Kontent qismiga oʻtish

Yevro-2020 finali

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Yevro-2020 final
Wembley o'yingohi
Wembley o'yingohi. London
Turnir Yevro-2020
Italiya Angliya
1 1

Italiya gʻalabasi penaltilarda
Sana 11-iyul, 2021-yil(2021-07-11)
Oʻyin oʻtkazilgan joy Wembley, London
Uchrashuvning eng
yaxshi o'yinchisi		 Leonardo Bonucci (Italiya)[1]
Hakam Björn Kuipers (Gollandiya)[2]
Tomoshabinlar soni 67,173
← 2016
2024 →

Yevro-2020 finali 2021-yil 11-iyul kuni Angliyaning London shahridagi "Wembley" oʻyingohida boʻlib oʻtdi. Gʻolibini aniqlash uchun boʻlib oʻtgan finalda Italiya va Angliya terma jamoalari maydonga saf tortishdi. Bu toʻrt yilda bir marotaba oʻtkaziladigan UEFA Yevropa chempionatining 16-finali boʻlib, UEFAga aʼzo assotsiatsiyalarning kattalar terma jamoalari Yevropa chempionini aniqlash uchun kurash olib boradi. Oʻyinlar avvaliga 2020-yilning 12-iyulida start olishi koʻzda tutilgan edi. Yevropadagi COVID-19 pandemiyasi sababli oʻyinlar 2021-yilga qoldirildi.

Final bahsini oʻyingohda turib 67,173 kishi, ijtimoiy tarmoq hamda media orqali 328 million kishi kuzatdi. Italiya 1:1 hisobidagi durangdan soʻng penaltilar seryasida birinchi marta finalga chiqqan Angliyani 3:2 hisobida magʻlub etdi. Shu tariqa italyanlar ikkinchi bora Yevropa chempionligini qoʻlga kiritdi. Uchrashuvning ikkinchi daqiqasida angliyalik Luke Shaw hisobni ochdi. Bu gol Yevropa chempionati finalida kiritilgan eng tezkor gol boʻldi. Oʻyinning ikkinchi boʻlim oʻrtalarida italyalik Leonardo Bonucci hisobni tenglashtiradi. Oʻyinning asosiy vaqti 1:1 hisobidagi durrang bilan yakunladi. Qoʻshimcha vaqtlarda ham hisb oʻzgarishsiz qoladi hamda penaltilar seryasiga navbat keladi. Penaltilar seryasida dastlabki ikki zarbadan soʻng Angliya 2-1 hisobida ustunlikka ega boʻldi. Ustunlikni saqlab qola olmagan Angliya terma jamoasi Italiya termajamoasiga yakunda 3:2 hisobida magʻlubiyatga uchraydi.

Bu Italiyaning 2006-yilgi Jahon chempionatidan keyingi ilk yirik gʻalabasi sifatida tarixda qoldi. Italiya terma jamoasining Yevro bahslaridagi oldingi gʻalabasi 1968-yilda oʻz maydonida kechgan bahlarda kuzatilgan edi. Yevropa chempionligi borasida Italiya ikkita chempionlik bilan Fransiya bilan tenglashib oldi. Bu borada Ispaniya va Germaniyani ortda qoldirdi. Angliya 2004-yilda Portugaliya va 2016-yilda Fransiyadan keyin oʻz maydonida Yevropa chempionati finalida magʻlub boʻlgan XXI asrdagi uchinchi jamoa boʻldi. Oʻyindan soʻng Angliyaning omadsiz penalti tepuvchilari (Marcus Rashford, Jadon Sancho va Bukayo Saka) ijtimoiy tarmoqlarda irqiy haqoratlarga duchor boʻldi. Bu holat Metropoliten politsiyasi tomonidan tekshirildi. Finalda oʻyindan soʻng va oʻyin oldidan yuzaga kelgan tartibsizliklar, janjallar sabab COVID-19 taʼsiri kuchaydi.

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Henri Delaunay Trophy
Final oldidan Wembleydagi Henri Delaunay kubogi

UEFA Yevro-2020 oʻn oltinchi marta boʻlib oʻtgan futbol boʻyicha Yevropa chempionati boʻlib, UEFA tomonidan 2021-yilning 11-iyunidan 11-iyuliga qadar Yevropaning oʻn bir shaharida, bir-biridan turli mamlakatlarda boʻlib oʻtgan milliy terma jamoalar uchun futbol musobaqasi boʻldi[3][4]. Saralash bosqichlari 2019-yilning mart-noyabr oylari oraligʻida boʻlib oʻtdi. Saralashda ellik beshta jamoa besh va olti jamoadan iborat oʻnta guruhga boʻlinib, uy-safar tizimida bir-biri bilan bahs olib bordi. Har bir guruhning eng yaxshi ikki jamoasi, UEFA Millatlar ligasining 2018–2019-yilgi natijalari koʻra yetakchilar hamda pley-off oʻyinlarining bir qatori yaxshi natijaga ega toʻrtta jamoa qoʻshimcha oʻrinlarga koʻra final bosqichiga yoʻllanma oldi[5]. Finalda 24 ta jamoa toʻrttadan oltita guruhga boʻlindi. Har bir jamoa oʻz guruhida qolgan jamoalar bilan umumiy hisobda uchtadan oʻyin olib bordi. Guruhlardan yuqori natija koʻrsatgan ikki jamoa va uchinchi oʻrinni egallagan toʻrtta eng yaxshi jamoa pley-off bosqichiga yoʻllanmani qoʻlga kiritdi[4].

2020-yilda dunyo boʻylab tarqalgan COVID-19 pandemiyasi tufayli turnir Yevro-2020 nomi saqlanib qolgan holda 2021-yilning yoz oyiga koʻchirildi[6][7]. COVID-19 bilan bogʻliq maxsus qoidalar bilan bir qatorda, UEFA ham dastlab rejalashtirilganidan koʻra koʻproq almashtirishga ruxsat berdi. Ilk bora video yordamchi hakam (VAR) joriy qildi[8][9].

Turnirdan oldin Angliya jamoasi Fransiyadan keyin gʻalaba qozonish uchun ikkinchi favorit deb hisoblangan. Italiya ettinchi favorit edi va Evan Bartlett tomonidan „yashirin chempion“ sifatida tasvirlangan[10]. Turnir boshlanishidan oldin eʼlon qilingan FIFA Jahon reytingida ikki tomon (Angliya va Italiya) mos ravishda toʻrtinchi va ettinchi oʻrinlarni egalladi[11]. Shu oʻrinda ikki jamoaning ham FIFA Jahon chempionati gʻolibi ekanligini aytib oʻtish lozim. Italiya toʻrt marta, oxirgi marta 2006-yilda va Angliya bir marotaba, 1966-yilda gʻalaba qozongan. Biroq, Italiya 1958 yildan beri ilk bor musobaqani oʻtkazib yuborgan holda 2018-yilgi Jahon chempionatiga chiqa olmadi[12]. Angliya esa turnirda toʻrtinchi oʻrinni egallab, 1990-yildan beri eng yaxshi natijani qayd etdi[13]. Italiya mezbon sifatida 1968 yilda Yevropa chempionatida gʻolib chiqdi; Angliyaning musobaqadagi eng yaxshi koʻrsatkichi 1968 va 1996 yillarda ikki marta yarim finalga chiqish boʻldi [14] Oldingi Yevropa chempionatida Italiya Germaniyaga penaltilar seriyasida chorak finalda chiqib ketgandi, [15] Angliya esa yangi kelgan Islandiyani magʻlubiyatga uchratib, 1/8 finalga chiqdi. [16]

