Aqtau (shahar)

Aqtau
Aqtau; qoz. Ақтау
	shahar
	; Gerb
	43°39′0″N 51°09′0″E / 43.65000°N 51.15000°E
Mamlakat	Qozogʻiston
viloyat	Mangʻistau viloyati
Hukumat
• Akim	Khamzin Zakir Ildusovich
Asos solingan	1961
Ilk eslatilishi	1961
Avvalgi nomlari	Aktauskiy, Aktau, Shevchenko, Gurev-20
Maydon	165,642 km2 (63,955 kv mi)
Rasmiy til(lar)i	qozoqcha
Aholisi (2013)	181,905
Milliy tarkib	qozoqlar 70,07 % ; ruslar 20,57 % ; ozarbayjonlar 2,55 % ; ukrainlar 1,14 % ; tatarlar 0,83 % ; boshqalari 3,87 %
Vaqt mintaqasi	UTC+5
Telefon kodi	+7 7292
Pochta indeks(lar)i	130000
Avtomobil kodi	R, 12
	Aqtau Aqtau

Bu atamaning boshqa maʼnolari ham mavjud. Qarang: Aqtau.

Aqtau — (qozoqcha: Ақтау) Qozogʻistonning janubi-gʻarbida joylashgan shahar, Mangʻistau viloyatining markazi. Shaharda dengiz va havo porti mavjud. Aqtau shahri 1964-yildan 1991-yilgacha ukrain shoiri Taras Shevchenkoning hurmatiga Shevchenko deb atalgan.

Geografiyasi

Shahar Kaspiy dengizining sharq qirgʻogʻida joylashgan. Shaharning janubi-sharqida 40 km uzoqlikda Qaraqiya tekisligi bor. Hududi tekis va asosan korrozik va deflyatsik harakatlardan iborat. Sovet Ittifoqining tadqiqotlariga koʻra: Yevropa va Osiyoning chegarasi Mugʻaljardan boshlanib, Embi dayosi boʻylab Kaspiy dengizigacha. 1950-yillargacha Qozogʻiston hududi Yevropa chegarasi Yoyiq daryosining yoqasi bilan chegaradosh edi^[4]. 2010-yilning aprel may oylarida rus geografik jamoatining ekspeditsiyasi Yevropa chegarasini Mugʻaljar orqali, Kaspiy qirgʻogʻi tekisligidan oʻtishi kerak degan hulosaga keldilar. Yevropa chegarasi hozirgidan bir necha barovar janubgacha choʻziladi. Hozirgi kunda rus geografik jamoati olimlar hamjamiyatining fikri Xalqaro geografik ittifoqning tasdiqlashiga erisha olmadi. Demak, agar Xalqaro geografik jamoat rus geografik jamoatining hulosasini tasdiqlasa, Mangʻistau viloyatining bir qismi Yevropada joylashgan boʻladi.

Transporti

Aqtauda temir yoʻl vokzali yoʻq. Poezdlar Mangʻishlaq stansiyasiga kelib toʻxtaydi. Shahar va stansiya orasida № 101 avtobusi bilan taksilar qatnaydi, masofasi — 20 km. Aqtau porti Kaspiy dengizining sharqiy qismida joylashgan. Aqtau turli xalqaro yuklarni, neft va neft mahsulotlarini tashishga moslangan Qozogʻistondagi yagona port boʻlib hisoblanadi.

Aholisi

Milliy tarkibi
Millat	Aholi soni 1.01.2012^[5]	Foiz %
Qozoqlar	126 377	70,07
Ruslar	37 102	20,57
Ozarbayjonlar	4 596	2,55
Ukrainlar	2 051	1,14
Lezginlar	1 753	0,97
Tatarlar	1 495	0,83
Armanlar	1 025	0,57
Oʻzbeklar	852	0,47
Koreyslar	680	0,38
Chechenlar	598	0,33
Gurjinlar	343	0,19
Qirgʻizlar	295	0,16
Olmonlar	288	0,16
Qoraqalpoqlar	277	0,15
Beloruslar	247	0,14
Udinlar	203	0,11
Osetinlar	183	0,10
boshqalar	1 995	1,11
Jami:	180 360	100,00

Madaniyati

Aqtauda Abay nomidagi madaniyat uyi, N. Jantoʻrin nomidagi drama teatri, koʻplab kinoteatrlar, yungi klublar bor. Dengiz qirgʻogʻida turli oʻyingohlar, sport va madaniy komplekslar, hordiq chiqarish parklari mavjud.

