Koʻkaldosh madrasasi (Toshkent)

Koʻkaldosh madrasasi
	Madrasa
	Koʻkaldosh madrasasi
	Koʻkaldosh madrasasi
Mamlakat	Oʻzbekiston
Hudud	Toshkent
Manzil	Chorsu maydoni, Navoiy koʻchasi, 46-uy
Maktab yoʻnalishi	sunniy
Mulkdor	Davlat mulki. Toshkent shahar Madaniy me'ros boshqarmasi operativ boshqaruv huquqi asosida.
Madrasa turi	Katta
Meʼmoriy uslub	Islom meʼmorchiligi
Binokorlik tashabbuschisi	Qulbobo koʻkaldosh yoki Darveshxon
Homiylar	Qulbobo koʻkaldosh yoki Darveshxon
Binokorlik	1568-yil—1569-yillar
Maqomi	Davlat himoyasida
Holati	Oʻrta maxsus islom bilim yurti
Umumiy maydoni	62,7x44,9 metr
Bino maydoni	{{{Bino maydoni}}}
Hujralar soni	38
	[[commons:Category:Kukeldash Madrassah Toshkentdagi Koʻkaldosh madrasasi xaritada\|Koʻkaldosh madrasasi (Toshkent)]] Vikiomborda

Bu atamaning boshqa maʼnolari ham mavjud. Qarang: Koʻkaldosh madrasasi (maʼnolari).

41°19′24″N 69°14′10″E / 41.32333°N 69.23611°E / 41.32333; 69.23611

Koʻkaldosh madrasasi — Oʻzbekiston Respublikasi Toshkent shahrining tarixiy markazida, Chorsu maydonida joylashgan 2 qavatli madrasa inshooti.

Tarixi

Tashkil etilishi tarixi

Koʻkaldosh madrasasining tashkil etilishi Shayboniylar davrining ikki mashhur shaxsi — Buxoro xonligining nufuzli amaldori Qulbobo Koʻkaldosh va Toshkent hokimi Darveshxonning nomlari bilan bogʻliqdir^[2]. Ayrim, asosan, ilmiy-ommabop nashrlarda madrasa XVI asrda Qulbobo Koʻkaldosh tomonidan bunyod etilgan deyilgan va boshqa, ayniqsa inqilobdan oldingi asarlarda u Darveshxon tashabbusi bilan qurilgani yozib qoldirilgan^[3].

Koʻkaldosh madrasasi Buxoro xonligi, Toshkent shahri oʻrta asr shahristonining janubiy chekkasida qurilgan, hozirgi koʻcha oʻrni handaq boʻlgan^[2].

Tamirlash ishlari

Koʻkaldosh madrasasi XVIII asrning 1-choragida qarovsiz holga kelib qolgan va karvonsaroy sifatida foydalanilgan (1735). 1866- va 1886-yillardagi zilzilalar oqibatida vayron boʻlgan peshtoqi qayta tiklangan. 1946-yilgi zilziladan ham qattiq shikastlangan. Madrasa 1930–1960-yillarda butunlay qayta taʼmirlangan. Guldastalarining balandligi 2-qavat bilan deyarli tenglashtirilgan. Bir necha bor taʼmirlanishi natijasida madrasaning tashqi koʻrinishi oʻzgarib ketgan. Madrasaning old tomonida anʼanaviy usulda zinapoya ishlangan^[2].

1998-yildan binoning muhandislik ustuvorligini taʼminlash, tashqi va ichki tarzlarini asl holiga keltirish va atrofini obodonlashtirish ishlari olib borilgan. Toshkent shahrining 2200 yilligi munosabati bilan 2008-yilda Koʻkaldosh madrasasining kirish peshtoqi va old qismi taʼmirlangan^[2].

Koʻkaldosh madrasasi 1991-yildan Oʻzbekiston musulmonlari idorasi tasarrufiga oʻtkazilib, binoda shu idoraga qarashli oʻrta maxsus islom bilim yurti oʻz faoliyatini boshlagan^[2].

Arxitekturasi

Binoni qurishda anʼanaviy kompozitsiyaga rioya qilingan: chorsi hovlisi keng, hujralar va ochiq ayvonlar bilan oʻralgan. Hovlining П-simon yoʻllari hujralarni (darsxonalarni) masjid bilan ulaydi. Hujralar soni 38 ta boʻlgan^[2].Ushbu madrasa, Toshkentdagi eng chiroyli madrassalaridan biri deb hisoblanadi.

Madrasa dastlab 3 qavatli boʻlgan. Darvozadan kiraverishda chapda masjid, oʻngda darsxona joylashgan. Masjid va darsxonalarning usti oʻzaro kesishgan ravoqlarga oʻrnatilgan gumbazlardan iborat boʻlgan. Miyonsaroy 7 gumbazli. Meʼmorlar madrasani bezashda, asosan, binoning old tomoniga eʼtibor berishgan. Sirkor parchin va girih naqshlar bilan bezatilgan hashamatli peshtoqning ikki yoniga ikki qavatli ravoq ishlangan. Ikkinchi qavatdagi hujralar faqat peshtoqning ikki yonidagina saqlangan. Bosh tarzining ikki burchagidagi guldastalar bilan yakunlanib, tepasiga qafasa oʻrnatilgan^[2].

Koʻkaldosh madrasasining umumiy oʻlchami 62,7x44,9 metr, hovlisi — 38x26,9 metr, peshtoqi bilan birga balandligi 19,73 metr^[2].

Koʻkaldosh madrasasida tahsil olgan mashhur shaxslar

Koʻkaldosh madrasasi hujralaridan birida Furqat 1889–1891-yillarda Toshkentda boʻlgan vaqtda bir muddat shu madrasada yashagan. Hamza 1910–1911-yillarda madrasa hujralaridan birida istiqomat qilgan^[2].

Koʻkaldosh madrasasida tahsil olgan mashhur shaxslar jadvali


Nomi	Rasmi	Yashagan davri
Vasliy		1870—1925
Miskin		1880—1937
Xislat^[2]		1880—1945
Rustambek Yusufbekov		1880—1950
Ziyovuddinxon ibn Eshon Boboxon	Ziyovuddinxon ibn Eshon Boboxon	1908—1982

Galereya

Manbalar

↑ „Моддий маданий мероснинг кўчмас мулк объектлари миллий рўйхатини тасдиқлаш тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 846-сон 04.10.2019 й. қарори“. Lex.uz. Qaraldi: 2020-yil 22-sentyabr.
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 Toshkent ensiklopediya 2009, s. 296.
↑ Султонов 2013.

Adabiyotlar

Sultonov Oʻ. A.. Muhammad Solihxoʻja va uning „Tarixi jadidayi Toshkand“ asari. Toshkent: Oʻzbekiston, 2009 — 269-bet. ISBN 978-9943-01-077-2.
Toshkent ensiklopediya. Toshkent: Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi, 2009 — 784-bet. ISBN 978-9943-07-096-7. .
Султонов У. А.. К истории образования и деятельности вакфной администрации медресе Кукельдаш (XVI — начало XX в.) (ВОСТОК (ORIENS) 2013 №5), 2013. .

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

[Lex-1] „Моддий маданий мероснинг кўчмас мулк объектлари миллий рўйхатини тасдиқлаш тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 846-сон 04.10.2019 й. қарори“. Lex.uz. Qaraldi: 2020-yil 22-sentyabr.

[FOOTNOTEToshkent_ensiklopediya2009296-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 Toshkent ensiklopediya 2009, s. 296.

[FOOTNOTEСултонов2013-3] Султонов 2013.

[1]

[2]

[3]