Italiya bungacha Yevropa chempionatining uch bora finalida ishtirok etgan. Ilk finalda 1968-yilda Yugoslaviyani takroriy oʻyindan soʻng magʻlub etishdi. Keyingi finalda 2000-yilda Fransiyaga oltin gol evaziga magʻlub boʻlishdi. Nihoyat 2012-yilda oʻsha vaqtdagi amaldagi jahon chempionlari Ispaniya terma jamoasiga magʻlub boʻlishdi. Italya terma jamoasi finalga qadar 33 oʻyinlik magʻlubiyatsiz seriya yetib borishdi. Bu natija xalqaro futbol tarixidagi 35 oʻyinlik Braziliya (1993–1996) va Ispaniya (2007–2009) dan keyin uchinchi eng uzun magʻlubiyatsiz oʻyinlar seryasi boʻldi. Bu oʻyinga qadar oxirgi marotaba Portugaliyaga 1:0 hisobida magʻlub boʻlgan. Magʻlubiyat 2018–2019-yilgi UEFA Millatlar Ligasi oʻyinlari doirasida 2018-yil 10-sentabr kungi oʻyinga toʻgʻri keladi[17]. Italiya ham 27 oʻyindan iborat magʻlubiyatsiz seriyaga ega edi[18]. Bu borada Ispaniyaning 2010-yildan 2013-yilgacha boʻlgan 29 oʻyinlik magʻlubiyatsiz seriyasidan ortda qoldi[19][20].

Final Angliya uchun 1966 yilgi Jahon chempionatidan keyingi yirik turnirdagi birinchi, ular erishgan yagona final edi. Angliya 2004-yilda Portugaliya va 2016-yilda Fransiyadan keyin mezbon sifatida Yevropa chempionati finalida ishtirok etgan XXI asrning uchinchi davlatiga aylandi. Oldingi ikkala mezbon ham oʻz uyida kechgan finallarda magʻlubiyatga uchragan. Portugaliya Gretsiyaga qarshi, Fransiya esa Portugaliyaga qarshi oʻyinda magʻlubiyatga uchragan. Bunga qadar XX asrda uchta mezbon davlat finalga yoʻl olishgan. Ularning barchasi gʻalaba qozondi. 1968-yilda Italiya, 1964-yilda Ispaniya va 1984-yilda Fransiya[21]. Final Londonda boʻlib oʻtganiga qaramay, Italiya maʼmuriy maqsadlarda „mezbon jamoa“ edi[14].

Angliya va Italiya bungacha 27 marta toʻqnash kelishgan. Jamoalarning ilk toʻqnashuvi 1933-yilda Rimda boʻlib oʻtgan va unda 1:1 hisobidagi durang bilan yakun topgan. Finalga qadar ushbu uchrashuvlarning oʻntasida Italiya gʻalaba qozongan boʻlsa, sakkiztasida Angliya, toʻqqiztasida durang qayd etilgan. Ularning eng soʻnggi uchrashuvi 2018-yilda Londonda oʻtkazilgan oʻrtoqlik uchrashuvi boʻlib, 1:1 hisobi kuzatildi. Italiya yirik turnirlardagi toʻrtta raqobatbardosh uchrashuvning uchtasida gʻalaba qozondi. Bulardan: UEFA Yevro-1980 guruh bosqichida, 1990-yilgi FIFA Jahon chempionatining uchinchi oʻrin uchun pley-off bosqichida va 2014-yilgi FIFA Jahon chempionati guruh bosqichida. UEFA Yevro-2012 chorak finalida esa durang natija bilan yakunlandi. Yakunda penaltilar seriyasida Italiya gʻalaba qozondi[22][23]. Angliya taxminlarga koʻra oʻyindan oldingi favorit sifatida koʻrildi[24][25][26].

Final boʻlib oʻtgan joy

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Wembley Stadium
Final oʻtkaziladigan Londondagi "Wembley" stadioni

Final oʻyini Londondagi "Wembley" stadionida boʻlib oʻtdi. 2012-yilning 6-dekabrida UEFA Yevropa chempionatining 60 yilligiga bagʻishlab turnir Yevropaning koʻplab shaharlarida oʻtkazilishi rejalashtirilgandi[27][28]. „Wembley“ 2014-yil 19-sentabrda UEFA vakillari tomonidan yarim final va final oʻyinlari uchun tanlangan. Myunxendagi "Allianz Arena" oʻyingohining finalni qabul qilish taklifi rad etilgandan keyin asosiy tanlov sifatida qaraldi[29][30]. UEFA vakillari tomonidan 2017-yilning 7-dekabrida Bryusselda boʻlishi kerak boʻlgan oʻyinlarni oʻyingoh taʼmirlash ishlari yakuniga yetmagani bois bekor qilindi. Dastlab Bryusselda oʻtkazilishi rejalashtirilgan toʻrtta oʻyin (uchta guruh bosqichi va nimchorrak final) qayta taqsimlandi. Natijada, „Wembley“ oʻyingohida boʻlib oʻtishi kerak boʻlgan yettita oʻyin bittaga oshdi[31]. 2021-yilning 23-aprelidagi qarorga koʻra COVID-19 pandemiyasi tufayli tomoshabinlarning tashrif buyurishini taʼminlay olmaganligi bois Dublin shahrida rejalashtirilgan oʻyinlar ham qayta koʻrib chiqildi. Shu tariqa „Wembley“ oʻzida toʻqqizta oʻyin, bular orasida turnir finalini ham oʻzida qabul qilishi kelishib olindi[32].

„Wembley“ stadioni 2007-yilda qurilgan boʻlib, 2002-2003-yillarda buzilgan „Empire Stadium“ oʻrnida tashkil etilgan[33][34]. Oʻyingoh Futbol assotsiatsiyasiga (FA) tegishli boʻlgan Angliyaning milliy stadioni sifatida xizmat qilgan. Ilgari Empire Stadium nomi bilan tanilgan asl stadion 1923-yilda ochilgan. 1966-yilgi futbol boʻyicha jahon chempionatida oʻyinlarga mezbonlik qilgan. Turnir finalida mezbon Angliya Gʻarbiy Germaniyani qoʻshimcha boʻlimlardan soʻng 4:2 hisobida magʻlub etgan. UEFAning Yevro-1996 turnirida ham final oʻyiniga mezbonlik qiladi. Finalda Germaniya Chexiyani magʻlub etdi. Wembley har yili Angliya kubogi finaliga ham mezbonlik qiladi[35]. Budapeshtdagi „Puskás Aréna“ final oʻyinini oʻtkaza olmasa, „Wembley“ oʻrniga asosiy nomzod sifatida koʻrildi. UEFA finalni „Wembley“ qabul qilishi uchun shartlar qoʻydi[36]. 22-iyun kuni Britaniya hukumati Londondagi COVID-19 pandemiya qoidalariga stadion sigʻimining 75 foizidan foydalanishga ruxsat berdi. Shunda umumiy sigʻimning 75 foizi 60 000 tomoshabinni tashkil etardi. Bu pandemiya davridagi katta sigʻimlardan biri sifatida qaraldi[37]. Oʻyinni tomosha qilish uchun Italiyadan 1000 nafargacha muxlisga uchib kelishi uchun maxsus ruxsat berildi. Italiyadan kelgan muxlislar uchun maxsus shartlar qoʻyildi. Ular kelishdan oldin COVID-19 uchun sinovdan oʻtish, mamlakatda 12 soatdan ortiq boʻlmaslik, maxsus transportdan foydalanish va oʻyingohda alohida oʻrindiqlarda boʻlishi koʻzda tutilgan edi[38].

