshladi. Ularning gollari Kazi Salahuddin va Ashraf Chunnuga tegishli. Ular Suriyaga qarshi o‘yinda ham yaxshi o‘ynashdi, faqat bitta gol farqi bilan mag‘lub bo‘lishdi.[9] Biroq, keyingi bir-ikki oʻyinda Bangladesh Eron va Xitoy tomonidan mos ravishda 7:0 va 6:0 hisobida magʻlub boʻldi, jami 17 ta gol oʻtkazib yuborgan holda turnir jadvalining soʻnggi oʻrinlarini band etdi.[10] Dastlabki barcha muvaffaqiyatlariga qaramay, jamoa 1984-yilgi Osiyo kubogi yoʻllanmasini qoʻlga kirita olmagan, shuningdek, 1984-yilgi Janubiy Osiyo oʻyinlari finalida Nepaldan alamli magʻlubiyatga uchradi.

Koʻtarilish va pasayish (1985-2002)

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1985-yilda FIFA Jahon chempionatiga chiqish uchun birinchi urinishda jamoa 1986-yilgi Jahon chempionati saralashida qatnashdi va Hindiston, Indoneziya va Tailand bilan bir guruhga ishtirok etdi. Bangladesh Indoneziyaga qarshi jahon chempionati saralashida ilk g‘alabasini qo‘lga kiritdi. Oʻyin Dakkadagi „Bangabandhu National Stadium“da boʻlib oʻtdi, oʻyin davomida Bangladesh birinchi boʻlim oxirida ortda qolayotgandi, himoyachi Kayser Hamid hisobni tenglashtirish uchun oʻzining boʻyidan unumli foydalanishi kerak edi va oʻyin yakuniga yetganida Ashrafuddin Chunnu jarima to‘pini jarima maydonchasi tashqarisida amalga oshirib, gol urdi va jamoa g‘alaba qozondi. Mamlakatning saralashdagi ikkinchi g‘alabasi kuchli Tailand jamoasi qarshi boʻldi. Bangladesh, shuningdek, Solt Leyk stadionida Hindistonga qarshi ajoyib oʻyin koʻrsatdi va saralash bosqichining soʻnggi oʻyinida 2:1 hisobida magʻlub boʻldi. Olti o‘yinda ikkita g‘alabaga erishgan Bangladesh o‘z guruhida so‘nggi o‘rinni egalladi. Shunga qaramay, bu mamlakat uchun Jahon chempionati saralash bosqichida juda qoniqarli debyut boʻldi.[11] Keyingi saralashda jamoa 1990-yilgi Jahon chempionati saralash bosqichida Tailandni 3:1 hisobida magʻlub etganida faqat bitta gʻalabani qayd etishga muvaffaq boʻldi. Yakkama-yakka gʻalaba qozonganiga qaramay, Bangladesh termasi ikki oʻyin davomida Osiyo gigantlari Eron va Xitoyga qarshi oʻyinda magʻlub boʻldi.[12]

2004-yilgi OFK kubogi saralash bosqichi 2003-yilning mart oyidan boshlandi. Bu Bangladesh uchun navbatdagi saralash kampaniyasi boʻldi. Laosdan magʻlubiyat alamini totib koʻrgan va Gonkong bilan durang oʻynab, mamlakatning OFK kubogi saralashidagi yurishiga yakun yasadi. Jamoa 2005-yilda SAFF chempionatining final bosqichiga chiqish orqali yana bir bor yaxshilanish alomatlarini koʻrsatdi, faqat finalda Hindistonga magʻlub boʻldi.[13][14] 2005-yil dekabr oyidan boshlab Bangladesh 2007-yilgi Osiyo Kubogi saralash kampaniyasini boshladi, bu jarayonda faqat bitta oʻyinda gʻalaba qozondi, keyin yana musobaqaning asosiy bosqichiga chiqa olmadi.[15] 2008-yilgi SAFF kubogi ham katta umidsizlik bilan yakunlandi, chunki Bangladesh guruh bosqichida, hatto BFF oʻtgan yili mamlakat futbolini yaxshilash maqsadida Bangladesh Premer-ligasini joriy qilganidan keyin ham musobaqadan chiqib ketdi.[16][17] Ularning SAFFdagi kampaniyasi Abu Yusufning murabbiyini ishdan boʻshatish bilan yakunlandi. Uning oʻrnini terma jamoaning sobiq futbolchisi Shafiqul Islom Manik egalladi, u yana uch oy ishladi.[18]

Bangladesh oʻz uy oʻyinlarining koʻp qismini Dakkadagi Bangabandhu milliy stadionida oʻtkazadi, u yerda 2003 yil SAFF chempionati va 2010 Janubiy Osiyo oʻyinlarida gʻalaba qozongan. Dastlab 1954-yilda qurilgan, Bangladesh futbol federatsiyasiga 2004-yilda stadionni boshqarish uchun toʻliq vakolat berilgan va oʻshandan beri aksariyat uy oʻyinlari u yerda oʻtkaziladi. Stadion 2003-yilgi turnirga mezbonlik qilishdan tashqari, 2009 va 2018-yillarda ham SAFF chempionati oʻtkaziladigan joy boʻlgan.

