Virtual xalqaro hokimyat hujjatlar arxivi kutubxonasi
Skrinshot 2012
| |
| Qisqartma | VIAF |
|---|---|
| Tashkilot | OCLC |
| Tanishtirdi | 6 avgust 2003-yil |
| Misol | 106965171 |
| Veb-sayt | viaf.org</img> |
Virtual xalqaro hokimiyat hujjatlar arxivi kutubxonasi (VIAF) xalqaro vakolat faylidir. Bu bir qancha milliy kutubxonalarning qoʻshma loyihasi boʻlib, Onlayn kompyuter kutubxonasi markazi (OCLC) tomonidan boshqariladi.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Umumiy xalqaro hokimiyatga ega boʻlish toʻgʻrisidagi munozaralar 1990-yillarning oxirida boshlangan. Noyob umumiy vakolatlar faylini yaratish boʻyicha bir qator muvaffaqiyatsiz urinishlardan soʻng, yangi gʻoya paydo boʻldi bu — milliy hokimiyat organlarini bogʻlash edi. Bu jarayonga katta vaqt va xarajatlarni talab qilmasdan umumiy faylning barcha afzalliklarini taqdim etadi.[1]
VIAF kontseptsiyasi Xalqaro kutubxonalar assotsiatsiyalari federatsiyasi tomonidan 2003-yilda oʻtkazilgan Butunjahon kutubxona va axborot kongressida taqdim etilgan.[2] Loyiha AQSh Kongress kutubxonasi (LC), Germaniya Milliy kutubxonasi (DNB) va OCLC tomonidan 2003-yil 6-avgustda boshlangan.[3][4]Bibliothèque Nationale de France (BnF) loyihaga 2007-yil 5-oktabrda qoʻshildi.
Loyiha 2012-yil 4-aprelda OCLC xizmatiga oʻtdi.[5]
Maqsad milliy hokimiyat fayllarini (masalan, Germaniya nomi maʼmuriyati fayli) yagona virtual vakolat fayliga ulashdir. Ushbu faylda turli xil maʼlumotlar toʻplamidagi bir xil yozuvlar bir-biriga bogʻlangan. VIAF yozuvi standart maʼlumotlar raqamini oladi, asl yozuvlardagi asosiy „koʻrish“ va „shuningdek qarang“ yozuvlarini oʻz ichiga oladi va asl vakolatli yozuvlarga ishora qiladi. Maʼlumotlar onlayn tarzda taqdim etiladi va tadqiqot, maʼlumotlar almashinuvi va almashish uchun mavjud. Oʻzaro yangilash metamaʼlumotlarni yigʻish uchun Open Archives Initiative Protocol (OAI-PMH) protokolidan foydalanadi.
Fayl raqamlari, shuningdek, Vikipediyaning biografik maqolalariga qoʻshilmoqda va Vikidataga kiritilgan.[6][7]
Kristin L. Borgman VIAFni xalqaro standart nom identifikatori va ORCID tizimlari bilan birlashtirib, uchalasini ham „nom shakllarini standartlashtirish boʻyicha erkin muvofiqlashtirilgan harakatlar“ deb taʼriflaydi.[8]Borgman barcha uchta tizimni muallif nomini aniqlash muammosini hal qilishga urinish sifatida tavsiflaydi, bu esa maʼlumotlar miqdori koʻpaygan sari oʻsdi.[8]Uning taʼkidlashicha, VIAF, boshqa ikkita tizimdan farqli oʻlaroq, alohida mualliflar yoki ijodkorlardan farqli oʻlaroq, kutubxonalar tomonidan boshqariladi.[8]
VIAF klasterlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]VIAF ning klasterlash algoritmi har oy ishga tushiriladi. Ishtirokchi kutubxonalardan ko'proq ma'lumotlar qo'shilganligi sababli, vakolatli yozuvlar klasterlari birlashishi yoki bo'linishi mumkin, bu ma'lum vakolatli yozuvlarning VIAF identifikatorida ba'zi nosozliklarga olib keladi.[9]
| Wikipediaga kiritilgan kutubxonalar ro'yxati | Identifikatori | Ona-tili | Manzil | Mamlakat |
|---|---|---|---|---|
| Alexandrina kutubxonasi | EGAXA | arabcha: مكتبة الإسكندرية | Alexandria | Egypt |