Finalgacha yoʻl

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Italiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Italiyaning finalgacha boʻlgan yoʻli
Raqib Natija
1 Turkiya 3–0
2 Shveysariya 3–0
3 Uels 1–0
R16 Avstriya 2–1 (qoʻshimcha)
QF Belgiya 2–1
SF Ispaniya 1–1 (4–2 penalti)

Italiya saralash oʻyinlarning barchasida gʻalaba qozonib "J" guruhi gʻolibi sifatida turnirda qatnashish huquqini qoʻlga kiritdi. Shveysariya, Turkiya va Uels bilan birgalikda "A" guruhidan joy oldi. Italiya guruhning uchta oʻyinini ham Rimdagi "Olimpico" stadionida oʻtkazdi. Turnirni Italiya Turkiya ustidan 3:0 hisobidagi gʻalaba bilan boshladi. Turkiyalik himoyachi Merih Demiral 53-daqiqada avtogol kiritib italiyaliklarni oldinga olib chiqdi. Ciro Immobile va Lorenzo Insigne esa yana ikkita gol urishga muvaffaq boʻldi[39][40]. Guruhning ikkinchi oʻyinida Italiya Shveysariyani ham 3:0 hisobida magʻlub etdi. Manuel Locatelli ikkita gol urdi va Immobile soʻnggi golni urdi. Oʻyinda Giorgio Chiellinining jarohat olishiga qaramay Italiya 1/8 finalga yoʻl oldi[41][42]. Guruhdagi uchinchi oʻyinda Italiya Uelsni 1:0 hisobida magʻlub etdi. Birinchi boʻlimda Matteo Pessina yagona gol urdi va jamoa guruh bosqichini mukammal natija bilan yakunladi[43][44]. Natijada Italiya Yevropa chempionati tarixida guruh bosqichi oʻyinlarida gol oʻtkazmasdan gʻalaba qozongan yagona jamoa boʻldi[45].

„Wembley“ stadionida oʻtkazilgan 1/8 finalda Italiya “C” guruhida ikkinchi oʻrinni egallagan Avstriyaga qarshi kurash olib bordi. 67-daqiqada avstriyalik Marko Arnautovichning goli oʻyindan tashqari holat tufayli bekor qilindi. Qoʻshimcha boʻlimning birinchi vaqtidagina italiyalik zahiradan oʻrin olgan Federiko Kyeza va Pessina bittadan gol urib, Italiyani 2:0 hisobida oldinga olib chiqdi. Avstriyalik futbolchi Sasa Kalajdzic qoʻshimcha boʻlimning ikkinchi chorragida jamoasini ikkinchi goldan qutqarib qoldi. Shunga qaramay bir gol farqi bilan oldinda boʻlgan Italiya chorak finalga yoʻllanmaniqoʻlga kiritdi[46][47].

Italiyaning chorak final oʻyini oʻsha vaqtning FIFA Jahon reytingida birinchi oʻrinni egallagan Belgiya jamoasiga qarshi boʻldi. Uchrashuv Myunxendagi Allianz Arenada oʻtkazildi. Nicolò Barella 31-daqiqada Thibaut Courtoisni dogʻda qoldirib hisobni ochdi. Insigne 44-daqiqada kuchli zarbasi bilan ikkinchi golni kiritdi. Belgiyalik Romelu Lukaku birinchi boʻlimning soʻnggi daqiqalarida penaltini muvaffaqiyatli amalga oshirib hisobni qisqartirdi. Leonardo Spinazzolaning ikkinchi boʻlimda pay jarohatini olib, turnirning qolgan qismida ishtirok eta olmadi[48][49][50]. Bu gʻalaba Yevropa chempionatining eng uzoq davom etgan gʻalabali seriya boʻlib qoldi (15 oʻyin)[51].

Angliya

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Angliyaning finalgacha boʻlgan yoʻli
Raqib Natija
1 Xorvatiya 1–0
2 Shotlandiya 0–0
3 Chexiya 1–0
R16 Germaniya 2–0
QF Ukraina 4–0
SF Daniya 2–1 (qoʻshimcha)

Angliya saralash bosqichini „A“ guruhida boshladi. Oʻtkazilgan sakkizta oʻyinning yettitasida gʻalabaga erishdi. Saralashni guruh peshqadami sifatida yakunlagan Angilya Yevro-2020 guruh bosqichi oʻyinlarini „Wembley“da oʻtkazishdi. Guruhda Shotlandiya, Chexiya va 2018-yilgi Jahon chempionati finalchisi Xorvatiya oʻrin oldi. Xorvatlar 2018-yilgi jahon chempionati yarim finalida Angliyani magʻlub etishgan edi. Guruhning ilk oʻyinida Angliya terma jamoasi Xorvatiya ustidan 1:0 hisobida gʻalabaga erishdi. 57-daqiqada urgan Raheem Sterlingning goli Angliyaga dastlabki uch ochkoni taqdim etdi. Bu gʻalaba Angliyaning birinchi marta Yevropa chempionatining guruh bosqichining ochilish oʻyinidagi dastlabki gʻalabasi edi[52][53]. Ikkinchi oʻyinda Angliya Shotlandiya bilan nursiz durang qayd etdi. Guruhdagi boshqa oʻyinlar natijasiga koʻra Angilya 1/8 finalga chiqish imkonyatini kafolatladi[54][55]. Guruhning uchunchi turida Sterlingning goli evaziga Angliya Chexiya jamoasini minimal hisobda magʻlub etdi. Angliya Yevropa chempionati tarixida atigi ikkita gol urdi[56]. Guruhda yetti ochkoni qoʻlga kiritgan Angliya terma jamoasi 1/8 finalda ham „Wembley“da oʻyinlarni oʻtkazdi. Ular „F“ guruhining ikkinchi oʻrin sohiblari bilan kuch sinashishdi[57].

Angliya terma jamoasi 1/8 finalda „Wembley“da 2014-yilgi jahon chempionati gʻolibi Germaniya bilan toʻqnash keldi. Sterling oʻyinning 75-daqiqasida hisobni ochdi. Germanyaliklar safida kiritilgan Thomas Müllerning goli hisobga olinmadi. Harry Kane Angliya terma jamoasining ikkinchi goliga mualliflik qildi. Bu gʻalaba 1966-yilgi jahon chempionatidan buyon ilk bor Germanya jamoasinini 2:0 hisobida magʻlub etishi boʻldi[58][59].

Rimdagi „Olimpico“ stadionida boʻlib oʻtgan Angliyaning chorak final oʻyinida Ukraina raqiblik qildi. 4:0 hisobidagi gʻalabada Kane ikkita, Harri Maguire va Jordan Henderson bittadan gol kiritishdi. Gʻalaba Angliyaning Yevro-2020 oʻyinlaridagi yirik gʻalabasi boʻlib qoldi[60][61].

