Xalqaro voleybol federatsiyasi
 | |
| Ishga tushgan sanasi | 1947-yil |
|---|---|
| Joylashuvi |
 Lozanna |
| Prezident |
 Ary da Silva Graça Filho |
| Aʼzolari | 222 ta milliy federasiyalar |
| Vebsayti | fivb.com |
| Til(lar)i | Ingliz, fransuz, rus, ispan, xitoy, arab |
Xalqaro voleybol federasiyasi (fransuzcha: Fédération Internationale de Volleyball, qisqartma. FIVB) — butun jahon voleybolini boshqaruvchi tuzilma bo‘lib, 222 milliy federasiyani birlashtiradi. Shtab-kvartirasi Shveysariyaning Lozanna shahrida joylashgan, tashkilot prezidenti Ari Grasa Filo (Braziliya) sanaladi.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tashkilot 1947-yil 20-aprelda Parijda tashkil topgan. 1940-yillarning oxirlarida jahon voleybol hamjamiyati voleybol bo‘yicha xalqaro boshqaruv organini shakllantirish yo‘lida qadamlarni ishlab chiqa boshladi. Xalqaro voleybol federasiyasini tashkil etishning asosiy sharti milliy voleybol qo‘mitalarining ushbu sport turi bo‘yicha jahon chempionatini tashkil etish va o‘tkazish edi. Shunday qilib, 1947-yil 18-apreldan—20-aprelgacha Parijdagi kongressda 5 qitʼaning 14 ta milliy qo‘mitasi vakillari FIVBni tuzdilar. Tashkilotning birinchi prezidenti etib fransiyalik Pol Libo saylandi. O‘yinning rasmiy xalqaro qoidalari tasdiqlandi, hakamlik hay’ati o‘yin qoidalarini ishlab chiqish va takomillashtirish bo‘yicha hay’at aʼxolari tuzildi. FIVB rasmiy inglizcha va fransuzcha tillarda faoliyat olib boradi.
1948-yil sentabr oyida Rimda FIVB erkaklar jamoalari o‘rtasida birinchi Yevropa chempionatini va 1949-yil sentabrda Pragada (Chexoslovakiya) — erkaklar o‘rtasida voleybol bo‘yicha birinchi jahon chempionati va ayollar o‘rtasida birinchi Yevropa chempionatini o‘tkazdi. O‘sha yili FIVB Kongressi Butunittifoq voleybol seksiyasini rasmiy aʼzo sifatida qabul qildi va unga 1952-yilda erkaklar va ayollar jamoalari o‘rtasida jahon chempionatini o‘tkazishni ishonib topshirdi. Rus tili ham FIVBning rasmiy tili sifatida tan olingan.
1957-yil 24-sentabrda XOQning 53-sessiyasi voleybolni Olimpiya sport turi sifatida tan oldi.
1961-yilda Marselda bo‘lib o‘tgan FIVBning VIII Kongressi uning tarkibida Yevropa, Osiyo (shu jumladan, Avstraliya va Okeaniya), Afrika, Shimoliy Amerika va Janubiy Amerika mamlakatlarida voleybolni tashkil etish va rivojlantirish topshirilgan beshta qitʼa hay’at aʼzolarini tuzishga qaror qildi.
1964-yilda Tokioda bo‘lib o‘tgan Olimpiya o‘yinlari dasturida birinchi marta voleybol musobaqalari o‘tkazildi.
1965-yilda Polshada yangi musobaqa — erkaklar jamoalari o‘rtasida Jahon kubogi va 1973-yilda Urugvayda ayollar o‘rtasida xuddi shunday turnir o‘tkazildi.
1972-yilda FIVB Kongressi kontinental komissiyalarni kontinental konfederasiyalar nomini o‘zgartirishga qaror qildi. Quyidagi: Osiyo (AVC), Afrika (CAVB), Yevropa (CEV), Shimoliy, Markaziy Amerika va Karib dengizi (NORCECA) va Janubiy Amerika (CSV) konfederasiyalar tuzilgan.
1977-yilda Braziliyada yoshlar jamoalari o‘rtasida birinchi jahon chempionati bo‘lib o‘tdi.
1984-yilda meksikalik Ruben Akosta Ernandes FIVB prezidenti etib saylandi, federasiya shtab-kvartirasi Parijdan Lozannaga ko‘chirildi. Akosta tashabbusi bilan voleybolda ko‘plab islohotlar amalga oshirildi — 1993-yilda tijorat (Jahon ligasi va Gran-pri bo‘yicha) turnirlari paydo bo‘ldi va („ralli-poynt“ tizimi, liberoning paydo bo‘lishi) o‘yin qoidalari sezilarli darajada o‘zgardi. 1996-yilda sohilbo‘yi voleyboli Olimpiya sport turi maqomini oldi. 2008-yil 16—17-iyun sanasida Dubaydagi FIVBning XXXI Kongressida Akosta o‘z vakolatlari tugashiga ikki yil qolganda prezidentlik lavozimini tark etdi, Vey Szichjun uning vorisi bo‘ldi. 2012-yil 21-sentabrda Anaxaymdagi (Kaliforniya) XXXIII Kongressida braziliyalik Ari Gras tashkilotning yangi prezidenti etib saylandi[1] .