| Nacional de Chile kutubxonasi | BNCHL | ispancha: Biblioteca Nacional de Chile | Santiago | Chile |
| Nacional de España kutubxonasi | BNE | ispancha: Biblioteca Nacional de España | Madrid | Spain |
| Nacional de Portugal kutubxonasi | PTBNP | portugalcha: Biblioteca Nacional de Portugal | Lisbon | Portugal |
| Et Archives nationales du Québec kutubxonasi | B2Q | fransuzcha: Bibliothèque et Archives nationales du Québec | Quebec | Canada |
| Nationale de France kutubxonasi | BnF | fransuzcha: Bibliothèque nationale de France | Paris | France |
| National Library of Greece kutubxonasi | ΕΒΕ | grekcha: Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος | Athens | Greece |
| Bibliothèque Nationale du Royaume du Maroc (BNRM) kutubxonasi | MRBNR | arabcha: المكتبة الوطنية للمملكة المغربية fransuzcha: Bibliothèque nationale du Royaume du Maroc |
Rabat | Morocco |
| Biografisch Portaal kutubxonasi | BPN | niderlandcha: Biografisch Portaal | The Hague | Netherlands |
| British Library kutubxonasi | – | London | England | |
| Danish Agency for Culture and Palaces kutubxonasi | dancha: Kulturstyrelsen | Copenhagen | Denmark | |
| Danish Bibliographic Centre kutubxonasi | DBC | dancha: Dansk BiblioteksCenter | Ballerup | Denmark |
| German National Library (DNB) kutubxonasi | GND | nemischa: Deutsche Nationalbibliothek | Frankfurt | Germany |
| International Standard Name Identifier kutubxonasi | ISNI | – | London | United Kingdom |
| Israel Museum kutubxonasi | ivritcha: מוזיאון ישראל | Jerusalem | Israel | |
| Istituto Centrale per il Catalogo Unico kutubxonasi | ICCU SBN |
italyancha: Istituto Centrale per il Catalogo Unico | Rome | Italy |
| Lebanese National Library kutubxonasi | LNL | arabcha: المكتبة الوطنية | Beirut | Lebanon |
| Library and Archives Canada kutubxonasi | LAC | fransuzcha: Bibliothèque et Archives Canada | Ottawa, Ontario | Canada |
| Library of Congress kutubxonasi NACO consortium (Name Authority Cooperative Program) kutubxonasi |
LCCN | – | Washington, D.C. | United States |
| National and University Library in Zagreb kutubxonasi | NSK | xorvatcha: Nacionalna i sveučilišna knjižnica u Zagrebu | Zagreb | Croatia |
| National and University Library of Slovenia kutubxonasi | slovencha: Narodna in univerzitetna knjižnica | Ljubljana | Slovenia | |
| National Central Library kutubxonasi | NCL CYT |
xitoycha: 國家圖書館 | Taipei | Taiwan |
| National Diet Library kutubxonasi | NDL | yaponcha: 国立国会図書館 | Tokyo Kyoto |
Japan |
| National Institute of Informatics kutubxonasi | NII CiNii |
yaponcha: 国立情報学研究所 | Tokyo | Japan |
| National Library Board kutubxonasi | NLB | – | – | Singapore |
| National Library of Australia kutubxonasi | NLA | – | Canberra | Australia |
| National Library of Brazil kutubxonasi | BLBNB | portugalcha: Biblioteca Nacional do Brasil | Rio de Janeiro | Brazil |
| National Library of Catalonia kutubxonasi | BNC | kat. Biblioteca de Catalunya | Barcelona | Spain |
| National Library of Estonia kutubxonasi | ERRR | estoncha: Eesti Rahvusraamatukogu | Tallinn | Estonia |
| National and University Library of Iceland (NULI) kutubxonasi | UIY | isl. Háskólabókasafn | Reykjavík | Iceland |
