Polsha Milliy banki
_v2.svg){kind=logo} Rasmiy logotipi | |
| Bosh qarorgohi | Varshava, Polsha |
|---|---|
| Tashkil etilgan yili | 1945 |
| Mulkchilik shakli | 100% Davlat mulki[1] |
| Prezident | Adam Glapiński |
| Markaziy banki | Polsha |
| Valyutasi |
Zlotiy (zł) Andoza:ISO 4217/code (ISO 4217) |
| Oltin-valyuta zaxiralari | $162.7 mlrd (2021-yil may)[2] |
| Veb sayti | [P856 P856] (polyakcha and English) |
Polsha Milliy banki (polyakcha: Narodowy Bank Polski, pronounced [narɔdɔvɨ bank pɔlski]), koʻpincha NBP deb qisqartiriladi, Polshaning markaziy banki boʻlib, 1945-yilda tashkil etilgan. U Polsha valyutasi, zlotiyning emissiyasini nazorat qiladi. Bank bosh ofisi Varshavada joylashgan va Polshaning 16 yirik shaharlarida filiallariga ega. NBP Polshani Yevropa Ittifoqi tashkilotini boʻlmish Yevropa Markaziy banklari tizimida tamsil etadi.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Garchi bank 1945-yildan beri hozirgi nomi bilan faoliyat yuritsa-da[3], bundan avval Polsha Banki (Bank Polski) deb nomlangan ikkita markaziy bankning davomi hisoblanadi. Birinchisiga 1828-yilda Varshavada shahzoda Frantsishek Ksaveri Drutskiy-Lubetsiy (Franciszek Ksavery Drucki-Lubecki) tomonidan asos solingan. Bank Polsha Qirolligi hukumatining muassasasi boʻlib, u polyak valyutasini chiqarish va kredit stavkalarini nazorat qilish huquqiga ega edi. Shuningdek, u chet el valyutalari bilan ishlash va xorijiy kompaniyalar va banklar tomonidan berilgan kreditlarni sotib olish huquqiga ega edi.
Ikkinchi jahon urushi davrida Polshaning oltin zaxiralari Ruminiya, Buyuk Britaniya va Kanadaga koʻchirildi. 1946-yil noyabrda, Polshaning urush davridagi qarzi bekor qilingandan soʻng, urushdan oldingi oltin zaxiralarining katta qismi yangi kommunistik hokimiyatga qaytarildi. 1939-yilda Ruminiyaga oʻtkazilgan oltin 1947-yilda Polshaga qaytarildi, sobiq Polsha banki yopildi va nihoyat oltinlar 1952-yilda yangi tashkil etilgan Narodowy Bank Polski tomonidan oʻzlashtirildi.
Ikkinchi bank Polshaning urushdan keyingi rejali iqtisodiyotida ishlashga ruxsat berilgan ikki bankdan biri edi. U valyuta, kreditlar va jamgʻarmalarni toʻplashda monopol huquqqa ega edi. Boshqa bank, PKO Bank Polski, shaxsiy hisoblar uchun javobgar edi. 1989-yilda kommunistik tizim qulagandan soʻng, bozor iqtisodiyoti qayta tiklandi va NBP oʻz funksiyalarini valyuta nazorati va boshqa xususiy nazorat ostidagi banklarni nazorat qilish bilan cheklab qoʻydi.
Tuzilmasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Polsha Milliy bankining tuzilmasi va faoliyati 1997-yildagi Polsha Konstitutsiyasining 227-moddasi[4] va oʻsha yili qabul qilingan Milliy bank toʻgʻrisidagi qonun[5] bilan tartibga solinadi.[6] NBP prezidenti Polsha Respublikasi Prezidentining tavsiyasiga binoan mamlakat parlamenti (Seym) tomonidan olti yil muddatga tayinlanadi. NBP prezidenti Markaziy bankning tashkil etilishi va faoliyati uchun javobgardir. Ayni bir shaxs NBP prezidenti lavozimini ikki muddatdan ortiq bajara olmaydi. U NBP xodimlarining boshligʻi sifatidagi funksiyasidan tashqari, pul-kredit siyosati kengashi, NBP Boshqaruvi va Bank nazorati komissiyasining raisi hisoblanadi. Shuningdek, u Polshani xalqaro bank va moliya institutlaridagi vakilligi uchun javobgardir.
