Foydalanuvchi:Oblakulova/Uqba ibn Nafiy

Uqba ibn Nafiy; عقبة بن نافع
	; Uqba ibn Nafiyning Jazoirdagi haykali
	Mansab davri; 681 – 683
Hukmdor	Muoviya I
Oʻtmishdoshi	Muoviya ibn Hudayj
Vorisi	Abu al-Muhojir Dinor
	Mansab davri; 681 – 683
Hukmdor	Yazid I
Oʻtmishdoshi	Abu al-Muhojir Dinor
Vorisi	Zuhayr ibn Qays
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi	622
Vafoti	683 ; Tabuda (hozirgi Jazoirning Sidi Okba vohasi yaqinida)
Munosabatlari	Banu al-Horis ibn Fihr (urugʻ); Habib ibn Abu Ubayda al-Fihriy (nevarasi); Abdurahmon ibn Habib al-Fihriy (evara);
Bolalari	Abu Ubayda ibn Uqba
Ota-onasi	Nafiy ibn Abdulqays; Salma binti Harmala
Faoliyati	Roshidun xalifaligi; Umaviylar xalifaligi
Dafn etilgan joyi	Sidi Okba masjidi, Jazoir
Qoʻshin turi	Roshidun armiyasi
Xizmat yillari	635–683
Unvoni	general
Janglari	Arablarning Misrga istilosi; Dongola jangi (642); ; ; Musulmonlarning Magʻribga istilosi; Subaytila jangi; ; Biskra jangi † (682 or 683); ;

Uqba ibn Nafiy ibn Abdulqays al-Fihriy al-Qurashiy (arabcha: عقبة بن نافع بن عبد القيس الفهري القرشي), Uqba ibn Nafi nomi bilan tanilgan, Amr ibn al-Osning jiyani. Xalifa Umar davridan beri Roshidun xalifaligiga xizmat qilgan arab generali. Keyinchalik Umaviylar xalifaligi davrida Muoviya I va Yazid I hukmronligida musulmonlarning Magʻribga istilosi, shu jumladan, Liviya, Tunis, Jazoir va Marokashni zabt etishga qaratilgan yurishlarda va Nubiyani egallashga qaratilgan muvaffaqiyatsiz urinishlarda ishtirok etgan. Shimoliy Afrikada Umaviylar hukmronligini oʻrnatish yoʻlidagi harakatlari bilan tanilgan. Kelib-chiqishi Qurayshga aloqador Banu Fihr qabilasidan boʻlganligi bois koʻpincha al-Fihriy nomini olgan. Avlodlari Uqbiylar yoki Fihriylar nomi bilan tanilgan.

Hayoti

Uqba ibn Nafiy 622-yilda tugʻilgan^[2]. Roshidun xalifaligining generali sifatida Amr ibn al-Osga Shimoliy Afrikadagi shaharlarni zabt etishda ishtirok etgan, dastlab Barqa shahrini, soʻngra 644-yilda Tripolitaniyani egallagan. 642 yoki 643-yillarda Kirenaikani zabt etgandan soʻng, Amr ibn al-Os Berber qabilalaridan olinadigan jizya soligʻini 13 000 dinor qilib belgilagan^[3]. Birinchi fitnadan keyin 661-yilda Muoviya I tomonidan Umaviylar xalifaligi tashkil qilingach, Magʻribga tomon ikkinchi bosqinchilik yurishlari boshlangan. 10 000 musulmon va boshqa minglab qoʻshin Uqba ibn Nafiy boshqaruvida Damashqdan chiqib, Vizantiya Afrikasi tomon yurish qilgan va u yerni zabt etgan^[4].

