Kontent qismiga oʻtish

Anvar Shoh Kashmiriy

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Anvar Shoh Kashmiriy
Shaxsiy maʼlumotlar
Tavalludi 16-noyabr 1875-yil
Vafoti 28-may 1933-yil(1933-05-28)
(57 yoshda)
Deoband, Angliya qaramligidagi Hindiston
Dini Islom
Farzandlari Azhar Shox Qaysar, Anzar Shoh Kashmiri
Asosiy qiziqish(lar)i Hadis
Alma mater Darul Ulum Deoband

Anvar Shoh Kashmiriy (sayid Muhammad Anvar Shoh ibn Muazam Shoh al- Kashmiriy nomi bilan tanilgan; 1875-yil 16-noyabr — 1933-yil 28-may) — kashmirlik musulmon olimi va huquqshunosi boʻlib, Aminia madrasasining birinchi asoschisi sifatida va Darul Ulum Deobandning toʻrtligida xizmat qilgan. U Mahmud Hasan Deobandiyning shogirdi boʻlgan va Ulamo-i Hind Jamiyati orqali Hindiston ozodlik kurashida qatnashgan. Uning shogirdlari orasida Hifzur Rahmon Seoxarvi, Yusuf Banuriy va Zayn al-Obidin Sajjad Meerthi kabilar bor.

Ilk faoliyati va taʼlimi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Anvarshoh Kashmiriy 1292-yilning shavvol oyining 27-sanasida (1875-yil 16-noyabr) Kashmirda sayyidlar oilasida tug‘ilgan. Toʻrt yoshida otasi Muazzam Ali Shohning koʻrsatmasi bilan Qur’on oʻqishni boshlagan[1]. 1889-yilda u Deobandga koʻchib oʻtadi va u yerda uch yil Dorul Ulumda tahsil oladi. 1892-yilda Anvarshoh Dorul Ulum Deobandga koʻchib oʻtadi. Shuningdek, Mahmud Hasan Deobandiy va boshqalardan ham tahsil oladi. So‘ngra 1896-yilda (1314-hijriy) Rashid Ahmad Gangohiy huzuriga borib, Hadis (ikki yildan beri o‘qigan) va g‘azal ilmi bo‘yicha muallimlik guvohnomasini oladi[1].

Dorul Ulumni tugatgandan soʻng, u Dehlidagi Aminiya Madrasasida dars berdi va uning birinchi mudiri boʻlib xizmat qildi. 1903-yilda u Kashmirga borib, u yerda Fayz-e Aʼam madrasasini tashkil qiladi[1]. 1905 (hijriy 1323)-yili haj ziyoratini amalga oshiradi. Toʻrt yil oʻtgach, u Deobandga qaytib keladi. 1933-yilgacha maosh olmasdan hadis kitoblaridan dars bergan. U qariyb oʻn ikki yil Dorul Ulumning vasiyligini lavozimida faoliyat yuritadi. 1927-yilda (1346-hijriy) isteʼfoga chiqadi va Hindistonning gʻarbiy qismidagi Dabhel madrasasiga borib, u yerda 1932-yilgacha (1351-yil) hadis ilmidan dars beradi. 1887-yilda oilasini tashlab, Hindistondagi Madrasaga koʻchib oʻtadi[2].

Makka va Madinaga haj safarini boshlashdan oldin Fay’m madrasasida uch yil dars bergan[2]. Anvarshoh Kashmiriy oʻzining Deoband instruktori Mahmud Hasan huzuriga tashrif buyuradi va uni Deoband ilmidan dars beradigan lavozimni egallashga koʻndirdi. 1908-yilda Mahmud Hasanning oʻzi Madinaga koʻchib kelganida, Anvarshoh hadisdan dars bera boshlagan edi[3]. U 1927-yilgacha bu lavozimda faoliyat yuritib keladi, lekin rahbariyat bilan kelishmovchilikdan keyin ishdan ketadi[2].

Kashmiriy 1927-yilda Azizur Rahmon Usmoniy bilan birga Jamiya Islomiya Talimuddinga ko‘chib o‘tdi va u yerda 1932-yilgacha hadis ilmidan dars berdi[1].

Vafoti va merosi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1933-yilda Anvarshoh kasal boʻlib, tibbiy yordam uchun Deobandga boradi. U 1933-yil 28-mayda vafot etguniga qadar u yerda talabalarga dars beradi. Uning katta oʻgʻli Azharshoh Qaysar va kichik oʻgʻli Anzarshoh Kashmiriy otasining yoʻlini davom ettiradilar[2]. Muhammad Iqbol tomonidan Kashmiriy xotirasiuchun hamdardlik marosimi uyushtirdi va u Kashmiriyni soʻnggi besh yuz yillikdagi eng buyuk islom olimi deb taʼriflaydi[4].

Anvarshoh Kashmiriy koʻpchilik tomonidan eng koʻp qirrali va sermahsul hadis olimlaridan biri sifatida etirof etiladi[5]. Islom olimi Sayyid Rashid Rido uning hadis adabiyoti va turli islom ilmlarini qayta tiklash sohasidagi xizmatlarini eʼtirof etib, „Alloma Kashmiriydan ko‘ra ko‘rkamroq hadis olimini ko‘rmaganman“, deydi[5].