2019-yilda Polsha Milliy bankida toʻliq stavkada oʻrtacha 3312 kishi ishlayotgan edi.[7]
NBP prezidentlari roʻyxati
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Edvard Droznyak (1945—1949)
- Vitold Trąmpczyński (1950—1956)
- Edvard Droznyak (1956—1961)
- Adam Zebrovski (1961—1965)
- Stanislaw Majewski (1965—1968)
- Leonard Siemiątkowski (1968—1972)
- Vitold Bien (1973—1980)
- Stanislaw Majewski (1981—1985)
- Zdzislav Pakula (vazifasini bajaruvchi) (1985)
- Vladislav Baka (1985—1988)
- Zdzislav Pakula (1988—1989)
- Vladislav Baka (1989—1991)
- Grzegorz Voytovich (1991)
- Anjey Topinski (vazifasini bajaruvchi) (1991—1992)
- Xanna Gronkevich-Valts (1992—2001)
- Leshek Balcerowicz (2001—2007)
- Slavomir Skrzypek (2007—2010)
- Piotr Wiesiołek (vazifasini bajaruvchi) (2010)
- Marek Belka (2010—2016)
- Adam Glapinski (2016-yildan beri)
Mukofotlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- 2011-yil - Berlindagi "Butunjahon pul yarmarkasi" numizmatika yarmarkasi davomida Polsha maxfiy davlatiga bagʻishlangan 10 zlotiy nominalidagi kumush tanga uchun berilgan mukofot[8].
- 2012-yil – Xalqaro yil tangasi (Coty) tanlovida 1-oʻrin va NBP tangalari uchun “Toʻsiqsiz Yevropa” tanlovida 2011-yilning eng qiziqarli tangasi deb topildi[9].
- 2016-yil – Yan Karskiy tavalludining 100 yilligi munosabati bilan Milliy bank tomonidan chiqarilgan tangalar uchun “Yil tangasi 2016” numizmatik tanlovida yilning eng qiziqarli tangasi unvoni[10].
- 2017-yil - NBP tomonidan chiqarilgan "Polsha xristianlashtirilganining 1050 yilligi" esdalik banknoti uchun Valyuta konferensiyasida mukofot[11].
- 2020-yil - Dziennik Gazeta Prawna gazetasi tomonidan pandemiya davrida tadbirkorlarni qoʻllab-quvvatlaganlik uchun asosiy mukofot.[12]
Binolari
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Polsha iqtisodiyoti
- Pul-kredit siyosati kengashi
- Polsha zlotiysi
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Weidner, Jan „The Organisation and Structure of Central Banks“. Katalog der Deutschen Nationalbibliothek (2017).
- ↑ „Narodowy Bank Polski – Internetowy Serwis Informacyjny“. nbp.pl. Qaraldi: 4-noyabr 2021-yil.
- ↑ „The history of central banking in Poland“. Narodowy Bank Polski (22-sentabr 2014-yil). Qaraldi: 11-aprel 2016-yil.
- ↑ Art. 227 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
- ↑ Piotr Stanisławiszyn (31-dekabr 2011-yil). „POWOŁANIE I ODWOŁANIE PREZESA NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO W KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ I USTAWIE O NARODOWYM BANKU POLSKIM“. Ekonomia I Prawo. 7-jild. doi:10.12775/eip.2011.009. ISSN 1898-2255.
{{cite magazine}}: CS1 maint: date format () - ↑ „Organizacja NBP“ (polyakcha). Ustawa o Narodowym Banku Polskim. Narodowy Bank Polski (29-avgust 1997-yil). Qaraldi: 18-aprel 2013-yil.
- ↑ „Sprawozdanie z działalności Narodowego Banku Polskiego w 2019 roku. Druk nr 394“ 10 (2020-yil 28-may). Qaraldi: 30-avgust 2020-yil.
- ↑ „Najbardziej inspirująca moneta na świecie“ (2011-yil 8-fevral). Qaraldi: 13-oktabr 2020-yil.
- ↑ „Polska moneta wygrała prestiżowy konkurs“ (2012-yil 7-dekabr). 2015-yil 4-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-oktabr 2020-yil.
- ↑ „Polska moneta zachwyciła świat. Co upamiętnia?“ (12-noyabr 2015-yil). Qaraldi: 13-oktabr 2020-yil.
- ↑ „Sukces NBP i PWPW. Polski banknot z prestiżową nagrodą“ (2017-yil 16-may). Qaraldi: 13-oktabr 2020-yil.
- ↑ „NBP nagrodzony za wspieranie przedsiębiorców“. Qaraldi: 13-oktabr 2020-yil.