Tungi Aqtau.

Manbalar

↑ Численность населения РК по областям, городам и районам Республики Казахстан на 1 июля 2013 года, 2013-11-15da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2021-02-27
↑ „Телефонные коды“. 2013-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 8-noyabr.
↑ „Почтовые индексы Казахстана“. 2013-yil 3-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 8-noyabr.
↑ „Где кончается Европа?“. Урал - граница Европы и Азии. Русское географическое общество. 2012-yil 22-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 4-avgust.
↑ Chislennost naseleniya po oblastyam, gorodam i rayonam, polu i otdelnim vozrastnim gruppam, otdelnim etnosam, 2012-11-15da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2012-10-02

Havolalar

Аппарат акима города Актау (Wayback Machine saytida 2011-09-16 sanasida arxivlangan)
Акимат Мангистауской области (Wayback Machine saytida 2006-11-14 sanasida arxivlangan)

[1] Численность населения РК по областям, городам и районам Республики Казахстан на 1 июля 2013 года, 2013-11-15da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2021-02-27

[2] „Телефонные коды“. 2013-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 8-noyabr.

[3] „Почтовые индексы Казахстана“. 2013-yil 3-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 8-noyabr.

[4] „Где кончается Европа?“. Урал - граница Европы и Азии. Русское географическое общество. 2012-yil 22-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 4-avgust.

[Pop2012-5] Chislennost naseleniya po oblastyam, gorodam i rayonam, polu i otdelnim vozrastnim gruppam, otdelnim etnosam, 2012-11-15da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2012-10-02

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

k m t Mangʻistau viloyati
Markazi: Aqtau
Tumanlari	Beyneu • Qaraqiya • Mangʻistau • Munayli • Tupqaragʻan
Viloyat ahamiyatiga ega shaharlar	Aqtau • Janaoʻzen

k m t Qozogʻiston shaharlari
Poytaxt: Ostona
Respublika ahamiyatiga ega shaharlar	Ostona • Olmaota • Boyqoʻngʻir • Chimkent
Viloyat markazlari	Aqtau • Oqtoʻba • Atirov • Jezqozgʻon • Koʻkchatov • Pavlodar • Petropavl • Taldiqoʻrgʻan • Taraz • Turkiston • Oʻral • Oʻskemen • Qaragʻandi • Qoʻstanay • Qiziloʻrda
Viloyat ahamiyatiga ega shaharlar	Orol • Balxash • Ekibastuz • Janaoʻzen • Kentov • Ridder • Rudniy • Satbayev • Semey • Stepnogorsk • Temirtau • Shaxtinsk
Kichik shaharlar	Abay • Oqkoʻl • Oqsoy • Oqsuv • Olgʻa • Orqaliq • Oris • Otbosar • Ayagoʻz • Bulayev • Derjavinsk • Emba • Yereymentau • Yesik • Yesil • Janatas • Jarkent • Jem • Jitiqara • Jetisay • Zaysan • Ziryanovsk • Kurchatov • Qazali • Qandiagʻash • Qapchagʻay • Qorajol • Qoratau • Qarqarali • Qaskelen • Qulsari • Lenger • Lisakovsk • Makinsk • Mamlyutka • Priozersk • Saran • Sarqand • Sariagʻash • Sergeyevka • Serebryansk • Stepnyak • Tayinsha • Talgʻar • Tekeli • Temir • Usharal • Uchtepa • Fort-Shevchenko • Xromtau • Chordara • Chu • Shalqar • Shar • Shemonaixa • Shuchinsk