FIVB ayni vaqtda 222 ta milliy federasiyaga ega dunyodagi eng yirik sport tashkilotidir.
FIVB tuzilmasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Xalqaro voleybol federasiyasining oliy organi ikki yilda bir marta (jahon chempionatlari va Olimpiya o‘yinlari o‘tkaziladigan paytda) chaqiriladigan Butunjahon kongressi hisoblanadi. FIVB tashkil etilganidan buyon (1947-yildan) 33 ta Kongress o‘tkazildi. Oxirgisi 2012-yil 19—21 sentyabr sanasi bilan Anaxaymda (AQSH) bo‘lib o‘tdi.
Kongress faoliyatida FIVB aʼzosi bo‘lgan yoki ushbu tashkilotga aʼzolikka nomzod bo‘lgan barcha Milliy federasiyalar taklif etiladi.
Jahon kongressi tomonidan FIVB oldiga qo‘yilgan vazifalarni, shuningdek, nizom talablarini hal qilish uchun Kongress delegatlari 4 yil muddatga 30 kishidan iborat Maʼmuriy kengashni saylaydilar. Maʼmuriy kengash o‘z aʼzolari orasidan Kongress qarorlarini amalga oshiradigan, shuningdek, FIVBning kundalik faoliyatini tashkil etuvchi Ijroiya qo‘mitasini saylaydi. Uning faoliyatini Kongress tomonidan 4 yil muddatga saylangan Xalqaro voleybol federasiyasi prezidenti boshqaradi.
FIVB oldida turgan maxsus vazifalarni hal qilish uchun uning tuzilmasida doimiy faoliyat yuritadigan texnik komissiyalar, qo‘mitalar va kengashlar tashkil etiladi:
- FIVB komissiyalari (jami 10 ta): huquqiy, moliyaviy, matbuot, o‘yin qoidalari, hakamlik, texnik, murabbiylik, tibbiy, rivojlanish, televideniye va yangi ommaviy axborot vositalari bo‘yicha tuziladi.
- FIVB qo‘mitalari (jami 2): investision, intizomiy.
- FIVB Kengashlari (jami 4 ta): sport musobaqalari, sohilbo‘yi voleyboli, jahon ligasi, Jahon Gran-prisi uchun.
FIVB 5 ta qitʼa konfederasiyaga bo‘lingan bo‘lib, ular FIVBning tarkibiy bo‘linmalari hisoblanadi. Ular FIVBning tegishli jo‘g‘rofiya hududlardagi vakolatli vakillaridir. Milliy federasiyalar ham FIVB, ham ularning mintaqaviy konfederasiyasi aʼzolaridir. Odatda mamlakat o‘z mintaqasi konfederasiyasining aʼzosi hisoblanadi, ammo baʼzi istisnolar mavjud.
Mintaqa birlashmalarining ro‘yxati bilan tanishing:
- Osiyo voleybol konfederasiyasi (AVC) — Osiyo, Avstraliya va Okeaniya;
- Afrika voleybol konfederasiyasi (CAVB) — Afrika;
- Yevropa voleybol konfederasiyasi (CEV) — Yevropa;
- Shimoliy, Markaziy Amerika va Karib havzasi voleybol konfederasiyasi (NORCECA) — Shimoliy Amerika, Markaziy Amerika va Karib dengizi;
- Janubiy Amerika voleybol konfederasiyasi (CSV) — Janubiy Amerika .