Oʻyindan oldin

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Final hakamlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Björn Kuipers
Finalga gollandiyalik Björn Kuipers hakam etib saylandi.

2021-yil 8-iyul kuni UEFA hakamlar qoʻmitasi 48 yoshli gollandiyalik hakam Björn Kuipers boshchiligidagi hakamlar guruhi turnir finalini boshqarishini eʼlon qildi. Björnga uch nafar hamyurtlari Sander van Roekel and Erwin Zeinstra qanot hakamlari, Pol van Boekel VAR rasmiylari yordamchisi sifatida kiritildi. Toʻrtinchi hakam sifatida ispaniyalik Carlos del Cerro Grande, zaxira hakami sifatida Juan Carlos Yuste Jiménez saylandi. Germaniyalik Bastian Dankert oʻyin uchun VAR hakami boʻldi. VAR texnologiyasi Yevropa chempionati finalida birinchi marta qoʻllandi. Unga vatandoshlari Christian Gittelmann va Marco Fritz VAR yordamchilari sifatida qoʻshildi[2].

Kuipers 2006-yildan beri FIFA hakami boʻlib ishlab kelmoqda. U Yevropa chempionati finalini boshqargan birinchi gollandiyalik hakam boʻldi. Yevro-2020 uning 2012-yil va 2016-yillardagi Yevropa chempionati hamda 2014-yil va 2018-yillardagi FIFA Jahon chempionatidan keyingi beshinchi yirik xalqaro turniri boʻldi. Kuipers finalgacha turnirning uchta oʻyinni boshqargan. Guruh bosqichida Daniya – Belgiya, Slovakiya – Ispaniya va chorak finalda Chexiya – Daniya oʻyinlarini boshqardi. 2020-yilgi final Kuipers uchun toʻqqizinchi xalqaro final boʻldi. Björn bir nechta UEFA yoshlar musobaqalarida, 2013-yilgi FIFA Konfederatsiyalar kubogida, 2013–2014 UEFA Chempionlar Ligasida, 2017-yilgi FIFA U-20 Jahon chempionatida va 2017–2018 UEFA Yevropa Ligasi finallarida hakamlik qilgan[2]. Final Kuipers Italiyani toʻrtinchi marta boshqargan va Angliya terma jamoasi uchun uchinchi hakam boʻldi. Bu ikki jamoa oʻrtasidagi JCh-2014 guruh bosqichi uchrashuvida ham gollandiyalik hakam uchrashuv hakami sifatida oʻyinni boshqargan. Oʻyinda Italiya 2:1 hisobida gʻalaba qozondi[62].

Jamoa tanlash

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Italiyada chorak finalda jarohat olgan himoyachi Spinazzoladan tashqari barcha tarkib mavjud edi. Italiyaning turnirning dastlabki oʻyinida oyogʻidan jarohat olgan oʻng qanot himoyachisi Alessandro Florenzi finalgacha tuzaldi. Biroq asosiy tarkibda Giovanni Di Lorenzo oʻrin oldi[63][64]. Angliya terma jamoasi yarim himoyachisi Phil Foden oʻyin oldi mashgʻulot vaqtida oyogʻidan olgan jarohati tufayli oʻyinda ishtirok eta olmadi[65].

Italiya terma jamoasi Ispaniyaga qarshi yarim finaldagi gʻalabasidan keyin murabbiy Roberto Mancini 4-3-3 oʻyin sxemasini tanladi[66][67]. Angliya terma jamoasi bosh murabbiyi Gareth Southgate yarim finaldagi Daniya ustidan qozonilgan gʻalabadan soʻng bitta oʻzgarishni amalga oshirdi. Kieran Trippier oʻrniga Bukayo Sakani almashtirdi. Southgate taktik oʻzgarishlarni amalga oshirdi va u turnir davomida asosan ishlatgan 4-2-3-1 sxemasini Germaniyaga qarshi 1/8 final oʻyinga oʻxshash 3-4-3 sxemasiga almashtirdi. Qanotda Trippier va Luke Shaw joy olishdi[68][69][70].

Muxlislar tartibsizligi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Sergio Mattarella
Finalda Italiya prezidenti Sergio Mattarella tashrif buyurgan

Minglab angliyalik muxlislar „Wembley“ stadionida toʻplanishdi[71]. Finaldan ikki soat oldin olingan kadrlarda bir nechta chiptasiz ishqibozlar styuardlar va politsiyachilar bilan mushtlashgani, toʻsiqlardan oʻtib, stadionga kirishga uringanini koʻrishimiz mumkin[72][73]. Bir guruh odamlar stadionga chiptasiz kirishga muvaffaq boʻlishdi. Ularning soni yuzlab boʻlishi mumkin[74]. Markaziy Londondagi Lester maydonida ham katta muxlislar toʻplanib tartibsizliklar yuzaga keltirishdi[75]. Zoʻravonlik va tartibsizliklar natijasida politsiya tomonidan jami 86 kishi hibsga olindi. Ulardan 53 tasi „Wembley“ stadionida jamoat tartibini buzish, hujum qilish, tartibsizlik jinoyatlar bilan qoʻlga olindi[76][77][78]. Oʻn toʻqqiz nafar politsiyachi jarohat oldi [79]. Tartibsizliklar natijasida Angliyalik Harri Maguirening otasi ham qovurgʻa sinishi jarohatini oldi[80].

2021-yilning 12-iyulida finaldan bir kun oʻtib Futbol assotsiatsiyasi chiptasi boʻlmagan odamlar xavfsizlikni buzish va final uchun „Wembley“ stadioniga kirishga urusnishi yuzasidan jinoiy ish koʻrib chiqishini aytib oʻtdi[81]. Toʻrt kundan soʻng, ikki erkak chiptasiz muxlislarga final oldidan „Wembley“ stadioniga bostirib kirishga yordam beradigan narsalarni oʻgʻirlaganlikda gumonlanib hibsga olindi [82]. 2021-yil avgust oyida Baroness Casey voqeani koʻrib chiqish uchun tayinlandi[83]. Uning dekabr oyida eʼlon qilingan hisobotida oʻyinga tayyorgarlik koʻrishdagi sustkashlik va stadionga kirishning 17 ta ommaviy buzilishi qayd etilgan[84].

Mashhur tomoshabinlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Sergio Mattarella with Gianni Infantino and Gabriele Gravina
Wembley oʻyingohida taniqli mehmonlar

Finalda siyosatchilar va qirollik oilasi, Italiya prezidenti Sergio Mattarella[85], Buyuk Britaniya Bosh vaziri Boris Johnson[86], Zara Tindall va Make Tindall[87], Cambridge gertsogi Catherine Middleton, shahzoda William va Cambridge shahzodasi Georgelar ishtirok etishdi. Tom Cruise va Kate Moss kabi kino olami vakillari, David Beckham, Geoff Hurst va Fabio Capello kabi sobiq futbolchilar va menejerlar ham finalni maydondan turib tomosha qilishdi[88].