| National Library of Ireland kutubxonasi | N6I | irl.: Leabharlann Náisiúnta na hÉireann | Dublin | Ireland |
| National Library of Israel kutubxonasi | NLI | ivritcha: הספרייה הלאומית | Jerusalem | Israel |
| National Library of Korea kutubxonasi | KRNLK | koreyscha: 국립중앙도서관 | Seoul | Korea |
| National Library of Latvia kutubxonasi | LNB | latishcha: Latvijas Nacionālā bibliotēka | Riga | Latvia |
| National Library of Luxembourg kutubxonasi | BNL | lyuk. Nationalbibliothéik Lëtzebuerg fransuzcha: Bibliothèque nationale de Luxembourg |
Luxembourg City | Luxembourg |
| National Library of Mexico kutubxonasi | BNM | ispancha: Biblioteca Nacional de México | Mexico City | Mexico |
| National Library of the Netherlands kutubxonasi | NTA | niderlandcha: Koninklijke Bibliotheek | The Hague | Netherlands |
| National Library of New Zealand kutubxonasi | – | Wellington | New Zealand | |
| National Library of Norway kutubxonasi | BIBSYS W2Z |
norvegcha: Nasjonalbiblioteket | Trondheim | Norway |
| National Library of Poland kutubxonasi | NLP | polyakcha: Biblioteka Narodowa | Warsaw | Poland |
| National Library of kutubxonasi | NLR | ruscha: Российская национальная библиотека | Saint Petersburg | Russia |
| National Library of Scotland kutubxonasi | Gelcha: Leabharlann Nàiseanta na h-Alba shot. Naitional Leebrar o Scotland |
Edinburgh | Scotland | |
| National Library of South Africa kutubxonasi | afr.: Staats-Bibliotheek der Zuid-Afrikaansche Republiek | Cape Town Pretoria |
South Africa | |
| National Library of Sweden kutubxonasi | SELIBR | shvedcha: Kungliga biblioteket - Sveriges nationalbibliotek | Stockholm | Sweden |
| National Library of Wales kutubxonasi | valliycha: Llyfrgell Genedlaethol Cymru | Aberystwyth | Wales | |
| National Library of the Czech Republic kutubxonasi | NKC | chex. Národní knihovna České republiky | Prague | Czech Republic |
| National Széchényi Library kutubxonasi | NSZL | veng.: Országos Széchényi Könyvtár | Budapest | Hungary |
| Perseus Project kutubxonasi | PERSEUS | – | Medford, Massachusetts | United States |
| RERO (Library Network of Western Switzerland) kutubxonasi | RERO | nemischa: Westschweizer Bibliothekverbund fransuzcha: Réseau des bibliothèques de Suisse occidentale italyancha: Rete delle bibliotheche della Svizzera occidentale |
Martigny | Switzerland |
| Répertoire International des Sources Musicales kutubxonasi | RISM | – | Frankfurt | Germany |
| Système universitaire de documentation kutubxonasi | SUDOC | fransuzcha: Système universitaire de documentation | – | France |
| Syriac Reference Portal kutubxonasi | SRP | – | Nashville, Tennessee | United States |
| Swiss National Library kutubxonasi | SWNL | nemischa: Schweizerische Nationalbibliothek fransuzcha: Bibliothèque nationale suisse italyancha: Biblioteca nazionale svizzera romanshcha: Biblioteca naziunala svizra |
Bern | Switzerland |
| Narodowy Uniwersalny Katalog Centralny, NUKAT kutubxonasi | NUKAT | polyakcha: Narodowy Uniwersalny Katalog Centralny | – | Poland |
| Union List of Artist Names – Getty Research Institute kutubxonasi | ULAN JPG |
– | Los Angeles, California | United States |