2011-yilda rekonstruksiya qilinishidan oldin u 55 000 ga yaqin sigʻimga ega edi, yangi sigʻimi 36 000 bilan u Bangladeshdagi eng katta stadion boʻlib qolmoqda. 2007-yilda Bangladesh Premer-ligasi tashkil etilganidan buyon stadion liga oʻyinlarining aksariyat qismini oʻtkazish uchun foydalanilgan.

2021-yilda Bangabandhu stadioni yana bir yildan ortiq davom etishi rejalashtirilgan ta'mirdan o'tkazildi. Yangi ta'mirlash ishlari galereyalarga stullar qo'shish va LED gigant ekranlarini o'rnatishni ko'zda tutadi. Ta'mirlash Bangladesh futbol federatsiyasining mamlakatga futbol uchun ko'proq moslashtirilgan modernizatsiya qilingan stadionni berish rejasining bir qismidir.

Murabbiylar shtabi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Lavozim Ism-sharif
Bosh murabbiy Ispaniya Javier Cabrera
Yordamchi murabbiy Bangladesh Masud Parvez Kaiser
Bangladesh Hassan Al-Mamun
Darvozabonlar murabbiyi Bangladesh Biplob Bhattacharjee
Fitnes murabbiyi Avstraliya Ivan Razlog
Fizioterapevt Bangladesh Goljar Ahmed
Shifokor Bangladesh Sydur Rahman
Jamoa menejeri Bangladesh Iqbal Hossain
Jamoa kuzatuvchisi Bangladesh Mohidul Rahman
Jamoa xizmatchisi Bangladesh Mohammed Mohsin
Media menejeri Bangladesh Hasan Mahmud
Texnik direktor Angliya Paul Smalley

Murabbiylik tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hozirgi tarkib

[tahrir | manbasini tahrirlash]
0#0 pos. Futbolchi Tugʻilgan sanasi (yosh) Ishtiroki Gollari Klubi
1 1DA Anisur Rahman Zico 10-avgust 1997-yil (1997-08-10) (27 yosh) 20 0  BAN Bashundhara Kings
21 1DA Mohammed Nayeem 9-mart 1996-yil (1996-03-09) (28 yosh) 0 0  BAN Sheikh Jamal DC
23 1DA Ashraful Islam Rana 1-may 1988-yil (1988-05-01) (36 yosh) 25 0  BAN Sheikh Russel KC
2 2HM Rahmat Mia 8-dekabr 1999-yil (1999-12-08) (24 yosh) 27 0  BAN Sheikh Russel KC
3 2HM Yeasin Arafat 5-yanvar 2003-yil (2003-01-05) (21 yosh) 18 1  BAN Bashundhara Kings
4 2HM Raihan Hasan 10-sentyabr 1994-yil (1994-09-10) (30 yosh) 34 0  BAN Sheikh Jamal DC
5 2HM Tutul Hossain Badsha 12-avgust 1999-yil (1999-08-12) (25 yosh) 23 0  BAN Dhaka Abahani
12 2HM Bishwanath Ghosh 30-may 1999-yil (1999-05-30) (25 yosh) 26 0  BAN Bashundhara Kings
14 2HM Riyadul Hasan Rafi 29-dekabr 1999-yil (1999-12-29) (24 yosh) 18 0  BAN Saif Sporting Club
18 2HM Rimon Hossain 1-iyul 2005-yil (2005-07-01) (19 yosh) 9 0  BAN Bashundhara Kings
22 2HM Isa Faysal 20-avgust 1999-yil (1999-08-20) (25 yosh) 0 0  BAN Bangladesh Police FC
6 3YH Jamal Bhuyan (Captain) 10-aprel 1990-yil (1990-04-10) (34 yosh) 66 1  BAN Saif Sporting Club
8 3YH Biplu Ahmed 5-may 1999-yil (1999-05-05) (25 yosh) 34 3  BAN Bashundhara Kings
13 3YH Atiqur Rahman Fahad 15-sentyabr 1995-yil (1995-09-15) (29 yosh) 15 0  BAN Bashundhara Kings
16 3YH Papon Singh 31-dekabr 1999-yil (1999-12-31) (24 yosh) 2 0  BAN Uttar Baridhara Club
17 3YH Sohel Rana 27-mart 1995-yil (1995-03-27) (29 yosh) 52 0  BAN Bashundhara Kings
20 3YH Maraz Hossain Opi 10-mart 2001-yil (2001-03-10) (23 yosh) 3 0  BAN Saif Sporting Club
7 4HJ Foysal Ahmed Fahim 24-fevral 2002-yil (2002-02-24) (22 yosh) 5 0  BAN Saif Sporting Club
9 4HJ Sazzad Hossain 18-yanvar 1995-yil (1995-01-18) (29 yosh) 4 0  BAN Saif Sporting Club
10 4HJ Mahbubur Rahman Sufil 10-sentyabr 1999-yil (1999-09-10) (25 yosh) 31 5  BAN Bashundhara Kings
11 4HJ Rakib Hossain 20-noyabr 1998-yil (1998-11-20) (26 yosh) 22 0  BAN Dhaka Abahani
15 4HJ Jafar Iqbal 27-sentyabr 1999-yil (1999-09-27) (25 yosh) 9 1  BAN Mohammedan SC
19 4HJ Mohammad Ibrahim 7-avgust 1997-yil (1997-08-07) (27 yosh) 33 4  BAN Bashundhara Kings