Final oʻyini

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Birinchi boʻlim

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ikkinchi boʻlim

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qoʻshimcha vaqtlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Italiya terma jamoasi bosh murabbiyi Mancini qoʻshimcha boʻlim boshida oʻzgarishni amalga oshirdi. Italiyaning uchta asosiy hujumchisidan soʻnggisi boʻlgan Insigne oʻrniga Andrea Belottini maydonga tushirdi[89]. Keyin u Verratti oʻrniga Lokatellini tanladi[90]„Euro 2020 final: Italy lift trophy after beating England on penalties – as it happened“. The Guardian. 2021-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-iyul.</ref>. 96-daqiqada Hendersonning uzatmasidan keyin Sterling chap qanotdan xavfli vaziyatni amalga oshirdi. Sky Sports jonli sharhlovchilar jamoasi "Angliya uchun katta imkoniyat" deb taʼriflagan ushbu holatda Sterling jarima maydonidan Kane yoki Sakani topishga harakat qildi. Italiyalik Chiellini xavfni bartaraf etdi[91].Shu tariqa qoʻshimcha boʻlimning birinchi boʻlimi 1:1 hisobi bilan yakunlandi[91].

Penaltilar seriyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Italiya gʻalaba qozongan penaltilar seriyasida zarbalar qanday tartibda amalga oshirilishini aniqlash uchun tanga tashlandi. Unga koʻra italyanlar birinchi zarba berishni tanlashdi. Penaltilar seryasi angliyalik muxlislarning koʻpchiligi turgan darvoza yonida boʻlib oʻtdi. Har ikki tomonning birinchi penaltilari (Berardi va Kane tomonidan) muvaffaqiyatli amalga oshirildi. Keyin Angliya terma jamoasi darvozaboni Picford Belottining zarbasini qaytarib qoldi. Maguire zarbasini golga aylantirib Angliyaga 2:1 hisobidagi ustunligini taʼminladi. Bonucci hisobni tenglashtirdi (2:2). Rashford Angliyaning uchinchi penaltisida chap qanot ustuniga zarba berdi. Bernardeschi Italiyani yana oldinga olib chiqdi. Sanchoning oʻngga bergan zarbasini Donnarumma qaytarib qoldi. Jorginho Italiya terma jamoasiga penalti tepish uchun maydonga tushdi va yarim finalda Ispaniya ustidan qozonilgan gʻalabani takrorlamoqchi boʻldi. Biroq Picford darvozaning chap tomoniga berilgan zarbani qaytarib qoldi. Italiyaga 3:2 hisobida gʻalaba qozonib turganda Saka hisobni tenglashtirish uchun Angliyaning beshinchi penaltini amalga oshirdi. Tepilgan toʻpni Donnarumma qaytarishga muvaffaq boʻldi va Italiyaning ikkinchi Yevropa chempionligini taʼminladi[90].

Italiya  1–1  Angliya
forma
GK 21 Gianluigi Donnarumma
RB 2 Giovanni Di Lorenzo
CB 19 Leonardo Bonucci Booked 55'
CB 3 Giorgio Chiellini (c) Booked 90+6'
LB 13 Emerson Palmieri Maydondan chiqarilgan 118'
DM 8 Jorginho Booked 114'
CM 18 Nicolò Barella Booked 47' Maydondan chiqarilgan 54'
CM 6 Marco Verratti Maydondan chiqarilgan 96'
RW 14 Federico Chiesa Maydondan chiqarilgan 86'
LW 10 Lorenzo Insigne Booked 85' Maydondan chiqarilgan 91'
CF 17 Ciro Immobile Maydondan chiqarilgan 54'
Zahira tarkib:
MF 16 Bryan Cristante Maydonga tushirilgan 54'
FW 11 Domenico Berardi Maydonga tushirilgan 54'
MF 20 Federico Bernardeschi Maydonga tushirilgan 86'
FW 9 Andrea Belotti Maydonga tushirilgan 91'
MF 5 Manuel Locatelli Maydonga tushirilgan 96'
DF 24 Alessandro Florenzi Maydonga tushirilgan 118'
GK 1 Salvatore Sirigu
MF 12 Matteo Pessina
DF 15 Francesco Acerbi
DF 23 Alessandro Bastoni
DF 25 Rafael Tolói
GK 26 Alex Meret
Murabbiy:
Roberto Mancini
GK 1 Jordan Pickford
CB 2 Kyle Walker Maydondan chiqarilgan 120'
CB 5 John Stones
CB 6 Harry Maguire Booked 106'
RWB 12 Kieran Trippier Maydondan chiqarilgan 71'
LWB 3 Luke Shaw
CM 14 Kalvin Phillips
CM 4 Declan Rice Maydondan chiqarilgan 74'
RW 19 Mason Mount Maydondan chiqarilgan 99'
LW 10 Raheem Sterling
CF 9 Harry Kane (c)
Zahira tarkib:
MF 25 Bukayo Saka Maydonga tushirilgan 71'
MF 8 Jordan Henderson Maydonga tushirilgan 74' Maydondan chiqarilgan 120'
MF 7 Jack Grealish Maydonga tushirilgan 99'
FW 11 Marcus Rashford Maydonga tushirilgan 120'
MF 17 Jadon Sancho Maydonga tushirilgan 120'
GK 13 Aaron Ramsdale
DF 15 Tyrone Mings
DF 16 Conor Coady
FW 18 Dominic Calvert-Lewin
GK 23 Sam Johnstone
DF 24 Reece James
MF 26 Jude Bellingham
Murabbiy:
Gareth Southgate
Uchrashuvning eng yaxshi odami:Leonardo Bonucci (Italiya)

Yordamchi hakamlar:[2]Sander van Roekel (Gollandiya)Erwin Zeinstra (Gollandiya)Toʻrtinchi hakam:Carlos del Cerro Grande (Ispaniya)Zaxira hakami yordamchisi:Juan Carlos Yuste Jimenes (Ispaniya)Video yordamchi hakam:Bastian Dankert (Germaniya)


Video yordamchi hakamlar yordamchilari: Pol van Boekel (Niderlandiya)Christian Gittelmann (Germaniya)Marco Frittz (Germaniya)

Oʻyin reglamenti[92]
  • 90 daqiqa
  • Asosiy vaqtda durang qayd etilsa, 30 daqiqa (15 daqiqalik ikki boʻlim) qoʻshimcha vaqt
  • Agar hisoblar teng boʻlsa penaltilar seriyasi
  • Koʻpi bilan oltita almashtirish
  • Asosiy vaqtda beshta almashtirish, oltinchisi qoʻshimcha vaqtda ruxsat etiladi[93].

Statistika

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻyindan keyingi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"Wembley" stadioni Italiya gʻalabasidan keyin Italiya bayrogʻi ranglarida yorishdi

UEFA prezidenti Aleksander Čeferin medallarni topshirish va Italiya terma jamoasi sardori Chielliniga kubokni topshirish marosimida ishtirok etdi[95]. Unga UEFA bosh kotibi Theodore Theodoridis, Italiya futbol federatsiyasi prezidenti Gabriele Gravina va futbol assotsiatsiyasining vaqtinchalik raisi Piter McCormik yordamlashdi[96]. yevro-2016 finalida Portugaliyaga gʻalaba keltiruvchi gol muallifi boʻlgan Eder kubokni marosim uchun maydonga olib chiqdi[90]. Koʻpchilik ingliz futbolchilari ikkinchi oʻrinni olgan medallarni olganlaridan soʻng darhol boʻynidan olib tashlashdi[97]. Penaltilar seriyasidagi gʻalaba Italiyaning 1968-yildagi birinchi chempionligidan 53 yil oʻtib amalga oshdi. Bu Yevropa chempionligi unvonlari orasidagi eng uzun davomiylikdir[98]. Chempionlikni qoʻlga kiritish borasida Fransiyaning ikkita chempionligi tenglashishdi. Ispaniya va Germaniyaning uchtadan qoʻlga kiritgan chempionligiga yaqinlashdi. Italiya bitta Yevropa chempionatida ikki marotaba penaltilar seriyasida gʻalaba qozongan birinchi jamoa boʻldi[99][100].

