Axtar Raza Xon
Muhammad Axtar Raza Xon | |
|---|---|
| Unvoni | Tajush Shariat |
| Shaxsiy maʼlumotlar | |
| Tavalludi |
Muhammad Ismoil Raza 23-noyabr 1943-yil |
| Vafoti |
(7 Zul-Qaida 1439) |
| Dafn etilgan joyi | Bareilly Sharif Dargah |
| Dini | Islom |
| Millati | Hind |
| Farzandlari | 6 ta, Asjad Raza Xon bilan |
| Era | Zamonaviy |
| Yurisprudensiya | Hanafiy |
| Oqim | Barelviylik |
| Mashhur ish(lar)i | Azhar Ul Fatawa |
| Alma mater | Manzar-e-Islam (Bareilly), Islamia Inter College, Bareilly, Al-Azhar 1963 -1966[1] |
| Boshqa nomlari | Azhari Miya |
| Qarindoshlar | Ahmed Raza Xon Barelvi (bobosi) |
Muhammad Axtar Rizo Xon Azhariy (1943-yil 23-noyabr — 2018-yil 20-iyul), shuningdek, Tajush Shariat[2] yoki Azhari Miya[3][4] nomi bilan ham tanilgan, hindistonlik Barelvi musulmon olimi, ulamosi va muftiy edi. Raza Xon tarafdorlari tomonidan mujaddid hisoblangan va barelviy harakatining asoschisi Ahmad Rizoxon Barelviyning nabirasi boʻlgan[5]. Barelvi musulmonlari tomonidan Hindiston bosh muftiysi sifatida tan olingan[6]. Qirollik Islom strategik tadqiqotlar markazi tomonidan tuzilgan dunyoning 500 ta eng nufuzli musulmonlari roʻyxatida (2014–15) 22-oʻrinda qayd etilgan[7]. Hindistonda o'n millionlab izdoshlari bor edi[8].
Biografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Raza Xon 1943-yil 23-noyabrda Britaniya Hindistonining Bareilli shahrida tug‘ilgan[9]. Izdoshlari mujaddid deb hisoblangan va Barelviy harakatining asoschisi Ahmad Rizo Xon Barelviyning nabirasi[5].
Dargoh Aala Hazrati qoshidagi Manzori Islom madrasasida[8], so‘ngra Bareilly Islomiya Inter kollejida o‘qigan[8]. 1963—1966-yillarda Misrdagi Al-Azhar universitetida tahsil olgan[9]. U yerda "Faxre Azhar" (Azhar faxri) mukofotini qoʻlga kiritgan[8].
1967-yilda Bareylidagi Manzori Islom madrasasida mudarrislik qila boshladi[9].
Nafaqadan keyingi davr
[tahrir | manbasini tahrirlash]1980-yilda rasman muallimlikdan nafaqaga chiqdi[9]. Shunday boʻlsa-da, fatvo berishda va Dar al-Iftada talabalar uchun seminarlar o‘tkazishda davom etdi[9].
2000-yilda Hindistonning Uttar-Pradesh shtatining Bareilli shahrida joylashgan Jamiatur Raza islom tadqiqotlari markaziga asos soldi[7][10][11].
Uni izdoshlari Hindiston bosh muftiysi deb bilishgan[12]. Qirollik Islom strategik tadqiqotlar markazi tomonidan tuzilgan dunyoning 500 ta eng nufuzli musulmonlari roʻyxatida (2014–2015) 22-oʻrinni egallagan edi[7][13]. Hindistonda 10 millionlab izdoshlari boʻlgan[8].
Vafoti va merosi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Uzoq davom etgan xastalikdan so‘ng 2018-yil 20-iyulda 74 yoshida vafot etdi. Dafn marosimiga tashrif buyurganlar soni bir milliondan kamroq edi[8][14][15]. Dafn marosimi 2018-yil 22-iyul kuni Bareilli shahridagi Islamia Inter kollejida bo‘lib o‘tdi. Namozni o‘g‘li va vorisi Asjad Raza Xon o‘qidi[16]. Uning vafotidan keyin Dargoh Aala Hazrati matbuot kotibi Muhammad Salim Nuriyning aytishicha, Azhari "Hindistonda "Tajushariya" unvoniga sazovor bo'lgan yagona din arbobi" va "dunyo bo'ylab Kaʼba ichkarisiga kirishga ruxsat berilgan sanoqli taniqli shaxslardan biri" boʻlgan[8].
Nashrlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Hukmlar (fatvolar)
[tahrir | manbasini tahrirlash]Urdu tilidagi fatvolari to‘plami Majmu'ah Fatawa nomi bilan mashhur edi. Inglizcha to‘plami Azharul Fatawa deb nomlanadi[17][aniq manba kerak]. Fatvolaridan biri musulmon bo'lmagan kishining musulmonga bergan foizlari haqida edi:
Musulmon bilan musulmon yoki musulmon bilan zimmi kofir (musulmon davlatda yashovchi g'ayrimusulmon) o'rtasida savdo-sotiq bo'lsa, qarzga olinganidan ko'proq pul olish foiz hisoblanadi va bunday muomala harom bo'ladi. Biroq, agar yuqoridagi shart bo'lmasa, ortiqcha pul foiz hisoblanmaydi va musulmon uchun qonuniy bo'ladi. Chunki musulmon bilan harbi kofir (musulmon davlatda yashamaydigan musulmon boʻlmagan) o'rtasida savdo bo'lganda foiz yo'qligi ijmo'langan[manba kerak].
Sheʼriyat
[tahrir | manbasini tahrirlash]Naʽat sheʼrlari toʻplami Safina e Bakhshish uch tilda yozilgan[18].
Kitoblari
[tahrir | manbasini tahrirlash]“Urdu va arab tillarida islom ilohiyoti va tafakkuriga oid 50 dan ortiq kitoblar” muallifi. Quyida asarlaridan namunalar keltirilgan[8]:
- Hijrat-e-Rasool
- Aasaar-e-Qiyamat
- Al-Haq-ul-Mubeen (Arab va Urdu tillarida)
- Safeenah-e-Bakhshish (Na'at toʻplami)
- Fatawa Taj-us-Shari'ah[17][aniq manba kerak]
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 „Bareilly cleric among world's most influential Muslims | Bareilly News - Times of India“. The Times of India.
- ↑ „First urs-e-tajusharia to be observed on July 9–10 | Bareilly News“. Times of India.
- ↑ „Azahri miyan urs: अजहरी मियां के पहले उर्स का हुआ आगाज“ (2019-yil 9-iyul).
- ↑ „अजहरी मियां 10 मार्च को मकराना में-“ [Azhari Miyan at Makranah on 10 March] (hi) (2014-yil 8-mart).
- ↑ 5,0 5,1 „World's 500 'Most Influential Muslims': 24 Indians in the list; Mufti Akhtar Raza Khan, Mahmood Madani in first 50 117“. TwoCircles.net (2014-yil 16-oktyabr). — „He is the great-grandson of Ahmed Raza Khan (d. 1921), who founded the Barelwi movement in South Asia“.
- ↑ :en:Royal Islamic Strategic Studies Centre (2018).
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Tiwari, Mrigank. „Barelvi cleric in 'most powerful Muslims' list“ (2014-yil 20-oktyabr).
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 8,7 „Noted Barelvi cleric Azhari Miyan dies – Times of India“. The Times of India. Qaraldi: 2019-yil 30-yanvar.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Khan, Taajush Shari'ah Mufti Akhtar Raza „Brief synopsis of the life of Taj al-Shariah, by Muhammad Kalim“, . Safeena-e-Bakshish. TheSunniWay, 2018 — 17–22-bet.
- ↑ Sanyal, Usha „Ahl-i Sunnat Madrasas: the Madrasa Manzar-i Islam, Bareilly, and Jamia Ashrafiyya, Mubarakpur“, . Madrasas in South Asia: Teaching terror?. Routledge, 2008. ISBN 9780415442473.
- ↑ Plan to develop Bareilly's Jamiatur Raza into an Arabic Persian University By NA Ansari, The Milli Gazette "Maulana Akhtar Raza Khan Azhari set up Madrasa Jamiatur Raza in 2000 in the city's CB Ganj area with the ultimate objective of imparting all types of education."
- ↑ Royal Islamic Strategic Studies Centre (2018).
- ↑ Usha Sanyal. Generational Changes in the Leadership of the Ahl-e Sunnat Movement in North India during the Twentieth Century. Modern Asian Studies (1998), Cambridge University Press.
- ↑ „अजहरी मियां के जनाजे में दिखा जो जनसैलाब, आपने कभी नहीं देखा होगा, देखें तस्वीरें“. www.patrika.com (2018-yil 22-iyul). Qaraldi: 2019-yil 30-yanvar.
- ↑ „ताजुशरिया के आखिरी सफर में उमड़ा जनसैलाब“. Dainik Jagran. Qaraldi: 2019-yil 30-yanvar.
- ↑ „10 lakh people attend funeral of Taajush Shariah Mufti Mohammad Akhtar Raza Khan Quadri“ (en-US). The Siasat Daily - Archive (2018-yil 23-iyul). Qaraldi: 2020-yil 20-iyun.
- ↑ 17,0 17,1 Fatawa Tajushhariyah (in four volumes) by Dar al-Ishaat al-Islamiyya, Jamia al-Raza, Bareilly Sharif.
- ↑ „Ahlesunnat.net – Safina E Bakhshish (Jild 8)“. books.ahlesunnat.net. 2021-yil 26-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 30-yanvar.