Pierre Deligne

Pierre Deligne
Tavalludi	3-oktyabr 1944-yil (80 yosh); Etterbeek, Belgiya
Fuqaroligi	Belgiya
Sohasi	Matematika
Institutlar	Perspektiv tadqiqotlar instituti; Ilmiy tadqiqot oliy instituti
Taʼlimi	Bruxelles ozod universiteti
Akademik rahbarlari	Alexander Grothendieck
Mashhur shogirdlari	Lê Dũng Tráng; Miles Reid; Michael Rapoport
Mashhur ishlari	Weil gipotezasi isboti ; notoʻgʻri bogʻlamlar
Mukofotlari	Fields medali (1978); Crafoord mukofoti (1988); Balzan mukofoti (2004); Wolf mukofoti (2008); Abel mukofoti (2013)

Pierre Deligne (talaffuzi: Pyer Delin) (1944-yil 3-oktyabrda tugʻilgan) — belgiyalik matematik. Deligne 1973-yilda Weil gipotizasini toʻliq isbotlab, shuhrat qozongan. U 1978-yilgi Fields medali^[1], 1988-yilgi Crafoord mukofoti, 2008-yilgi Wolf mukofoti va 2013-yilgi Abel mukofoti sovrindori^[2]. Deligne Fields medali, Wolf mukofoti hamda Abel mukofoti bilan taqdirlangan besh matematikning biridir (Jean-Pierre Serre, John Milnor, John Thompson hamda Grigoriy Margulis bilan bir qatorda).

Deligne Bruxellesda tugʻilgan, Bruxelles ozod universitetida tahsil olgan^[3]. Deligne Alexander Grothendieck rahbarligida doktorlik dissertatsiyasini himoya qilganidan soʻng, u bilan Parij yaqinidagi Ilmiy tadqiqot oliy institutida ishlagan^[4]. 1968-yilda esa Jean-Pierre Serre bilan ishlagan. U, shuningdek, David Mumford bilan algebraik chiziqlar modullari fazolarini tasvirlash masalasi boʻyicha hamkorlik qilgan.

1970–1984-yillarda AQShda Perspektiv tadqiqotlar institutida ishlagan, bir vaqtning oʻzida Ilmiy tadqiqot oliy institutining doimiy xodimi boʻlib qolgan. Perspektiv tadqiqotlar institutida u algebraik geometriya sohasiga tegishli boʻlmagan koʻplab muhim ilmiy ishlar ustida ishlagan.

Manbalar

Havolalar

Roberts, Siobhan. Simons Foundation: Pierre Deligne^(ingl.) — biografiya va videointerviyu
Katz, Nick. The Work Of Pierre Deligne. // Proceedings of the International Congress of Mathematicians. — Helsinki, 1978. — pp. 47–52. — ISBN 951-410-352-1

Olim haqidagi ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin.

[1] ttps://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Deligne/

[2] ttps://www.ias.edu/scholars/deligne

[3] ttps://brockhaus.de/ecs/enzy/article/deligne-pierre-rene

[4] ttps://www.genealogy.math.ndsu.nodak.edu/id.php?id=61289

[1]

[2]

[3]

[4]

k m t Wolf matematika mukofoti sovrindorlari
1970-yillar	Izrail Gelfand / Carl Siegel (1978) Jean Leray / André Weil (1979)
1980-yillar	Henri Cartan / Andrey Kolmogorov (1980) Lars Ahlfors / Oskar Zarisskiy (1981) Hassler Whitney / Mark Kreyn (1982) Shiing-Shen Chern / Paul Erdős (1983/84) Kunihiko Kodayra / Hans Lewy (1984/85) Samuel Eilenberg / Atle Selberg (1986) Kiyosi Itô / Peter Lax (1987) Friedrich Hirzebruch / Lars Hörmander (1988) Alberto Calderón / John Milnor (1989)
1990-yillar	Ennio de Giorgi / Ilya Pyatetskiy-Shapiro (1990) Lennart Carleson / John Thompson (1992) Mixail Gromov / Jacques Tits (1993) Jürgen Moser (1994/95) Robert Langlands / Andrew Wiles (1995/96) Joseph Keller / Yakov Sinay (1996/97) László Lovász / Elias Stein (1999)
2000-yillar	Raoul Bott / Jean-Pierre Serre (2000) Vladimir Arnold / Saharon Shelah (2001) Mikio Sato / John Tate (2002/03) Grigoriy Margulis / Sergey Novikov (2005) Stephen Smale / Hillel Furstenberg (2006/07) Pierre Deligne / Phillip Griffiths / David Mumford (2008)
2010-yillar	Dennis Sullivan / Shing-Tung Yau (2010) Michael Aschbacher / Luis Caffarelli (2012) George Mostow / Michael Artin (2013) Peter Sarnak (2014) James Arthur (2015) Richard Schoen / Charles Fefferman (2017) Aleksandr Beylinson / Vladimir Drinfeld (2018) Jean-François Le Gall / Gregory Lawler (2019)
2020-yillar	Simon Donaldson / Yakov Eliashberg (2020) George Lusztig (2022) Ingrid Daubechies (2023)