Gianluigi Donnarumma
Italiyalik Gianluigi Donnarumma (2016-yil) Yevropa chempionatining eng yaxshi oʻyinchisi deb topilgan birinchi darvozabon boʻldi.

Mancini oʻzini va jamoasini gʻalabaga loyiq deb hisoblaganini aytdi: "Biz yarata olgan hamma narsani, soʻnggi uch yil ichida qilgan barcha mashaqqatli mehnatimizni, xususan, soʻnggi 50 kun juda ogʻir kechganini koʻrib turibmiz"[101][102][103]. Angliya murabbiyi oʻyin haqida fikr yuritar ekan, u qoʻshimcha qildi: "Biz Italiyaning taktik muammosi tufayli jamoani tanladik. Menimcha, dastlabki 45 daqiqada odamlar rozi boʻlishadi, bu ish berdi. Ikkinchi boʻlimda ham toʻpni oʻzimizda ushlab tura olmadik. Biz oʻzimiz xohlagan imkoniyatlarni yarata olmadik"[103].

Koʻcha sanʼatida Yevro-2020

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2021-yil 13-iyulda London koʻprigida Gareth Sautgeyt, Harry Kane va Raheem Sterling tasvirlangan koʻcha rassomi MurWallsning devoriy surati ochildi[104]. Manchesterda irqiy zoʻravonlikka uchragan uch futbolchi (Saka, Sancho va Rashford) tasvirlangan raqamli devoriy surat ham taqdim etildi[105].

UEFA tekshiruvi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

UEFA Angliya terma jamoasi tarafdori maydonga bostirib kirgani, tarafdorlar tomonidan buyumlar uloqtirgani, Italiya madhiyasi yangrayotganda shovqin koʻtarilgani va mushaklar yoqqanligi uchun Angliya Futbol Assotsiatsiyasiga nisbatan intizomiy ish ochdi[106]. 3-avgust kuni UEFA finaldagi muxlislarning xatti-harakati uchun uyushmaga nisbatan intizomiy ish ochdi[107].

18-oktabr kuni UEFA finaldagi tartibsizliklar uchun Angliya futbol assotsiatsiyasini UEFA doirasidagi navbatdagi uy uchrashuvini muxlislarsiz oʻtkazishini taʼkidladi[108]. Bundan tashqari UEFA (100 000 yevro) miqdorida jarimaga tortdi[109].

Covid-19 taʼsiri

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avgust oyi oʻrtalarida final kuni stadionda va uning atrofida 2,295 kishi COVID-19 bilan kasallanganligi qayd etildi. Bundan tashqari yana 3,404 kishi yuqumli boʻlishi mumkinligini koʻrsatadigan maʼlumotlar ham paydo boʻldi. NHS Test and Trace maʼlumotlari shuni koʻrsatdiki, 9,000 dan ortiq COVID-19 holatlari Evro-2020 bilan bogʻliq[110].

Final natijasida

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2021-yil sentabr oyida UEFA va CONMEBOL oʻrtasida sobiq Artemio Franchi kubogining qayta tiklanishi sifatida 2022-yildan boshlab qitʼalararo oʻzaro oʻyin tashkil etishga kelishildi[111]. Italiya 2021-yilgi Amerika kubogi gʻolibi Argentina bilan oʻynadi. Oʻyin 2022-yil iyun oyida Wembleyda boʻlib oʻtdi[112]. Oʻyinda Italiya 3:0 hisobida magʻlub boʻldi[113].

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Angliya UEFA Yevropa chempionatida
  • Italiya UEFA Yevropa chempionatida

