Chelik Harbiy (Fabergé tuxumi)
| Chelik Harbiy Fabergé tuxumi | |
|---|---|
| Yetkazib berilgan yil | 1916 |
| Mijoz | Nikolay II |
| Qabul qiluvchi | Alexandra Feodorovna |
| Amaldagi egasi | |
| Individual yoki muassasa | Kreml qurol-yarog' ombori |
| Sotib olish yili | - |
| Dizayn va materiallari | |
| Ish ustasi | Henrik Wigström[1] |
| Foydalanilgan materiallar | Oltin, jade, baxmal, po'lat, ipak |
| Boʻyi | 101 mm |
| Eni | - |
| Oʻziga xos xususiyati | Fil suyagida ishlangan akvarel rasmini ushlab turgan molbert |
Chelik Harbiy tuxumi rus zargari Peter Carl Fabergé nazorati ostida yaratilgan taxminan 52 ta rus zargarlik Pasxa tuxumlari seriyasidan biridir. Chelik Harbiy tuxumi 1916-yil Pasxa arafasida Rossiyaning soʻnggi podshosi Nikolay II nomidan Fabergéning oʻgʻli Eugène tomonidan rus podshosi Alexandra Feodorovnaga topshirilgan. Bu vaqtda Nikolay II Birinchi jahon urushi Rossiya frontida boʻlgan. Carl Fabergéning oʻziga esa 1916-yil uchun boshqa Pasxa tuxumini , Avliyo Jorj ordeni tuxumini Nikolay II ning onasi Mariaga etkazib berish vazifasi yuklangandi. Chelik Harbiy tuxumi rus inqilobidan soʻng sotilmagan Imperial Fabergé tuxumlaridan biri boʻlib, hozirda Kreml qurol-yarogʻi kolleksiyasida saqlanadi.
Hunarmandchilik
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tuxumning tashqi koʻrinishi oltin va poʻlatdan yasalgan — oldingi koʻplab tuxumlardan farqli oʻlaroq, tashqi koʻrinishida qimmatbaho toshlar yoʻq edi. Yuzasi bir vaqtlar shishasimon emal bilan qoplangan. Chelik Harbiy tuxumining ichki qismi esa ipak va baxmaldan qilingan. Chelik Harbiy tuxumining ichidagi „sovgʻa“ oltin va poʻlatdan yasalgan dastgohda Vassilii Zuievning miniatyura surati bilan bezatilgan. Dastgoh shishasimon emal bilan qoplangan va rasmning ramkasi olmos bilan qoplangan. Rasmda podshoh va uning oʻsmir oʻgʻli Tsarevich Alexei ogʻir rus paltolarida, Ulugʻ urush oldidagi daraxt yonida sakkiz nafar katta rus zobiti va bir juft ot bilan xaritalar ustida o'ylangan holda oʻtirgani tasvirlangan.
Dastlab Chelik Harbiy tuxumining yuzasidagi poʻlat qorayib ketgan. Yetkazib berilgandan koʻp oʻtmay, u zanglay boshladi va qora qatlam yomonlashdi. Natijada, bu jarayonni toʻxtatish uchun poʻlat sayqallangan va endi u oyna-kumush rangga ega. Chelik Harbiy tuxumi Carl Fabergéning qarindoshlaridan biri Gustav Shkilter tomonidan ishlab chiqilgan va asosan oʻzining poʻlat sifati bilan mashhur boʻlgan Putilovskiy poʻlat zavodida ishlab chiqarilgan[2].
Podsho va qirolicha oʻrtasidagi Pasxa sovgʻalari sifatida, poʻlatdan yasalgan Chelik Harbiy tuxumining qoraygan sirti xromga oʻxshab sayqallangandan keyin rangsiz koʻrinishga ega bo'lgan. Bularning aksariyati Fabergéning badiiy uslubi yoki niyatidagi oʻzgarish emas, balki Fabergé tuxumni yaratish uchun hali ham ixtiyorida boʻlgan kamayib borayotgan resurslar va ishchilarning aksidir — bu uning ustaxonasi muvaffaqiyatli yaratilib, Tsarinaga topshirilgan oxirgi ustaxona edi (podshoh taxtdan agʻdarilishidan oldin, rus hukumati quladi va xalq moliyaviy qashshoqlikka kirdi). Fabergé 1917-yil uchun yana ikkita tuxum ishlab chiqarishni davom ettirsa-da, ular oʻz xaridorlariga muvaffaqiyatli yetkazib berilmadi va Fabergé 1918-yilda Rossiyadan Germaniyaga joʻnab ketdi. Fabergé tayyorlagan tuxumlariga pul toʻlanmaganidan va uning ustaxonasi bolsheviklar tomonidan toʻliq milliylashtirilganidan xafa boʻldi.
Badiiy adabiyotda
[tahrir | manbasini tahrirlash]Chelik harbiy tuxumi David Bishopning „Nikolai Dante“ romani "The Strangelove Gambit" ("Gʻaroyib sevgi Gambiti") bo'limida paydo boʻladi.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Lowes, Will; McCanless, Christel Ludewig. Fabergé Eggs: A Retrospective Encyclopedia. Scarecrow Press, 2001 — 142-bet. ISBN 978-0-8108-3946-5.
- ↑ Faberzhe, Tatiana F.. The Fabergé imperial Easter eggs. Christie's, 1997. ISBN 978-0-903432-48-1.