670-yilda amir yoki qoʻmondon sifatida Uqba arab qoʻshinini Shimoliy Afrikaga olib borgan, Misr choʻllarini kesib oʻtgan va yoʻl boʻylab muntazam ravishda harbiy postlar oʻrnatgan. Hozirgi Tunisning janubiy qismida joylashgan hududida Qayravon (fors tilida qarorgoh yoki karvonsaroy degan maʼnoni anglatadi) nomli shaharchani barpo etgan. Bu shahar hozirgi Tunisdan 99 milya janubda joylashgan. Ushbu hududdan keyingi harbiy operatsiyalar uchun baza sifatida foydalangan. Qayravon keyinchalik diniy ziyoratgoh va Shimoliy Afrikadagi eng muhim shahar boʻlib qolgan. Shuningdek, Umaviylarning yangi viloyati Ifriqiyaning poytaxti sifatida tanlangan. Uqba, shningdek, ilk masjid qurilishi uchun joy tanlagan va shu yilning oʻzida Qayravon Katta masjidi (Uqba masjidi) qurilgan. Ushbu masjid keyinchalik Magʻribdagi barcha masjidlar uchun namuna boʻlib xizmat qilgan va islom meʼmorchiligining durdonalaridan biri hisoblanadi.

Oʻlimi

683-yilda Uqba Berberlarning nasroniy qiroli Kusayla va uning Vizantiya ittifoqchilari tomonidan Biskra jangida pistirmaga tushgan. Uqba oʻzining eng ashaddiy raqibi Abu al-Muhojir Dinor bilan birga oʻldirilgan. Uning qoʻshinlari Qayravonni tark etib, Barcaga chekingan. Biroq keyinchalik 688-yilda Qayravon qayta zabt etilgan^[5].

Uqbaning vafotidan soʻng, 686-yilda uning xotirasiga bagʻishlab Sidi Okba masjidi maqbara sifatida qurilgan. Bino dastlab sodda tarzda qurilgan boʻlib, qimmatbaho materiallardan foydalanilmagan. Ushbu meʼmoriy uslub eng qadimgi islom meʼmorchiligi, shuningdek, paygʻambar Muhammad tomonidan qurdirilgan masjidlarga oʻxshar edi. Bundan tashqari Liviyadagi Al-Vatiya havo bazasi ham uning nomi bilan Okba ibn Nafa havo bazasi deb ataladi.

Manbalar

↑ „Discover Islamic Art - monument_isl_dz_mon01_15_en“. Virtual Museum.
↑ Adamec, Ludwig W.. Historical Dictionary of Islam (en). Scarecrow Press, 2009-05-11 — 318-bet. ISBN 978-0-8108-6303-3.
↑ Abun-Nasr, Jamil M.. A History of the Maghrib in the Islamic Period (en). Cambridge University Press, 1987-08-20 — 34-bet. ISBN 978-1-316-58334-0.
↑ African whispers: labels the world leaders (en). Neili Belhassen, 2014-11-23 — 16-bet.
↑ Conant, Jonathan. Staying Roman : conquest and identity in Africa and the Mediterranean, 439–700. Cambridge New York: Cambridge University Press, 2012 — 280–281-bet. ISBN 978-0521196970.

Havolalar

Edvard Gibbon, Rim imperiyasining tanazzul va qulashi tarixi 51-bob

Adabiyotlar

Christides, Vassilios (2000). "ʿUkba b. Nāfiʿ". in Bearman, P. J.. Encyclopaedia of Islam. Volume X: T–U (2nd nashri). Leiden: E. J. Brill. ISBN 978-90-04-11211-7. https://referenceworks.brillonline.com/search?s.q=%CA%BFUkba+b.+N%C4%81fi%CA%BF&s.f.s2_parent=s.f.book.encyclopaedia-of-islam-2&search-go=Search.

[1] „Discover Islamic Art - monument_isl_dz_mon01_15_en“. Virtual Museum.

[2] Adamec, Ludwig W.. Historical Dictionary of Islam (en). Scarecrow Press, 2009-05-11 — 318-bet. ISBN 978-0-8108-6303-3.

[:12-3] Abun-Nasr, Jamil M.. A History of the Maghrib in the Islamic Period (en). Cambridge University Press, 1987-08-20 — 34-bet. ISBN 978-1-316-58334-0.

[4] African whispers: labels the world leaders (en). Neili Belhassen, 2014-11-23 — 16-bet.

[Conant-5] Conant, Jonathan. Staying Roman : conquest and identity in Africa and the Mediterranean, 439–700. Cambridge New York: Cambridge University Press, 2012 — 280–281-bet. ISBN 978-0521196970.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]