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Every Euro 2020 Star of the Match“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 11-iyun). 2021-yil 16-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 11-iyul.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Björn Kuipers to referee UEFA Euro 2020 final“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 8-iyul). 2021-yil 9-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  3. ↑ Augustyn, Adam; Shepherd, Melinda C.; Chauhan, Yamini; Levy, Michael; Lotha, Gloria; Tikkanen, Amy (19 November 2020). "European Championship". Encyclopædia Britannica. Archived from the original on 29 June 2021. https://web.archive.org/web/20210629092747/https://www.britannica.com/sports/European-Championship. Qaraldi: 10 July 2021. 
  4. ↑ 4,0 4,1 „Euro 2020: all you need to know“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 13-iyun). 2021-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 16-oktyabr.
  5. ↑ Stokkermans. „European Championship 2021“. RSSSF (2021-yil 22-iyul). 2021-yil 29-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 16-oktyabr.
  6. ↑ „UEFA postpones Euro 2020 by 12 months“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2020-yil 17-mart). 2021-yil 11-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 17-mart.
  7. ↑ „Executive Committee approves guidelines on eligibility for participation in UEFA competitions“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2020-yil 23-aprel). 2020-yil 23-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 23-aprel.
  8. ↑ „Five substitutions allowed at UEFA Euro 2020 and 2021 UEFA Nations League Finals“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 31-mart). 2021-yil 12-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 31-mart.
  9. ↑ „VAR to be introduced in 2019/20 UEFA Champions League“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2018-yil 27-sentyabr). 2020-yil 9-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 27-sentyabr.
  10. ↑ Bartlett. „Who the bookies think will win Euro 2020 – and how far England will go“. i (2021-yil 13-iyun). 2021-yil 27-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 27-avgust.
  11. ↑ „Men's Ranking“. FIFA (2021-yil 27-may). 2021-yil 15-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 15-iyul.
  12. ↑ Reineking, Jim. „FIFA World Cup 2018: Notable teams that failed to qualify“. USA Today (2018-yil 12-iyun). 2018-yil 14-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 27-iyun.
  13. ↑ McNulty. „World Cup 2018: England finish fourth after Belgium defeat“. BBC Sport (2018-yil 14-iyul). 2019-yil 19-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-mart.
  14. ↑ 14,0 14,1 „Euro vs Italy: Will England wear blue for the Euro 2020 final?“. FourFourTwo (2021-yil 8-iyul). 2021-yil 9-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 9-iyul.
  15. ↑ McNulty, Phil. „Germany 1–1 Italy (6–5 on pens)“. BBC Sport (2016-yil 2-iyul). 2020-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-mart.
  16. ↑ McNulty, Phil. „England 1–2 Iceland“. BBC Sport (2016-yil 28-iyun). 2020-yil 18-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-mart.
  17. ↑ Banerjee. „'33 games unbeaten for Italy' – Which national teams have the longest unbeaten run in football?“. Goal (2021-yil 7-iyul). 2021-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  18. ↑ Kramarsic. „Italy – List of Results National Team“. RSSSF (2021-yil 8-aprel). 2021-yil 27-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  19. ↑ „Spain unbeaten run sets new record“. ESPN (2013-yil 24-iyun). 2020-yil 11-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  20. ↑ Smith. „Brazil 3–0 Spain“. BBC Sport (2013-yil 1-iyul). 2019-yil 8-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  21. ↑ Peter. „UEFA European Championship : The Roll of Honour“. International Olympic Committee. 2021-yil 17-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 24-iyun.
  22. ↑ „Euro 2020 final: Italy to meet England“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 8-iyul). 2021-yil 7-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  23. ↑ „England national football team: record v Italy“. 11v11. AFS Enterprises. 2021-yil 9-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 7-iyul.
  24. ↑ Astley. „Euro 2020 winner odds: England slight favourites to win the final“. The Daily Telegraph (2021-yil 8-iyul). 2021-yil 30-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 25-oktyabr.
  25. ↑ Pearson. „Euro 2020 final betting tips: Italy v England best bets and preview“. Sporting Life (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 25-oktyabr.
  26. ↑ Cremona. „Who will win Euro 2020? England favourites to beat Italy“. Radio Times (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 25-oktyabr.
  27. ↑ „UEFA Euro 2020 to be held across continent“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2012-yil 6-dekabr). 2020-yil 31-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 23-iyul.
  28. ↑ „European Championship: Uefa to hold 2020 finals across continent“. BBC Sport (2012-yil 6-dekabr). 2014-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 7-dekabr.
  29. ↑ „Wembley to stage UEFA Euro 2020 final“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2014-yil 19-sentyabr). 2018-yil 15-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 26-oktyabr.
  30. ↑ „Wembley welcomed as UEFA Euro 2020 final“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2014-yil 19-sentyabr). 2020-yil 23-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 26-oktyabr.
  31. ↑ „Euro 2020 to open in Rome, more London games, venues paired“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2017-yil 7-dekabr). 2019-yil 28-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 7-dekabr.
  32. ↑ „Change of venues for some UEFA Euro 2020 matches announced“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 23-aprel). 2021-yil 11-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 23-aprel.
  33. ↑ „Final whistle for Wembley's towers“. BBC News (2016-yil 1-sentyabr). 2006-yil 12-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 26-oktyabr.
  34. ↑ „Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer“. Forbes (2005-yil 20-oktyabr). 2018-yil 13-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 26-oktyabr.
  35. ↑ Barnes, Stuart. Nationwide Football Annual 2008–2009. SportsBooks Ltd, 2008 — 132, 134–143-bet. ISBN 978-1-899807-72-7. 
  36. ↑ Scott, Laura. „Euro 2020: Uefa 'confident' over Wembley games but has 'contingency plan'“. BBC Sport. 2021-yil 29-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 18-iyun.
  37. ↑ Evans. „Wembley to have crowd of 60,000 for Euro semis and final – UK govt“. Reuters (2021-yil 22-iyun). 2021-yil 9-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 9-iyul.
  38. ↑ Burford. „1,000 Italy fans will fly to London for Euros final without isolating“. Evening Standard (2021-yil 9-iyul). 2021-yil 10-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 10-iyul.
  39. ↑ „Turkey 0–3 Italy: Azzurri begin with a bang“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 11-iyun). 2021-yil 10-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  40. ↑ „Italy ease past Turkey in Euros opener“. BBC Sport. 2021-yil 16-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  41. ↑ „Italy 3–0 Switzerland: Imperious Azzurri cruise into last 16“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 16-iyun). 2021-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  42. ↑ „Italy beat Switzerland to reach last 16“. BBC Sport. 2021-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  43. ↑ „Italy 1–0 Wales: Pessina scores Azzurri winner but both teams into last 16“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 20-iyun). 2021-yil 9-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  44. ↑ „Wales into last 16 despite Italy defeat“. BBC Sport. 2021-yil 29-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  45. ↑ Dawson. „Italy having fun at Euro 2020: Perfect in the group stage and rested for the knockout rounds“. ESPN (2021-yil 20-iyun). 2021-yil 21-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 14-iyul.
  46. ↑ „Italy 2–1 Austria: Mancini's subs squeeze Azzurri through“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 26-iyun). 2021-yil 9-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  47. ↑ „Italy need extra time to beat Austria“. BBC Sport. 2021-yil 7-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  48. ↑ „Euro 2020: Italy's Leonardo Spinazzola undergoes Achilles operation“. BBC Sport (2021-yil 5-iyul). 2021-yil 5-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  49. ↑ „Belgium–Italy – UEFA Euro 2020“. UEFA.com. Union of European Football Associations. 2021-yil 10-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  50. ↑ „Italy edge Belgium to set up Spain semi“. BBC Sport. 2021-yil 9-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  51. ↑ „Italy set new record for longest EURO winning run“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 9-iyul). 2021-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 14-iyul.
  52. ↑ „England 1–0 Croatia: Sterling edges Three Lions to victory“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 13-iyun). 2021-yil 10-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  53. ↑ „Sterling goal seals opening win for England“. BBC Sport. 2021-yil 24-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  54. ↑ „England 0–0 Scotland: honours even at Wembley“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 18-iyun). 2021-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  55. ↑ „Scotland frustrate England at Wembley“. BBC Sport. 2021-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  56. ↑ „Czech Republic 0–1 England: Sterling seals group supremacy“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 22-iyun). 2021-yil 10-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  57. ↑ „England beat Czech Republic to win group“. BBC Sport. 2021-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  58. ↑ „England 2–0 Germany: Sterling and Kane send Three Lions through“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 29-iyun). 2021-yil 10-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  59. ↑ „'What a time to be alive!' – Relive England's iconic Wembley win over Germany“. BBC Sport. 2021-yil 10-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  60. ↑ „Ukraine 0–4 England: Kane strikes twice as England cut loose“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 3-iyul). 2021-yil 9-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  61. ↑ „England thrash Ukraine to make last four“. BBC Sport. 2021-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  62. ↑ „Björn Kuipers » Matches as referee“. WorldFootball.net. 2020-yil 24-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 8-iyul.
