Abdulhamid Madarshohiy
Faxr al-Islom[1] Abdul Hamid Madarshohiy | |
|---|---|
| Shaxsiy maʼlumotlar | |
| Tavalludi | 1869-yil |
| Vafoti |
31-mart 1920-yil |
| Dini | Islom |
| Ota-onasi |
|
| Mazhab | Sunniy |
| Yurisprudensiya | Hanafiy |
| Oqim | Deobandi |
| Mashhur ish(lar)i | Al-Jamiatul Ahlia Darul Ulum Moinul Islam |
| Alma mater | Mohsinia Madrasa |
Faxr al-Islom Abdulhamid ibn Rustam Ali al-Madarshohiy (arabcha: فخر الإسلام عبد الحميد بن رستم علي المدارشاهي), – Abdulhamid Madarshohiy (bengalcha: আব্দুল হামিদ মাদার্শাহী) yoki oddiygina Abdulhamid nomi bilan mashhur, Bengal islom olimi, yozuvchi va taʼlimotchi alloma[2]. U Bengaliyada Deobandiy harakatini joriy etishning kashshoflaridan biri boʻlgan va Xathazaridagi Al-Jamiatul Ahliya Dorul Ulum Moinul Islomning asoschilaridan biri sifatida ham eʼtirof etilgan[3][4].
Ilk faoliyat davri va taʼlimi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Abdulhamid 1869-yilda Bengaliya prezidentligining Chittagong okrugi, Hathazari shahrida joylashgan Shimoliy Madarsha qishlogʻidagi yer egasi boʻlgan bengallik musulmon Munshisning oilasida tugʻilgan. Uning ota-onasi Munshi Rustam Ali va Begum Suajan edi. U oʻz nasl-nasabini bir necha asrlar ilgari Chittagong portiga kelgan arab musulmon missioneri Shayx Muhammad Hofiz bilan aloqador ekanligini taʼkidlaydi. Abdulhamid dastlab Sitakundaning Jahonobod mahallasida istiqomat qilgan va u yerda oʻzini mahalliy zamindor (yer egasi) sifatida koʻrsatgan. Mahalliy epidemiya natijasida Hofizning avlodi Shayx Murod Baroauliya qishlogʻiga koʻchib oʻtadi va Murodning avlodi Shayx Shamsher Ali Taluqdor oʻzining Madarshadagi Hathazarida onasi yashagan uyga joylashadi[5].
Madarshohiyning ilk taʼlimi oʻz uyida, keyinroq mahalliy maktabda boshlangan, u yerda diniy taʼlim olgan va Qurʼon oʻqishni oʻrgangan. Keyinroq u beshinchi sinfgacha mahalliy boshlangʻich maktabda oʻqiydi, soʻngra Chittagong shahridagi Mohsiniya madrasasiga oʻqishga kiradi. Aytishlaricha, u Mohsiniya madrasasida har yili sinf imtihonlarida birinchi oʻrinni egallagan[6]. „Mishkatul masobih“ kabi kitoblarni shu madrasada yozib tugatgan[1].
Faoliyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Madarshahi Mohsiniya madrasasida yurgan kezlari Abdulvohid Bengaliy bilan yaqindan tanishgan, undan koʻp narsalarni oʻrgangan va oxir-oqibat uning islohotchilik harakatida ishtirok etgan. U turli diniy seminarlar va munozara konferensiyalarida qatnashib, munozarachi sifatida mashhur boʻla boshlagan. Shundan soʻng unga Faxr al- Islom (Islom shon-shuhrati) va Munazoir-e-Islom (Islom bahschisi) unvonlari berilgan[1]. Abdulhamid oʻz faoliyatining ilk yillaridanoq Xondaqiyada kichik maktab tashkil etib, u yerda bolalar va keksalarga diniy taʼlim bergan. Madarshohiy boshqa hududlarda ham maktablarning tashkil etilishida muhim rol oʻynagan[10].