Rasmiy musobaqalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Xalqaro voleybol tashkiloti o‘z faoliyati doirasida quyidagi turnirlarni o‘tkazishga mas’uldir:
- Voleybol olimpiadasi turnirlari — 4 yilda bir marta
- Milliy terma jamoalar o‘rtasidagi jahon chempionati — 4 yilda bir marta
- Milliy terma jamoalar o‘rtasidagi Jahon kubogi — har 4 yilda bir marta
- Milliy terma jamoalar o‘rtasida chempionlar o‘rtasidagi Butunjahon kubogi — har 4 yilda bir marta
- Yoshlar terma jamoalari o‘rtasidagi jahon chempionati — har ikki yilda bir marta
- O‘smirlar terma jamoalari o‘rtasidagi jahon chempionati — har ikki yilda bir marta
- Erkaklar milliy terma jamoalarining Jahon ligasi — har yili
- Ayollar milliy terma jamoalari o‘rtasidagi Gran-pri — har yili
- Klub jamoalari o‘rtasidagi Jahon chempionati — har yili
- Jahon chempionati va sohilbo‘yi voleyboli bo‘yicha Jahon turnesi
FIVB aʼzolari
[tahrir | manbasini tahrirlash]56 ta milliy federatsiyalar: Avstriya, Ozarbayjon, Albaniya, Angliya, Andorra, Armaniston, Belarus, Belgiya, Bolgariya, Bosniya va Gersegovina, Vengriya, Germaniya, Gibraltar, Grenlandiya, Gretsiya, Gruziya, Daniya, Isroil, Irlandiya, Italiya , Ispaniya Kipr, Kosovo, Latviya, Litva, Lixtenshteyn, Lyuksemburg, Malta, Moldova, Monako, Niderlandiya, Norvegiya, Polsha, Portugaliya, Rossiya, Ruminiya, San-Marino, Shimoliy Irlandiya, Shimoliy Makedoniya, Sloveniya, Turkiya, Sloveniya , U., Farer orollari, Finlandiya, Fransiya, Xorvatiya, Chernogoriya, Chexiya, Shveysariya, Shvetsiya, Shotlandiya, Estoniya .
65 ta milliy federatsiyalar: Avstraliya, Afgʻoniston, Bangladesh, Bahrayn, Bruney, Butan, Vanuatu, Sharqiy Timor, Vetnam, Gonkong, Guam, Hindiston, Indoneziya, Iordaniya, Iroq, Eron, Yaman, Qozogʻiston, Kambodja, Qatar, Qirgʻiziston , Xitoy, Shimoliy Koreya, Koreya Respublikasi, Quvayt, Kuk orollari, Laos, Livan, Aomin, Malayziya, Maldiv orollari, Marshall orollari, Moʻgʻuliston, Myanma, Nauru, Nepal, Niue, Yangi Zelandiya, BAA, Ummon, Pokiston, Palau , Papua-Yangi Gvineya, Samoa, Amerika Samoasi, Saudiya Arabistoni, Shimoliy Mariana orollari (Saipan), Singapur, Suriya, Solomon orollari, Tojikiston, Tailand, Tayvan, Tonga, Tuvalu, Turkmaniston, Oʻzbekiston, Fiji, Filippin, Taiti, FSM, Shri-Lanka, Yaponiya .
54 ta milliy federatsiyalar: Jazoir, Angola, Benin, Botsvana, Burkina-Faso, Burundi, Gabon, Gambiya, Gana, Gvineya, Gvineya-Bisau, Jibuti, Misr, Zambiya, Zimbabve, Kabo Verde, Kenya, Kongo, Kongo DR, Kot-d’Ivuar, Lesoto, Liberiya, Liviya, Mavrikiy, Mavritaniya, Madagaskar, Malavi, Mali, Marokash, Mozambik, Namibiya, Niger, Nigeriya, Ruanda, San-Tome va Prinsipiya, Esvatini, Seyshell orollari, Syerra-Leoni, Senegal, Somali, Tanzaniya, Togo, Tunis, Uganda, CAR, Chad, Ekvatorial Gvineya, Eritreya, Efiopiya, Janubiy Afrika, Janubiy Sudan .
35 ta milliy federatsiyalar: Anguilla, Antigua va Barbuda , Antil orollari (Niderlandiya) [2], Aruba, Bagama orollari, Barbados, Beliz, Bermud orollari, Virginiya (Britaniya) orollari, Virginiya (AQSh) orollari, Gaiti, Gvadelupa, Gvatemala, Grena, Dominika, Dominikan Respublikasi, Kayman orollari, Kanada, Kosta-Rika, Kuba, Martinika, Meksika, Montserrat, Nikaragua, Panama, Puerto-Riko, El Salvador, Sent-Vinsent va Grenadin orollari, Sent-Kitts va Nevis, Sent -Lyusiya, AQSh, Suri, va Tobago, Yamayka .
12 ta milliy federatsiyalar: Argentina, Boliviya, Braziliya, Venesuela, Gayana, Kolumbiya, Paragvay, Peru, Urugvay, Fransiya Gvianasi, Chili, Ekvador .
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Dr. Ary Graça elected as new FIVB President“ (en). Официальный сайт FIVB (2012-yil 21-sentyabr). 2012-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 22-sentyabr.
- ↑ Posle rospuska v 2010 godu Federatsii Niderlandskix Antilskix ostrovov eyo mesto v FIVB fakticheski zanimaet Кюрасао.
Adabiyot
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Voleybol: Entsiklopediya. Comp. V. L. Sviridov, O. S. Chexov — Tomsk: Yanson, 2001 yil.