Jamiya Imom Muhammad Anvar Shoh, Deoband — Kashmir nomidagi islom maktabi hisoblanadi. Suriyalik olim Abdul-Fattoh Abu G‘udda kashmiriylarning tarjimai holini arab tilida yozgan[6]. Yunus Usmon Durban-Vestvil universitetida oʻzining "Allamah Muhammad Anvar Shoh Kashmiriyning hayoti va ijodi" mavzusidagi doktorlik dissertatsiyasini keng ommaga namoyish etgan[7].

Kashmiriy haqida kitob 2015-yil dekabr oyida nashr etilgan. Kitobning chiqarilishi paytida muhandis Rashid, oʻsha paytdagi Langate vakilligi Kupvaraning „Yil talabasi“ mukofotini „Muvaffaqiyat uchun Moulana Anvar Shoh Kashmiri mukofoti“ deb oʻzgartirgan[8].

Adabiy asarlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kashmiriy sheʼr ham yozgan va koʻpincha oʻzining ilmiy asarlarini shu shaklda namoyish etgna. Uning ayrim maqolalari va qo‘lyozmalari nashr etilmagan[2].

Uning asarlari[9][10]:

  • Mushkilat al-Quran
  • Fayz al-Borii ala Sahihi Buxoriy
  • Anvar al-Baari ("Sahihi Buxoriy "ning urducha sharhi, Kashmiriyning kuyovi Ahmad Rida Bijnori tomonidan tuzilgan)
  • al-ʿUrf ash Shadhi Sharh Sunan Termiziy[11]

Kashmiriyning shogirdlari orasida Manazir Ahsan Gʻiloniy, Muhammad Tayyib Qasmiy, Hifzur Rahmon Seoharviy, Said Ahmad Akbarobodiy, Zayn al-Obidin Sajjad Meerthiy, Muhammad Miyan Deobandiy, Manzur Nu’moniy va Muhammad Shafi Deobandiy oʻrin egallagan[12][13].

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Rizwi, Syed Mehboob. Tarikh Darul Uloom Deoband, 1981, Darul Uloom Deoband: Idara Ehtemam — 49–51, 52–55-bet. 
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Aaliya Chishti. Challenges to religions and Islam: a study of Muslim movements, personalities, issues and trends (en) Rafiabadi: . Sarup & Sons, New Delhi, 2007 — 924–943-bet. ISBN 978-81-7625-732-9. Qaraldi: 2019-yil 12-iyul. 
  3. Noor, Ahmad-Noor A.. The Madrasa in Asia: Political Activism and Transnational Linkages. Amsterdam University Press, 1 January 2008. ISBN 978-90-5356-710-4. 
  4. „Bringing the Legend to Light“ (2017-yil 16-dekabr). Qaraldi: 2020-yil 13-iyun.
  5. 5,0 5,1 Ahmad Meraj, Dr. Meraj (2019). "Contribution of Anwar Shah Kashmiri to the Hadith Literature in India". Insight Islamicus 19: 1, 11. Archived from the original on 2022-12-03. https://web.archive.org/web/20221203222930/http://islamicstudies.uok.edu.in/Files/36892408-1fed-4431-9848-0761b9e02587/Journal/04d04c18-80ad-4951-98c0-0c24b5ba7987.pdf. Qaraldi: 2023-01-05. Anvar Shoh Kashmiriy]]
  6. Abd al-Fattah Abu Ghudda. Arabic biography of Imam al-'Asr Allamah Anwar Shah al-Kashmiri, Taken from Majmu'ah Rasa'il al-Kashmiri, Volume 1, 2nd Edition (Karachi: Idarat al-Qur'an wa 'l-'Ulum al-Islamiyyah, 1424 AH/2004 CE) by al-Majlis al-'Ilmi. (ar). Qaraldi: 2019-yil 16-may. 
  7. „Life and Works of Allamah Muhammad Anwar Shah Kashmiri“. ResearchSpace.ukzn.ac.za. Qaraldi: 2019-yil 16-may.
  8. „Book 'Pride Of Kashmir' on Moulana Anwar Shah Kashmiri released“. Greater Kashmir (2015-yil 2-dekabr). Qaraldi: 2020-yil 12-iyun.
  9. Asir Adrawi. Dabistan-e-Deoband ki Ilmi khidmat, October 2013 (ur), Deoband: Darul Moallifeen — 33, 56, 64-bet. 
  10. Bano, Abida (2008). "Contribution of Kashmiri scholars towards quaranic sciences: a research study" (Ur). Aligarh Muslim University: 148–153. http://shodhganga.inflibnet.ac.in:8080/jspui/handle/10603/57138. 
  11. Is’haqov Mirsodiq; Alimova Rahima; Karimov Nodir; Sulaymonov Jasur; Madalimov Timur (November 2019). "Contribution of Abu Isa Tirmidhi to the Science of Hadith". International Journal of Innovative Technology and Exploring Engineering (IJITEE) 9 (1): 594. 
  12. Muhammad Taqi Usmani „Imam al-Asr Hadhrat Allama Sayyid Anwar Shah Saheb Kashmiri“, . Akabir-e-Deoband Kya Thy, May 1995 (ur), Zamzam Book Depot, Deoband — 41–54-bet. 
  13. Naseem Akhtar Shah Qaiser. Do Gohar Aabdaar, September 2016, Jamia Imam Muhammad Anwar Shah — 32-bet.