1896-yilda Abdulhamid mustamlakachi Bengaliyada madrasaga ega boʻlish muhimligini anglab yetgach, Abdulvohid Bengaliy, So‘fiy Azizur Rahmon va Habibulloh Qurayshiy bilan birgalikda „Al-Jamiatul Ahliya Dorul Ulum Moinul Islom“ga asos solgan[11]. Madrasa ham mahalliy aholi koʻmagida barpo etilgan[12]. Madarshohiy, shuningdek, yaqin atrofdagi Fotihpurda al-Jomi’ah al-Hamidiyah Nosir al-Islom nomi bilan tanilgan yana bir katta madrasani ham qurdirgan[6].
Ishlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Madarshohiy islom diniga oid bir qancha asarlar yozgan. Bunga quyidagilar kiradi:
- Tuhfah al-Moʻminin (Moʻminlar uchun sovgʻa)
- Masoil-i ramazon (Ramazonga oid masalalar)
- Fadoʻil- i’idgah (Hayitning fazilatlari)
- Fadoʻil- i’tikof (Eʼtikofning fazilatlari)
Vafoti va merosi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Madarshohiy 1920-yil 31-martda vafot etgan. Uning ikki oʻgʻli boʻlib, ular: Alloma Muhammad Ismoil va muftiy Muhammad Yusuf hisoblanadi[1].
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 al-Kumillai, Muhammad Hifzur Rahman „الشيخ الفاضل العلامة الكبير مجاهد الملّة مولانا عبد الحميد بن الشيخ رستم علي المدَارْشَاهي الجاتجامي“, . كتاب البدور المضية في تراجم الحنفية (ar). Cairo, Egypt: Dar al-Salih, 2018.
- ↑ Aminul Islam, S. M.. বাংলার শত আলেমের জীবনকথা. Bangla Bazar, Dhaka: Baighar, January 2014 — 47–52-bet. ISBN 9847016800481.
- ↑ Qasimi, Mazharul Islam Uthman. বিখ্যাত ১০০ ওলামা-মশায়েখের ছাত্রজীবন, 3rd (bn), BAD Comprint and Publications, 2015 — 66–67-bet.
- ↑ Jahangir, Salahuddin. বাংলার বরেণ্য আলেম, 1 (bn), Middle Badda, Adarsha Nagar, Dhaka: Maktabatul Azhar, 2017 — 87–94-bet.
- ↑ Abdullah, Muhammad „আবদুল হামীদ মাদারশাহী“, . বাংলাদেশের খ্যাতনামা আরবীবিদ, ১৮০১-১৯৭১ (bn). Islamic Foundation Bangladesh, 1986 — 139-bet.
- ↑ 6,0 6,1 Nizampuri, Ashraf Ali. The Hundred (Bangla Mayer Eksho Kritishontan), 1st, Salman Publishers, 2013 — 55–56-bet. ISBN 978-112009250-2.
- ↑ Kabir, Humayun (December 2009). "Replicating the Deobandi model of Islamic schooling: the case of a Quomi madrasa in a district town of Bangladesh". Contemporary South Asia 17 (4): 415–428. doi:10.1080/09584930903275884.
- ↑ Encyclopaedia of Bangladesh, 1st Singh: , New Delhi, India: Anmol Publications, 2003 — 259-bet. ISBN 8126113901.
- ↑ „NBR Reports“. — „"With its impeccable Deobandi credentials, Hathazari madrasa ranks among the top ten madrasas in the subcontinent in terms of its academic standards and reputation."“.
- ↑ Babunagari, Junaid. দারুল উলুম হাটহাজারীর কতিপয় উজ্জ্বল নক্ষত্র, 1, Hathazari, Chittagong District: Bukhari Academy, 2003 — 12–13-bet.
- ↑ Junaid Babunagari. Darul Ulum Hathazarir Kotipoy Ujjol Nokkhotro, 1st, Bukhari Academy, 2003 — 9–10-bet.
- ↑ Ahmadullah, Mufti. Mashayekh-e-Chatgam, 3rd, Dhaka: Ahmad Publishers, 2016 — 68–101-bet. ISBN 978-984-92106-4-1.