| United States National Agricultural Library kutubxonasi | NALT | – | Beltsville, Maryland | United States |
| United States National Library of Medicine kutubxonasi | – | Bethesda, Maryland | United States | |
| Vatican Library kutubxonasi | BAV | lotincha: Bibliotheca Apostolica Vaticana | – | Vatican City |
| Cultuurconnect (Bibnet and LOCUS) kutubxonasi | niderlandcha: Vlaamse Centrale Catalogus | Brussels | Belgium | |
| Wikidata | WKP | – | Berlin, Germany | International |
Sinov maqsadida qo'shilgan kutubxonalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]| Wikipediadagi nomi | Identifikator | Ona tili | Manzil | Mamlakat |
|---|---|---|---|---|
| Litva Milliy kutubxonasi | LIH | litovcha: Lietuvos nacionalinė Martyno Mažvydo biblioteka | Vilnyus | Litva |
| Sloveniya Milliy va Universitet kutubxonasi / COBISS | SIMACOB | slovencha: Narodna in univerzitetna knjižnica, NUK | Lyublyana | Sloveniya |
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Hokimiyat nazorati
- Mavzu terminologiyasining fasetli qo'llanilishi (FAST)
- Integratsiyalashgan vakolat fayli (GND)
- Xalqaro standart maʼlumot raqami (ISADN)
- Xalqaro standart nom identifikatori (ISNI)
- Vikipediyaning maqolalar uchun vakolatlarni nazorat qilish shabloni
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ O'Neill. „VIAF: Origins“ (Video presentation). Authority Data on the Web, a Satellite Meeting of the 2016 IFLA World Library and Information Congress. OCLC (12-avgust 2016-yil). 2018-yil 13-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Loesch, Martha Fallahay (2011-02-28). „The Virtual International Authority File“. Technical Services Quarterly (inglizcha). 28-jild, № 2. 255–256-bet. doi:10.1080/07317131.2011.546304. ISSN 0731-7131.
- ↑ Morris. „Virtual International Authority“. Library of Congress Information Bulletin. Library of Congress (2003-yil sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 5-yanvar.
- ↑ Agnew, Grace. Digital Rights Management: A Librarian's Guide to Technology and Practise. Chandos Publishing, 2008 — 180-bet. ISBN 978-1-84334-125-3. OCLC 62715356.
- ↑ Murphy. „Virtual International Authority File service transitions to OCLC; contributing institutions continue to shape direction through VIAF Council“ (en) (Press release). OCLC (4-aprel 2012-yil).
- ↑ Klein, Max; Renspie, Melissa. „VIAFbot Edits 250,000 Wikipedia Articles to Reciprocate All Links from VIAF into Wikipedia“. OCLC (7-dekabr 2012-yil).
- ↑ Klein, Maximilian; Kyrios, Alex (14-oktabr 2013-yil). „VIAFbot and the Integration of Library Data on Wikipedia“. The Code4Lib Journal. № 22. ISSN 1940-5758.
{{cite magazine}}: CS1 maint: date format () - ↑ 8,0 8,1 8,2 Borgman 2015.
- ↑ Hickey, Thomas B.; Toves, Jenny A. (July 2014). „Managing Ambiguity In VIAF“. D-Lib Magazine. 20-jild, № 7/8. Corporation for National Research Initiatives. doi:10.1045/july2014-hickey.
Qos'shimcha manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Borgman, Christine L.. Big Data, Little Data, No Data: Scholarship in the Networked World. MIT Press, 2015. ISBN 978-0-262-32786-2. OCLC 900409008.
Q'shimcha havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- URL topilmadi.
- VIAF at OCLC