  63. ↑ Menicucci. „Three key battles: Italy vs England“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 13-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-iyul.
  64. ↑ Angelucci. „Casa Italia, il riassunto della giornata degli azzurri“ (it). Calcio in Pillole (2021-yil 8-iyul). 2021-yil 8-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-iyul.
  65. ↑ Hytner. „Phil Foden over his Euro 2020 tears as Southgate praises 'special' talent“. The Guardian (2021-yil 10-oktyabr). 2021-yil 11-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 17-oktyabr.
  66. ↑ Wilson. „Euro 2020 final recap: Italy clinch title after tense penalty shootout victory over England“. Stuff (2021-yil 9-iyul). 2021-yil 8-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 17-oktyabr.
  67. ↑ McNulty. „England lose shootout in Euro 2020 final“. BBC Sport (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 17-oktyabr.
  68. ↑ „Trippier in as England revert to back five, Italy unchanged“. Reuters (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-iyul.
  69. ↑ Wilson. „England battle for survival instead of control as deep-lying issue resurfaces“. The Guardian (2021-yil 12-iyul). 2021-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-iyul.
  70. ↑ „UEFA Euro 2020 Final: Press Kit“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 16-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 18-oktyabr.
  71. ↑ „Euro 2020: Fans break through security barriers and run into Wembley ahead of England v Italy final“. Sky News (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 11-iyul.
  72. ↑ „Euro 2021 Final: Fans who stormed gates did not get in, says Wembley“. BBC News (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 11-iyul.
  73. ↑ „Euro 2020: All eyes on Wembley as fans watch England in final“. BBC News (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 11-iyul.
  74. ↑ Ames. „England fans force way into Wembley without tickets for Euro 2020 final“. The Guardian (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 27-oktyabr.
  75. ↑ Ames. „England fans force way into Wembley without tickets for Euro 2020 final“. The Guardian (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 11-iyul.
  76. ↑ „Statement re: policing operation of Euro 2020 final“. Metropolitan Police (2021-yil 12-iyul). 2021-yil 13-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-iyul.
  77. ↑ „London police say 86 arrested around Euro 2020 soccer final“. Reuters (2021-yil 12-iyul). 2021-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-iyul.
  78. ↑ Sinclair. „86 arrested and 19 officers injured in Euro 2020 final aftermath“. Evening Standard (2021-yil 12-iyul). 2021-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-iyul.
  79. ↑ „Euro 2020: Metropolitan Police make 86 arrests in connection with Italy vs England final“. Sky Sports (2021-yil 12-iyul). 2021-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-iyul.
  80. ↑ Clark. „Harry Maguire's dad suffered suspected broken ribs at the Euro 2020 final“. Derbyshire Live (2021-yil 14-iyul). 2021-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 14-iyul.
  81. ↑ Faulkner. „FA review after fans break into Wembley for final“. BBC News (2021-yil 12-iyul). 2021-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-iyul.
  82. ↑ de La Mare, Tess. „Wembley security breach: Two men arrested on suspicion of theft“. The Independent (2021-yil 16-iyul). 2021-yil 12-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 16-iyul.
  83. ↑ „Terms of reference for independent review into the EURO 2020 final“. The Football Association (thefa.com) (2021-yil 6-avgust). Qaraldi: 2023-yil 15-fevral.
  84. ↑ „Euro 2020 final disorder: Ticketless thugs 'could have caused death' at England v Italy game“. BBC Sport (2021-yil 3-dekabr). Qaraldi: 2023-yil 15-fevral.
  85. ↑ „Mattarella, grande riconoscenza a Mancini e ai giocatori“ (it). Agenzia Nazionale Stampa Associata (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-iyul.
  86. ↑ „Andy Murray and Boris Johnson react to England's Euro 2020 final defeat“. Daily Mirror (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-iyul.
  87. ↑ „Mike Tindall breaks up fight between England football fans at Euro 2020 final“. The New Zealand Herald (2021-yil 13-iyul). 2021-yil 15-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 16-iyul.
  88. ↑ „Italia-Inghilterra, da Tom Cruise a Sergio Mattarella e William e Kate con il principino George: tutti i vip allo stadio per la finale degli Europei“ (it). Il Fatto Quotidiano (2021-yil 12-iyul). 2021-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-iyul.
  89. ↑ Das. „How Italy Beat England to Win Euro 2020“. The New York Times (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-iyul.
  90. ↑ 90,0 90,1 90,2 /„Euro 2020 final: Italy lift trophy after beating England on penalties – as it happened“. The Guardian. 2021-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-iyul.
  91. ↑ 91,0 91,1 „Live Commentary – Italy vs England | 11 July 2021“. Sky Sports. 2021-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-iyul.
  92. ↑ „Regulations of the UEFA European Football Championship 2018–20“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2018-yil 9-mart). 2021-yil 11-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 11-may.
  93. ↑ Each team was given only three opportunities to make substitutions, with a fourth opportunity in extra time, excluding substitutions made at half-time, before the start of extra time and at half-time in extra time.
  94. ↑ 94,0 94,1 94,2 „Team statistics“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 11-iyul.
  95. ↑ „How the rules have changed for tonight's Euro 2020 trophy presentation“. The Athletic (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-iyul.
  96. ↑ Stacpoole. „Italy v England – UEFA Euro 2020: Final“. Offside Sports Photography (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 14-iyul.
  97. ↑ „Why did England players take off their medals after Euro 2020 final defeat by Italy?“. The Independent (2021-yil 12-iyul). 2021-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-iyul.
  98. ↑ Atwal. „Euro 2020 final: records broken by Italy, Bonucci and Shaw“. Guinness World Records (2021-yil 12-iyul). 2021-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-iyul.
  99. ↑ „Italy 1–1 England, aet (3–2 on pens): Donnarumma the hero as Azzurri win Euro 2020!“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 11-iyul.
  100. ↑ „All the Euro finals: scores, scorers, line-ups and venues“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 11-iyul). 2021-yil 16-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 14-iyul.
  101. ↑ „Euro 2020 final: Italy manager Roberto Mancini says 'I was due this'“. BBC Sport (2021-yil 12-iyul). 2021-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 25-oktyabr.
  102. ↑ Westwood. „'We dominated England' – Mancini hails 'extraordinary' Italy after Euro 2020 triumph“. Goal (2021-yil 12-iyul). 2021-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 25-oktyabr.
  103. ↑ 103,0 103,1 Johnston. „Reaction after England suffer Euro 2020 final heartbreak (5 of 8)“. BBC Sport (2021-yil 12-iyul). 2021-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 25-oktyabr.
  104. ↑ „Euro 2020: Mural of Southgate, Kane and Sterling unveiled in London“. BBC News (2021-yil 13-iyul). 2021-yil 13-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-iyul.
  105. ↑ Blackey. „Huge digital mural of Rashfrod, Sachi and Saka unveiled after England stars were targeted with racist abuse“. Manchester Evening News (2021-yil 14-iyul). 2021-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 14-iyul.
  106. ↑ „Euro 2020: Uefa open investigation against FA following Wembley final“. ITV News (2021-yil 13-iyul). 2021-yil 13-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-iyul.
  107. ↑ „Euro 2020: UEFA opens disciplinary proceedings against FA for fan behaviour at Wembley final“. Sky Sports (2021-yil 3-avgust). 2021-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 3-avgust.
  108. ↑ „England given one-match stadium ban following unrest at Euro 2020 final“. BBC Sport (2021-yil 18-oktyabr). 2021-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 18-oktyabr.
  109. ↑ „Disciplinary matters – UEFA Euro 2020: Italy v England“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 18-oktyabr). 2021-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 18-oktyabr.
  110. ↑ „COVID-19: England's run to Euro 2020 final caused 'significant risk to public health', says study“. Sky News (2021-yil 21-avgust). 2021-yil 22-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 22-avgust.
  111. ↑ „UEFA and CONMEBOL broaden cooperation“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2021-yil 28-sentyabr). 2021-yil 15-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 15-dekabr.
  112. ↑ „European and South American champions meet in 'Finalissima' Wembley showdown“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2022-yil 22-mart). 2022-yil 22-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-mart.
  113. ↑ „Italy 0–3 Argentina: South American champions cruise to Finalissima glory“. UEFA.com. Union of European Football Associations (2022-yil 1-iyun). Qaraldi: 2022-yil 1-iyun.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
 Vikiomborda Yevro-2020 finali
haqida turkum mavjud 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Yevro-2020_finali&oldid=5305695" dan olindi