Eng koʻp oʻyin oʻtkazgan futbolchilar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Jamal Bhuyan Bangladesh terma jamoasida 65 ta o‘yinda maydonga tushgan eng ko‘p o‘yin o‘tkazgan futbolchi hisoblanadi.
Daraja Futbolchi Ishtirok Gollar Karyera
1 Jamal Bhuyan 66 1 2013-hozir
2 Rajani Kanta Barman 65 0 1997-2009
Mamunul Islam 65 3 2008-2020
4 Sheikh Mohammad Aslam 64 13 1979-1991
Zahid Hasan Ameli 64 15 2005-2016
6 Alfaz Ahmed 62 11 1995-2008
7 Mohd Aminul Haque 58 0 1999-2010
8 Hassan Al-Mamun 56 0 1995-2008
9 Kaiser Hamid 55 5 1985-1993
10 Sohel Rana 52 0 2013-hozir

Top goalscorers

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ashraf Uddin Ahmed Chunnu 17 gol bilan Bangladeshning eng yaxshi toʻpurari hisoblanadi.
Daraja Futbolchi Gollar Ishtirok Nisbat Karyera
1 Ashraf Uddin Ahmed Chunnu 17 50 0.34 1975-1985
2 Zahid Hasan Ameli 15 64 0.23 2005-2016
3 Sheikh Mohammad Aslam 13 64 0.2 1979-1991
4 Alfaz Ahmed 11 62 0.18 1995-2008
5 Kazi Salahuddin 8 29 0.28 1973-1983
6 Shakhawat Hossain Rony 8 20 0.4 2011-2018
7 Imtiaz Ahmed Nakib 7 28 0.25 1990-1999
Enamul Haque 7 16 0.44 2009-2016
9 Rizvi Karim Rumi 6 25 0.24 1988-1994
Rokonuzzaman Kanchan 6 29 0.21 2000-2006
Mamun Joarder 6 36 0.17 1990-1997
Topu Barman 6 45 0.13 2014-hozir
  1. „'Improvement only in money, not quality'“. The Daily Star (2020-yil 4-sentyabr).
  2. Desk, Offside „বাংলার ফুটবলের সূচনা এবং ডিএসএ“ (2020-yil 6-iyul).
  3. „Shadhin Bangla Football Team: The underappreciated heroes“. The Business Standard (2020-yil 16-dekabr).
  4. „BFF info“. bangladeshdir.com. 2018-yil 17-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 1-yanvar.
  5. „Bangladesh“. FIFA.com. 2007-yil 16-iyunda asl nusxadan arxivlangan.
  6. „I am luckier than Pele: Zakaria Pintoo“. New Age | The Most Popular Outspoken English Daily in Bangladesh.
  7. „১৯৭৩ সালে যাদের হাত ধরে বাংলাদেশ জাতীয় ফুটবল দলের পথ চলা শুরু হয়েছিলো“ (bn). Kiran Sports Desk. Qaraldi: 2022-yil 16-avgust.
  8. world, Curious 24 „বাংলাদেশের ফুটবলে প্রথম আন্তর্যাতিক গোল - Curious24World“ (2020-yil 29-mart).
  9. „কাজী সালাউদ্দিন: বাংলাদেশের প্রথম সুপারস্টার“. উৎপল শুভ্র :: Utp al Shuvro.
  10. ইকবাল, নাইর „যে ম্যাচগুলো 'আফসোস' বাংলাদেশের ফুটবলে“. Prothomalo.
  11. Blitz, Desk „SAFF Games gold medal, an illusion for the Bangladesh team“ (2021-yil 2-may).
  12. Rahman, Anisur „Bangladesh football: then and now“. The Daily Star (2018-yil 6-iyul).
  13. „Bangladesh in the SAFF Championship final“. bdnews24.com.
  14. „SAFF Gold Cup 2005“. South Asian Football Federation. 2021-yil 18-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 26-dekabr.
  15. „Asian Nations Cup 2007“. www.rsssf.com.
  16. „Renamed League kicks off Sunday“ (en). The Daily Star (2009-yil 22-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 24-may.
  17. „Archived copy“. www.maldivesoccer.net. 2012-yil 13-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 11-yanvar.
  18. Reporter, Sports „Manik's dream come true“. The Daily Star (2008-yil 6-avgust).